24
Reqress
Reqresdәn yaranan gәlir әldә edildiyi zaman tanınır vә ya mәnfәәt vә ya zәrәr vә mәcmu gәlirlәr
haqqında hesabatda “xilasetmә vә subroqasiya üzrә әldә olunan vәsaitlәr” kimi әks etdirilir.
İddialar
Ümumi iddialar sığorta polislәrinin sahiblәrinә ödәnilmiş iddialardan, sığortalanmış şәxslә
müqavilәlәrdәn yaranan öhdәliklәrin qiymәtlәndirilmәsindә dәyişikliklәrdәn, habelә xilasetmә vә
subroqasiya üzrә ödәnişlәr çıxılmaqla, daxili vә xarici iddialarla bağlı әlavә xәrclәri әks etdirir.
Vergi
Mәnfәәt vergisi xәrclәri ödәnilmәli olan cari vergi vә tәxirә salınmış vergidәn ibarәtdir.
Cari vergi
Ödәnilmәli olan cari vergi il üzrә vergiyә cәlb olunan mәnfәәt әsasında tutulur. Vergiyә cәlb olunan
mәnfәәt digәr illәrdә vergiyә cәlb olunmuş, yaxud gәlirdәn çıxılan vә heç vaxt vergiyә cәlb
olunmayan, yaxud gәlirdәn çıxılmayan gәlir vә ya xәrclәr müddәaları ilә әlaqәdar mәcmu gәlirlәr
haqqında konsolidә edilmiş hesabatda әksini tapmış mәnfәәtdәn fәrqlәnir. Qrupun cari vergi üzrә
öhdәliyi qanuni qüvvәyә minmiş vә ya hesabat dövrünün sonuna tam hәcmdә qüvvәyә minmiş vergi
dәrәcәlәrindәn istifadә etmәklә hesablanır.
Tәxirә salınmış vergi
Tәxirә salınmış vergi maliyyә hesabatlarında әks olunan aktiv vә öhdәliklәrin balans dәyәri ilә vergiyә
cәlb olunan mәnfәәtin hesablanmasında istifadә edilәn müvafiq vergi bazası arasındakı müvәqqәti
fәrq әsasında tanınır. Tәxirә salınmış vergi öhdәliklәri, ümumiyyәtlә, vergiyә cәlb olunan bütün
müvәqqәti fәrqlәr üçün tanınır. Tәxirә salınmış vergi aktivlәri, ümumiyyәtlә, gәlirdәn çıxılan bütün
müvәqqәti fәrqlәr üçün tanınır, bu şәrtlә ki, belә müvәqqәti fәrqlәrin hesaba alınması üçün gәlәcәkdә
vergiyә cәlb olunacaq mәnfәәtin әldә olunması ehtimal edilsin. Müvәqqәti fәrqlәr vergiyә cәlb olunan
mәnfәәtә vә ya uçotda әks olunmuş mәnfәәtә tәsir göstәrәn әmәliyyatlar üzrә digәr aktiv vә
öhdәliklәrin ilkin tanınmasından (müәssisә birlәşmәlәri istisna edilmәklә) vә ya qudvildәn yaranarsa,
belә tәxirә salınmış vergi aktivlәri vә öhdәliklәri uçotda tanınmır.
Qrupun müvәqqәti fәrqlәrin geri bәrpa edilmәsinә nәzarәt edә bildiyi vә müvәqqәti fәrqlәrin
proqnozlaşdırıla bilәn gәlәcәkdә geri bәrpa olunmayacağı ehtimal edilәn hallar istisna olunmaqla,
tәxirә salınmış vergi öhdәliklәri törәmә vә asılı müәssisәlәrә investisiya qoyuluşları ilә bağlı vergiyә
cәlb olunan müvәqqәti fәrqlәr üçün tanınır. Sözü gedәn investisiya qoyuluşları bağlı gәlirdәn çıxılan
müvәqqәti fәrqlәrdәn yaranan tәxirә salınmış vergi aktivlәri yalnız gәlәcәkdә belә müvәqqәti fәrqlәr
әsasında tәtbiq olunması üçün kifayәt mәblәğdә mәnfәәtin yaranacağı mümkün hesab edildikdә vә
onların proqnozlaşdırıla bilәn gәlәcәkdә geri bәrpa olunacağı gözlәnildikdә tanınır.
Tәxirә salınmış vergi aktivlәrinin balans dәyәri hәr hesabat dövrünün sonunda tәhlil edilir vә aktivin
bütün vә ya müәyyәn hissәsinin bәrpa olunması üçün yetәrli mәnfәәtin yaranacağı ehtimal edilmәyәn
hәddә qәdәr azaldılır.
Tәxirә salınmış vergi aktivlәri vә öhdәliklәri hesabat dövrünün sonuna qanuni qüvvәyә minmiş vә ya
tam hәcmdә minmiş vergi dәrәcәlәrinә (vә vergi qanunvericiliyinә) әsaslanmaqla aktivin satıldığı vә
ya öhdәliyin yerinә yetirildiyi dövrdә tәtbiq olunacağı gözlәnilәn vergi dәrәcәsi ilә qiymәtlәndirilir.
Tәxirә salınmış vergi aktivlәri vә öhdәliklәrinin qiymәtlәndirmәsi Qrupun hesabat dövrünün sonunda
aktiv vә öhdәliklәrin balans dәyәrini bәrpa etmәsindәn vә ya ödәmәsindәn asılı olaraq yaranacaq
vergi nәticәlәrini özündә әks etdirir.
İl üzrә cari vә tәxirә salınmış vergilәr
Cari vә tәxirә salınmış vergi digәr mәcmu gәlirlәr haqqında hesabatda, yaxud birbaşa olaraq
kapitalda göstәrilәn müddәalarla bağlı olduğu vә nәticә etibarı ilә, müvafiq olaraq digәr mәcmu
gәlirlәr vә ya birbaşa kapital maddәsi kimi tanındığı hallar istisna edilmәklә, mәcmu gәlirlәr haqqında
konsolidә edilmiş hesabatda tanınır.
25
Әmәliyyat vergilәri
Azәrbaycanda Qrupun fәaliyyәti ilә әlaqәdar olaraq hesablanan bir sıra digәr vergilәr dә vardır. Belә
vergilәr әmәliyyat xәrclәrinin tәrkib hissәsi kimi mәcmu gәlirlәr haqqında konsolidә edilmiş hesabata
daxil edilir.
Borclanma xәrclәri
Tәyinatı üzrә istismara verilmәsi vә ya satışı müәyyәn vaxt tәlәb edәn aktivlәrin alınmasına,
quraşdırılmasına, yaxud aktivin istehsal olunmasına birbaşa aid olan borclanma xәrclәri, aktivlәr tәyinatı
üzrә istismara hazır vәziyyәtә gәtirilәnә vә satılanadәk, aktivlәrin (maya) dәyәrinә әlavә olunur.
Müvafiq aktivlәr üzrә istifadәsini gözlәyәn xüsusi borc vәsaitlәrinә müvәqqәti investisiyalardan әldә
olunan investisiya gәliri kapitallaşdırılmalı borclanma xәrclәrindәn çıxılır.
Bütün digәr borclanma xәrclәri aid olduqları dövrün mәnfәәt vә ya zәrәr hesablarında әks etdirilir.
Ödәnişlәr vә işçilәrә ödәmәlәrlә bağlı xәrclәr
Hesabat dövründә göstәrilmiş xidmәtlәrlә bağlı işçilәrә edilmiş ödәnişlәr, o cümlәdәn mәzuniyyәt
ödәnişlәri vә mükafatlar vә aidiyyәti әmәk haqqından tutmalar yarandıqları dövr üzrә xәrc kimi tanınır.
Qrup Azәrbaycan Respublikası Dövlәt Pensiya Fonduna vә müәyyәn edilmiş haqlara malik pensiya
planına müvafiq ayırmaları ödәmәyә borcludur. Qrup tәrәfindәn Azәrbaycan Respublikası Dövlәt
Pensiya Fonduna edilәn ödәmәlәr işçilәrә göstәrilmiş müvafiq xidmәtlәr әsasında hesabat dövrü üzrә
xәrc kimi tanınır. Hәr işçi üçün Azәrbaycan Respublikası Dövlәt Pensiya Fonduna ödәmәlәr hәr
işçinin ay üzrә ümumi gәlirinin 22% hissәsini tәşkil edir.
Ümumi vә inzibati xәrclәr
Mәnfәәt vә zәrәr hesabatının ayrıca bölmәsindә qeyd olunanlardan başqa, Qrup tәrәfindәn çәkilmiş
bütün xәrclәr mәnfәәt vә zәrәr haqqında hesabatda ümumi vә inzibati xәrclәr kimi tanınır. Ümumi vә
inzibati xәrclәr hesablama metodu әsasında aid olduqları dövr üzrә tanınır.
Ehtiyatlar
Ehtiyatlar Qrupun keçmişdә baş vermiş hadisәnin nәticәsi kimi hazırda öhdәliyi (hüquqi vә ya konstruktiv)
olduqda tanınır; bu zaman Qrupdan öhdәliyin yerinә yetirilmәsinin tәlәb olunacağı ehtimal edilir vә öhdәlik
mәblәği etibarlı şәkildә hesablana bilir.
Ehtiyatlar kimi tanınan mәblәğ öhdәliklә bağlı risk vә qeyri-müәyyәnliklәri nәzәrә almaqla hesabat
dövrünün sonunda cari öhdәliyin yerinә yetirilmәsi ilә әlaqәdar tәlәb olunan mәblәğlәrin әn düzgün
hesablanmasıdır. Ehtiyat ayırmaları hazırkı öhdәliyin yerinә yetirilmәsi üçün hesablanmış pul vәsaitlәri
axınına istinad etmәklә ölçülәrsә, onun balans dәyәri (pulun zaman dәyәrinin tәsiri әhәmiyyәtli olduqda)
hәmin pul vәsaitlәrinin cari dәyәrinә bәrabәr olur.)
Ehtiyatların yerlәşdirilmәsi üçün tәlәb olunan müәyyәn vә ya bütün iqtisadi mәnfәәtin kәnar tәrәflәr
vasitәsilә bәrpa edilәcәyi gözlәnilirsә, bu vәsaitin qaytarılması vә alınacaq belә vәsaitlәrin düzgün
qiymәtlәndirilmәsi barәdә qәti әminlik olduqda alınacaq mәblәğ uçotda aktiv kimi tanınır.
Şәrti aktiv vә öhdәliklәr
Şәrti öhdәliklәr maliyyә vәziyyәti haqqında konsolidә edilmiş hesabatda tanınmır, lakin hesablaşma
zamanı hәr hansı resursların azalması ehtimalı olmayanadәk belә öhdәliklәr açıqlanmalıdır. Şәrti
aktivlәr maliyyә vәziyyәti haqqında konsolidә edilmiş hesabatda tanınmır, lakin onlarla bağlı iqtisadi
mәnfәәtin әldә olunacağı ehtimal edildikdә açıqlanmalıdır.
Xarici valyutalar
Konsolidә edilmiş maliyyә hesabatları hazırlanarkәn Qrupun әmәliyyat valyutasından başqa digәr
valyuta (xarici valyutalar) ilә aparılan әmәliyyatlar belә әmәliyyatların aparıldığı tarixdә üstünlük tәşkil
edәn mübadilә mәzәnnәlәri ilә qeydә alınır. Hәr hesabat dövrünün sonunda xarici valyuta ilә ifadә
olunmuş pul vәsaitlәrinin valyuta mövqeyi hәmin tarixdә üstünlük tәşkil edәn mәzәnnә ilә tәkrar
qiymәtlәndirilir.