Microsoft Word aliyeva gulsen docx
Yüklə 0,55 Mb. Pdf görüntüsü
|
37
Azərbaycan Respublikası qanunvericiliyi sığortabtəşkilatlarının eyni vaxtda həm həyat sığortası ,həm də həyat sığortasından başqa digər sığorta növləri üzrə əməliyyatların həyat keçirilməsini qadağan etməmişdir.Belə ki,bir çox ölkələrdə sığorta fəaliyyətinin bu iki sahəsinin ayrılmasının qanunverici praktikası yayılmışdır:sığorta təşkilatı ya həyat sığortasını ,ya da həyat sığortasından başqa digər sığortaları həyata keçirmək hüququna malikdir. Həyat sığortasında onun ayrılmasının əsas səbəbi ,məhz həmin növ sığortanın uzunmüddətli olmasıdır. Qanunverici bu cür ayırmalar aparmaqla sığortalı- polissaxlayanlar üçün müəyyən səviyyədə təminatlara nail olmağa çalışır.Sığortalıların –polissaxlayanların əsas kütləsi isə fərdi sığorta xidməti istehlakçılarıdır.Bu cür istehlakçı barədə danışmaqla başa düşmək lazımdır ki,həyat sığortasının uzunmüddətli polisləri əhalinin sosial müdafiəsinin və sosial təminatının ümumi sisteminin əsas elementlərindən biridir.Ona görə də qanunverici sığorta xidmətlərinin fərdi istehlakçılarının xeyli miqdarının mənafelərini müdafiə etmək məqsədi ilə bu sığorta fəaliyyəti növünü başqa sığorta növlərinin iqtisadi göstəricilərinin və amillərinin təsirindən qoruyur,xüsusilə də yüksək və ya kiçik müvəqqəti zərərlilik səviyyəsinin diapozonu xarakterik olanları(avtosığorta,aviasiya sığortası və s.) Bunlarla yanaşı bir sıra texnoloji sığorta izahatları da mövcuddur,onlardan ə saslarını aşağıda göstərək:həyat sığortasında və həyat sığortasından başqa digər sığorta növləri üzrə sığorta ehtiyatlarının yaradılması da bir-birindən fərqlənir.Bundan başqa,sığorta ehtiyatlarını örtən aktivlərin investisiyalaşdırma obyektlərinin eynilik ( adekvatlıq) prinsipinə riayət edərək ,sığorta öhdəliklərinin (qısamüddətli öhdəliklər)- qısamüddətliləri investisiyalaşdırmanın tez çevrilə bilən obyektlərinin ,uzunmüddətli öhdəliklər –investisiyalaşdırmanın uzunmüddətli yüksək etibarlı obyektlərinin tərkibini nəzərə alaraq və həyat sığortası üzrə əməliyyatları həyata keçirən sığorta təşkilatlarının investisiya siyasəti də həyat sığortasından başqa digər sığorta növləri ilə məşğul olan şirkətdən fərqlənir.
38
Sığorta təşkilatı könüllü sığortanın müxtəlif növlərini həyata keçirməyi nəzərdə tutur və ilk dəfə lisenziya almaq üçün müraciət edirsə,onda həmin təşkilatmüvafiq sığorta növləri üzrə sığorta qaydalarını ,sığorta tariflərinin hesablamalarının və iqtisadi cəhətdən əsaslandırmanı ,biznes planı ,təkrarsığorta üzrə planı və s.sığorta sənədləri ilə yanaşı təsisetmə sənədlərini ,vergi və digər dövlət orqanlarında qeydiyyatdan keçməsi və uçota durması barədə şəhadətnaməni ,nizamnamə kapitalının ödənilməsinin (100%) təsdiq edilməsi ,təşkilatın rəhbərləri ,onların sığortada fəaliyyət təcrübəsi barədə məlumatları sığorta nəzarəti orqanına göndərir. Əgər sığorta təşkilatı fəaliyyət növləri siyahısını genişləndirmək məqsədi ilə lisenziya almaq üçün müraciət edirsə ,onda həmin təşkilat bu fəaliyyət növləri üçün üstünlük təşkil edən “sığorta” sənədlərini ,habelə müəyyən olunmuş normativ qiymətlərəsığortaçının aktiv və öhdəliklərinin uyğun olmasına ,qanunvericiliyin tələblərinin sığortaçı tərəfindən icra edilməsi nöqteyi- nəzərindən ,sığorta fəaliyyətinin genişləndirilməsi üçün imkan verən sığorta təşkilatı öhdəliklərindən kifayət qədər sərbəst olan aktivlərin mövcud olmasına böyük diqqət verən maliyyə ( o cümlədən mühasibat) sənədlərini təqdim edir.Bununla əlaqədar bu cür sərbəst aktivlərin həcmi həmin və ya digər sığorta fəaliyyəti növü üçün icazənin alınması imkanını şərtləşdirir:onlar “sadə” (ayrıca risk üzrə sığortaçının öhdəliklərinin həcmi və strukturunun mümkünolma nöqteyi-nəzərindən ) sığorta növlərini həyata keçirmək üçün kifayət edə bilər,lakin həcmli (kompleks ,kombinə edilmiş) sığorta növləri ilə məşğul olmaq üçün tamamilə kifayət etmir. Sığorta ehtiyatları ciddi məqsədli təyinata malikdir. Sığorta əməliyyatlarının maliyyə sabitliyini təmin etmək məqsədi ilə ,habelə sığortaçılar xüsusi sahibkarlıq məqsədlərini həyata keçirmək üçün sığorta ehtiyatlarını örtən aktivləri investisiyaya qoyurlar və başqa qaydada yerləşdirirlər. Sığortaçının tədiyyə ödəmə qabiliyyəti – bu sığorta təşkilatının götürdüyü ,yəni bağlanmış sığorta müqavilələrindən ,habelə səhmdarlar,vergi orqanları və 39
s. qarşısında götürdüyü öhdəliklərdən irəli gələn sığorta öhdəliklərinin icra edilməsinin maliyyə imkanıdır.Dövlət sığorta orqanı üçün tədiyyə ödəmə qabiliyyəti sığortaçının fəaliyyətinin əsas göstəricilərindən biri hesab edilir. Aktivlər və qəbul edilmiş sığorta öhdəlikləri arasında normativ nisbətlərə riayət edilməsi isə hər şeydən əvvəl sığorta öhdəliklərinin icra edilməsinə nail olmaqdır.
Sığorta təşkilatları digər sahibkarlıq strukturları kimi öz fəaliyyətlərindən müəyyən gəlir əldə etməlidirlər. Sığortaçı tərəfindən sığorta və qanunvericilik ilə qadağan edilməmiş digər fəaliyyətin həyata keçirilməsi nəticəsində əldə etdiyi vəsait üzrə toplanmış məbləğ sığortaçının gəliri adlanır. Müasir təcrübədə sığortaçıların gəlirinə aşağıdakılar aid edirlər: -Sığorta mədaxili; - Sığorta fəaliyyətindən əldə olunan digər gəlirlər; - Digər fəaliyyətlərdən əldə olunan gəlirlər. Sığorta mədaxili aşağıdakılardan təşkil olunmuşdur: -Sığorta müqaviləsinə əsasən sığorta haqları üzrə gəlir, sığorta ödənişlərini ,sığorta ehtiyatına daxil edilən hesablaşmaları və yenidənsığortaya təqdim edilən müqavilə üzrə sığorta haqlarını nəzərə almaqla yenidənsığorta ; -Sığorta ehtiyatlarının qaytarılma məbləği; -Komissiyon mükafatlar və tantyemalar; -Yenidənsığortaçılar tərəfindən sığorta ödənişləri üzrə payların ödənilməsi; - TS üzrə işlərin həyatankeçirilməsinə yönəldilən vəsaitlərin qənaəti. Sığorta fəaliyyətindən əldə olunan digər gəlirlərə aşağıdakılar daxildir: -Sığorta ehtiyartları və digər vəsaitlıərin yerləşdirilməsindən əldə olunan gəlirlər -Depo mükafatlarına hesablanan faizlərin məbləği;
Yüklə 0,55 Mb. Dostları ilə paylaş:
|