181
statusunu təsdiqləyən fərman verib. Artıq 40 ildir ki,
Türkiyənin Qaraman şəhərində həmin günün şərəfinə ənənəvi
Dil bayramı keçirilir. Bu gün yenə xalqımız bayram əhval-
ruhiyyəsindərir. Azərbaycanın Avropa Şurasına üzv olması ilə
əlaqədar sizi təbrik edirik. Qəzetimizin oxucularına bu barədə
sözünüz.
- Mən də sizi təbrik edirəm. Hamımızı təbrik etmək lazımdır.
“İki sahil”in oxucularını da təbrik edirəm. Bu doğrudan da
Azərbaycanın tarixində çox böyük bir hadisədir. Azərbaycanın
taleyində dönüş nöqtələrindən biridir.
- Anar müəllim, “Dədə Qorqud” dastanının 1300 illik
yubileyi ilə əlaqədar bir müsahibənizdə “Dədə Qorqud”
dastanının təbliği barədə iradlar demisiniz...
- “Dədə Qorqud” nə iqtidarın, nə müxalifətin, nə Yazıçılar
Birliyinin, nə də ayrı bir qurumundur. Xalqın mənəvi sərvətidir.
Hamı bu tədbirlərə sevinclə, fərəh hissi ilə qatılmalıdır və geniş
işıqlandırılmalıdır.
- “Ədəbiyyat” qəzetindən ötən onilliklərin, yəni 70-80-cı
illərin təamı gəlmir. Ədəbi xəbərlər qəzetinə oxşayır. Redaktoru
zəifdir, yoxsa seçilən yazarlar, tənqidçilər orada çıxış etmək
istəmir? Bunu “Azərbaycan” və “Ulduz” jurnalları haqda
demək insafsızlıq olardı.
- Bu fikirlə razı deyiləm. Çünki əvvəllər, “ədəbiyyat” qəzeti
yox, “ədəbiyyat və incəsənət” qəzeti var idi. Və elə adından
göründüyü kimi, yarısı ədəbiyyata, yarısı isə incəsənətə həsr
olunurdu. İki idarənin, iki qurumun orqanı idi – Yazıçılar Birliyinin
və Mədəniyyət Nazirliyinin. Təbii ki, yazıçılara olduğu qədər
mədəniyyət işçilərinə də diqqət edilirdi. İndi bu yalnız Yazıçılar
İttifaqının qəzetidir. Və “Ədəbiyyat” qəzetidir. Bəzi nömrələrində
yeknəsəklik var. Bəzi materialların səviyyəsi istədiyimiz kimi deyil.
Ümumiyyətlə, “Ədəbiyyat qəzeti”ni başqa qəzetlərdən fərqləndirən
odur ki, bu qəzet sensasiyaya, skandala, şaiyəyə, dedi-qoduya və s.
kimi oxucuların bir qismini cəlb edən yollara əl atmır. “Ədəbiyyat”
qəzeti, məsələn, aktrisaların intim həyatı, kim-kimi öldürdü, kim-
kimlə yaşadı, kim-kimə nə etdi...haqda materiallar versəydi, onun
oxucusu da çox olardı, amma ədəbiyyat qəzetliyindən çıxardı.
182
Məsələn, müqayisə etsəniz məşhur “Literaturnaya qazeta”nın son
illər çıxan nömrələrində görərsiniz ki, ədəbiyyata az yer verir.
“Ədəbiyyat qəzeti”, yenə də deyirəm, ədəbiyyat qəzeti kimi, yəni
ədəbiyyat məsələlərini işıqlandıran bir qəzet kimi fəaliyyətini
davam etdirir. Mən də bizim hörmətli şairimiz , qəzetin redaktoru
Ayaz Vəfalıya deyirəm ki, bir az da cəsarətli məqalələr verin. Onlar
haqlıdırlarsa, açıq deyin ki, biz haqsız, siz haqlısınız. Əks təqdirdə,
öz haqqınızı sübut edin. Daha geniş yazıçı kütləsini, yazıçılardan
əlavə, jurnalistləri, alimləri cəlb edin. Bilirsiniz, bir məsələ də var
ki, bəzən “Ədəbiyyat qəzeti”nə münasibət bu cür olur – “qəzeti
oxumuram, çünki pisdir”. Əvvəl oxu, sonra nəticə çıxar. Oxumur-
sansa, nə bilirsən ki, pisdir?... Qəzet pisdirsə, bu sözü deyən
yazıçıların da günahı az deyil.Əgər siz bu qəzetdə çap olunmur-
sunuzsa, yazıçılarınızı başqa qəzetlərə verirsinizsə, təbii ki, bu
qəzetin səviyyəsi o cür olmayacaq. Amma hamımız əl-ələ verib,
sanballı yazıları bu qəzetin səhifələrində çap etdirməyə çalışsaq,
“Ədəbiyyat qəzeti”nin səviyyəsi də, təbii ki, artar.
- Deyirlər ki, atanız, xalq şairi, sevimli sənətkarımız Rəsul
Rza uzun illər təqiblərə məruz qalıb. Xatırlayırsınızmı o illəri?
Heç o böyük insana balaca Anar çətin anlarında pasiban
olubmu? “Rənglər”lə bağlı hücumlara bir az aydınlıq gətir-
səniz, yaxşı olar.
-Bilirsiniz, mənim “Sizsiz” adlı bir yazım var. Oxumusunuzsa,
bunların hamısını yazmışam. 1962-ci ildə 24 yaşım var idi.
Moskvada oxuyurdum. Ssenari kurslarında. Atam mənə Bakıdan
“Ədəbiyyat qəzeti” yazdırmışdı. Hər nömrəsində ona qarşı yazı
gedirdi. “Rənglər” silsiləsinə görə hər nömrədə atama qarşı tənqid
yox, təhqir, söyüş, böhtan çap olurdu. Cahil və nadan münasibətin
bəhrəsi olan yazılar çıxırdı. Mən də təbii ki, bunu ürəyimə salırdım.
Məktublaşırdıq. Məktublarımda çalışırdım ki, ona ürək-dirək verim.
Təbii ki, onun buna ehtiyacı yox idi. Əksinə, o, mənə yazırdı ki, sən
belə şeyləri ürəyinə salma, bunlar olan işlərdir. Onun məktublarını
“Sizsiz” əsərimdə çap etdirmişəm. Maraqlananlar oxuya bilərlər.
- Nigar xanımın xarakterik xüsusiyyətləri – oğula, qıza,
Rəsul müəllimə olan münasibətləri buğunkü oxucularımıza
örnək ola bilər? Necə xatırlayırsınız?
183
- Adam anasını necə xatırlayar? – Ancaq işıqlı bir varlıq kimi.
Sənə həyat vermiş, sənin qayğına qalmış bir insan kimi. Anam çox
ləyaqətli bir insan idi, çox mülayim bir insan idi, çox yumşaq
xasiyyətli, eyni zamanda çox möhkəm xarakterli bir insan idi. Atam
da, anam da heç vaxt bizə deməyiblər ki, bu işi bax belə edin. Biz
onlara baxıb tərbiyə almışıq, onların münasibətlərinə, onların
insanlığına. Bizim evdə ömründə (sonralar gördüm ki, başqa
evlərdə belə şeylər var) atam və yaxud anam kiminləsə telefonla
danışıb dəstəyi asandan sonra desin ki, bu belədi, bu filandı. Yəni
nə idisə, elə o idi. Bizə başa saldılar ki, insan riyakar olmamalıdır,
insan yalan danışmamalıdır, üzdə bir, dalda başqa cür olmamalıdır.
Yəni bizi xüsusi tərbiyə etmirdilər.
Bir də anamın bir cəhətini mən onralar başa düşdüm. Az-çox
bilirdim ki, uşaqlığı, həyatı nə cür çətinliklərlə keçib.bilirsiniz ki,
atası Azərbaycan Cümhuriyyətinin ilk səhiyyə naziri olub, 1920-ci
ildə güllələnib. Heç vaxt bizə bu məsələləri danışmazdı, bizi
qoruyurdu, istəmirdi ki, bizdə kiməsə nifrət hissi oyansın,
ürəyimizdə bir şikəstlik duyulsun. Sonra bildim ki, içində nə qədər
əzablar çəkib. Həyatında təhlükəli, qorxulu anlar olub. İndi üzə çıxır
o sənədlər. Mənim anamın da, nənəmin də sürgün olunması barədə
Bağırova təqdimat veriblər. Onları saxlayıblar, amma başqa
qohumları sürgün ediblər.
- Anar müəllim bu gün kimi oxuyur?
- Desəm ki, heç kəsi, deyəcəklər ki, bu necə adamdır ki, heç
kəsi oxumur. Ancaq qəzetləri oxuya bilirəm. Yazıçılar Birliyinin,
Milli Məclisin cari işləri ilə məşğul olduğumdan kitab oxumaq
imkanım çox məhduddur.
- Xarici ölkələrdə çap oluna bilirsinizmi?
- Son kitablarım Türkiyədə çap olunub. Əvvəllər də çıxıb, son
beş-altı ildə də bir kitabım Moskvada çap olunub.
-1988-2000-ci illər Azərbaycanın ictimai-siyasi fikir tarixi
təzadlarla dolu olduğundan iki, yaxud üç hissəli romanın
yazılmasına yaman çox ehtiyac duyulur. Anar müəllim görəsən
özündə belə bir fikrə, qərara gəlibmi? Prototiplərin əksəriyyəti də
göz qabağındadır.
-Şübhəsiz, mən həmişə deyirəm ki, son 10-12 ildə yaşadığımız
Dostları ilə paylaş: |