Microsoft Word Baba n r variant seva
Yüklə 1,74 Mb.
|
135 bağışlamayacağam. Siz insan deyilsiniz... siz eybəcər, heybətli vəhşisiniz. Bir də buralara ayaq basmayın, siz adam oğrususunuz. Ananı baladan, balanı anadan ayıran qəddar canısiniz. Qoy hamı xəcalət çəksin ki, utansın ki, sizin kimilərin kökünü hələ kəsə bilməyiblər”. Bu monoloq bütün namussuz və vicdansızlara qarşı çevrilmiş ittihamdır. Bütün çətin situasiyalarda Çiçəyin köməyinə gələnlər namuslu və mərd insanlar olur. Bütün zamanlarda həyatın qara üzü olub və bundan sonra min illər keçsə yenə də olacaqdır. Yazıçı bu qara, sərt üzləri bizə cəsarətlə, azaltmadan reallığı ilə göstərirsə, o biri tərəfini – ağ üzünü də eyni dərəcədə qələmə almışdır. Çiçəyin sevgisi də özünəməxsusdur. Keçirdiyi məşəqqətli günləri onun sevgisini də sətləşdirmişdir, həm də insanlara olan inam-ümid hisslərini, duyğularını dəyiş- dirmişdir. Xalidə bütün qarşıdurma səhnələrində Çiçəyi məğrur, dözümlü, lazım gələrsə ölümün də üzünə dik baxa bilən cəsur qız kimi görürük. Bütün məqamlarda o öz hisslərini saxlaya bilir. Həs- sas və ehtiyatlı hərəkət edir. əsərin sonunda həyat yoldaşını tək qoyub (Zeynəbə tapşıraraq), uzaq bir yerə - sanatoriyaya işə getməsi üçün onun sevgisinə, Xalidə inamından xəbər verir. Cavab olaraq bəzi məqamlarda Xalid - Zeynəb münasibətlərinin alovlanması baş versə də nəticədə hadisələr Xalidin Çiçəyin məhəbbətində sadiqliyini və ona layiqli yar olması ilə sonunculanır. Hisslərə qapılmayan Xalid də, Çiçək də səadətlərini itirmirlər. çiçəyin xasiyyətində qızlarımıza məxsus əsl təmkin, ləyaqət onun qələ- bəsinə zəmin yaradır və müsbət obraz kimi oxucunun gözlərində ucaldır, sevimli, yadda qalan edir. Həsən Seyidbəylinin yaradıcılığı müasirlik hissinin qabaqrıqlığı və ideya – mündəricəsinin əhatəliliyi ilə diqqəti cəlb edir. Yazıçı yaradıcılığına müasirlik kimi yüksək estetik prinsiplər baxımından yanaşdığı üçün oxucusunu yormur. Yaratdığı obrazların daxili aləminə nüfuz etməsi əsərlərinin ideya – sənətkarlıq xüsusiy- yətlərini və həll etmək istədiyi problem dairəsini düzgün müəy- yənləşdirir. Ədəbi fəaliyyəti zamanı Həsən Seyidbəylini müşahidə etdiyi insanların, əsasən, gənclərin mənəvi zənginliyi, ideya mətinliyi, yüksək əxlaqi keyfiyyətləri cəlb etmişdir, yəni insan
136 xarakterlərinin vüsətli, cazibədar bədii təcəssümü üçün o, istedadının bütün imkanlarından detalına – kiçik məqamlarına qədər istifadə etməyə müvəffəq olmuşdur. Yoxluğun ağır imiş Deyəsən vaxt-zaman bizə əməlli başlıca qənim kəsilib. Gözümüzü açıb-yummamış Allah tərəfindən verilmiş ömür payını alır əlimizdən. Əslinə baxsan bu da Allah işidir. Sadəcə, acığımızı tökmək, yoxsa istinadgah nöqtəsi tapmaq üçün deyirik bu sözləri. Onda vaxtın əzazilliyindən də gileylənməyə, umub-küsməyə dəyər.... Beş il nə tez gəlib keçdi... Nurlu siması gözümüzün önündən, şirin, ağıllı, müdrik sözləri qulaqlarımızdan getmir İlyas müəllimin. Elə bil ədəbiyyatın ağırlığı onun boynuna-buxununa biçilmişdir. Minlərin-milyonların həsəd apardığı işıqlı sima beş il öncə 1996-cı ilin oktyabrında həyata vida deyib torpağa tapşırılanda astaca pıçıldadım ki, ədəbiyyatımız yetim qaldı. Milli Dram Teatrımızın səhnəsi boş. Şükürlər olsun ki, oddan kül törəyər, - deyiblər. Oğlu Elçin Əfəndiyev atasının ruhunu nigaran qoymadı. Çiyinlərini irəli verib varis kimi, oğul kimi, ən nəhayəti məlum trilogiyası – “Ah, Paris, Paris!”, “Dəlixanadan dəli qaçıb” və “Mənim ərim dəlidir” pyeslərini yazıb tamaşaçılara ərmağan etdi ki, atasının ruhu Dram teatr sarıdan nigaran qalmasın. Bununla da teatrda deyəsən İlyas Əfəndiyev yoxluğu hiss olunmur. 30 ildən çox bu məbədə Krallıq etmiş İlyas Əfəndiyev estafeti uğurla oğlu tərəfindən davam etdirildi. Amma qəzet-jurnallara, efirə baxanda da, teatra gedəndə də elə bil gözlərim kimisə axtarır. İlyas müəllimin ədəbi yoxluğu yandırır bizi. Varidatını qoyub getsə də ədəbiyyatımıza, incəsənətimizə bu yoxluq baha başa gəldi. Ötən əsrin 30-cü illərinin sonlarında ədəbiyyata gələn, biri-birindən məzmunlu hekayələr, povest-romanlar, dramlar, oçerklər, publisist çıxış və ədəbi-tənqidi məqalələr yazan xalq yazıçı İlyas Əfəndiyev Azərbaycan ədəbiy- yatının nəhəng simalarından idi. Yetim qaldı ədəbiyyatımız. Ünlü sənətkarlarımız Mirzə İbrahimovdan, İsmayıl Şıxlıdan 137 sonra fikirləşirdik ki, ədəbiyyatımızın təəssübünü çəkən ağsaq- qallarımızın ümidindəyik. Tale onu da çox gördü bizlərə. Nələr görmədik bu böyük insanın bütöv olan, bir olan Ömür payında. 20- ci əsrin son – oktyabr ayı yaddaşlarda ədəbi qalacaq. İlyas Əfən- diyevin haqq dünyasına qovuşduğu ay kimi. Mərhum yazıçımız Yusif Səmədoğlunun dəfn günü Elçin müəllimin izdihamdan yavaşca uzaqlaşıb atasının qəbri yanında dayandığı an keçirdiyi hissləri heç vaxt xatirimdən çıxara bilməyəcəyəm. İlyas Əfəndiyev yoxluğu övladlarını, əzizlərini neçə yandırırsa, ədəbiyyatı sevərləri də bax beləcə yandırıb yaxır. Beş ilin haqqa tapılan günün mübarək, İlyas müəllim, ruhun şad olsun. Yoxluğun çox ağır imiş. Yerin yaman görünür.
1965-ci ilin 10 martında növbətçi müəllim bütün sinif şagirdlərini həyətə-seyvanı yerdən az yuxarı olan səkkizlik köhnə kolxoz idarəsinin binası olan məktəbimizin qarşısında topladı. Bahar gəlməsə də aran yeri olduğundan ağaclar tez tumurcuqlamış, şaftalı, ərik, gilas, ağacları ağ-çəhrayı çiçəklərə bürünmüş, söyüdlərin saçaq-saçaq salxımları başını aşağı salsa da göyərmişdi. Böyük tənəffüsdü. Bütün məlumat xarakterli tədbirlər, (əgər bunlara tədbir demək mümkünsə) bu vaxtalar keçirilərdi. Balaca toplantını məktəbin direktoru açdı və sözü sevimli, gənc ədəbiyyat müəllimimiz, sonralar respublikanın əməkdar müəllimi olan Qəzənfər Abdullayevə verdi. Heç iki-üç dəqiqə keçməmiş məlum oldu ki, görkəmli Azərbaycan nasiri, dramaturq, tənqidçi və publisisti, ictimai-siyasi xadimi, SSRİ Yazıçılar İttifaqı İdarə Heyətinin birinci katibi, SSRİ Ali Sovetinin deputatı, Azərbaycan KP MK-nın üzvü, Azərbaycan yazıçılar İttifaqının sədri Mehdi Hüseynin ürəyi dayanıb. Bu xəbəri müəllimlər otağında radiodan eşidiblər. Ədəbiyyat müəllimimiz Mehdi Hüseynin yaradıcılığı haqqında danışıb qutaranda göz yaşlarını gizlədə bilmədi. O gündən uşaq qəlbimdə Mehdi Hüseynə yazığım gəldi. Özüm də bilmədən bu imzaya - əsərlərini oxumadan, bilmədən vuruldum. Elə bilirdim o, yaxın, istəkli bir əzizimdir. 1968-1969-cu illərdə Yüklə 1,74 Mb. Dostları ilə paylaş:
|