Microsoft Word Baburname doc
Zəhirəddin Məhəmməd BABUR
Yüklə 3,34 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Zəhirəddin Məhəmməd BABUR
- BABURNAMƏ
Zəhirəddin Məhəmməd BABUR
56 məd Salihi orada, Xoca Yəhyanın xidmətində gördüm. Məhəmməd Salihi yalnız bir dəfə orada ikən görmüşdüm. Ancaq Molla Bənnai sonralar mənim xidmətimdə də bir xeyli çalışdı. Sultan Əli Mirzə ilə görüşdükdən sonra qış yaxınlaşdığı və Səmərqənd əhalisi də ciddi sıxıntı çəkmədiyi üçün mən Ən- dicana qayıtdım, Sultan Əli Mirzə də Buxaraya getdi. Sultan Məsud Mirzə Şeyx Abdullah Barlasın qızına möhkəm aşiq idi. Onunla evləndi və torpaq davasından vaz keçərək Hisara (38 b) döndü. Bəl- kə də buraya gəlməsinin səbəbi o qız idi. Mehdi Sultan Şiraz və Kənbay civarından qaçaraq Səmərqəndə getdi. Həmzə Sultan da izin alaraq Zamindən Səmərqəndə getdi.
BABURNAMƏ
57 FƏRQANƏ - 902 (9 SENTYABR 1496 – 30 AVQUST 1497)
Bu qış Baysunqur Mirzənin işləri hər yöndən yaxşı getdi. Əbdülkərim Eşrit Sultan Əli Mirzə tərəfindən Kufin civarına göndərilmişdi, Mehdi Sultan isə Baysunqur Mirzənin axınçılarına başçılıq edərək Səmərqənddən oraya gəldi və üstlərinə yürüdü. Əbdülkərim Eşrit ilə Mehdi Sultan qarşı- laşdılar. Mehdi Sultan özünün çərkəz qılıncıyla Əbdülkərimin atını vurunca at yıxıldı. Əbdülkərim yerdən qalxmaq üzrə ikən Mehdi Sultan onun əlini biləyindən kəsib saldı. Onu əsir aldı və axınçılarını da möhkəm məğlub etdi. Bu [Özbək] sultanlar Səmərqənddə işlərin pis və mirzələrin vəziyyə- tinin qarışıq olduğunu görüncə, ertəsi yaz Şeybani xanın yanına getdilər. Sə- mərqəndlilər isə bu durumdan cəsarət alaraq Sultan Əli Mirzəyə qarşı qoşun çəkdilər. Baysunqur Mirzə Sərpülə, Sultan Əli Mirzə də Xoca-Kardzənə gəldi. Bu əsnada Xoca Münir Uşinin təşviqi ilə Xoca Əbülməkarim, Əndi- can bəylərindən (39 a) Veys Lağari, Məhəmməd Bakir və digər bəzi igidləri, Mir Qasım Dulday və Baysunqur Mirzənin bir dəstə yaxınlarından ibarət axınçılarla birlikdə Buxara üzərinə göndərildi. Lakin Buxaradakılar onların gəldiyindən xəbərdar olunca heç bir şey elə bilmədən geri qayıtdılar.
Sultan Əli Mirzə ilə görüşəndə yazda onların Buxaradan, mənim isə Əndicandan gələrək Səmərqəndi mühasirəyə alacağımız qərarlaşdırılmışdı. Biz bu qərara uyğun olaraq ramazan ayında [=1497 may] Əndicandan hə- rəkət edərək Yar-yaylaq civarına gəldik və mirzələrin qarşıda olduqları xə- bərini aldıq. Tolun Xoca Moğulu iki-üç yüz qazax 1 igidlə birlikdə axınçı olaraq göndərdik. Bunlar yaxınlaşanda Baysunqur Mirzə gəlişimizi xəbər alaraq intizamsız şəkildə geri çəkildi. Bu igidlər o gecə onların ordugahına girərək bir çox adamını oxla vurdular və çoxlu qənimət gətirdilər. İki gün sonra Şiraz kurqanına vardıq. Şiraz Qasım Duldayda idi. Dar- ğa Şiraz kurqanını döyüşsüz təhvil verdi. Şiraz kurqanının idarəsi İbrahim Saruya tapşırıldı. Ertəsi gün ramazan bayramı namazını orada qıldıqdan sonra Səmər- qəndə yürüş edərək Abyar qoruğuna gəldik. O gün Qasım Dulday, Veys La- ğari, Həsən Nəbirə, Sultan Məhəmməd Seyfəl (Dərviş) (39 b) və Sultan Məhəmməd Veys üç-dörd yüz adamla gəldilər və mənimlə görüşüb ehtiram- la «Baysunqur Mirzə geri çəkiləndə biz də ondan ayrılıb padşahın xidmətinə gəldik» dedilər. Lakin sonra anlaşıldı ki, bunlar Şirazı müdafiə məqsədilə
1 Qazax: bu söz həm "mərd, cəsur", həm də «köçəri» mənasında işlənir. Zəhirəddin Məhəmməd BABUR
58 Baysunqur Mirzədən ayrılmışlar və Şiraz işi belə olunca çarəsiz qalıb bizim yanımıza gəlmişlər. Qara-Bulaqda dayananda bizim tərəfə keçən və bəzi kəndlərdə sərkəş- lik edən moğolları tutub gətirdilər. Qasım bəy ibrət üçün bunlardan iki-üç adamı parçalatdı. Dörd-beş il sonra, qazaxlıq günlərində Məsihadan [moğol xanı Sultan Mahmud] xanın hüzuruna gedərkən Qasım bəy bu üzdən bizdən ayrılaraq Hisara getdi. Qara-Bulaqdan qalxıb çayı keçərək Yam qarşısında durduq. O gün bə- zi içki
1 bəylər xiyaban başında Baysunqur Mirzənin adamlarıyla çarpışdılar. Sultan Əhməd Tənbəlin boğazına nizə ilə vurdular, lakin atdan düşmədi. Xoca Kəlanın böyük qardaşı olan Hacəgi Molla Sədrin boynuna ox isabət etdi və yerindəcə Allahın rəhmətinə qovuşdu. Çox yaxşı bir igid idi. Atam da ona böyük iltifat göstərərək özünə möhürdar 2 təyin eləmişdi. Elmlə (40 a) məşğul olurdu. Nəsri də gözəl idi. Quşçuluq və yadaçılıqdan da başı çı- xırdı.
Biz Yam civarında ikən şəhərdən bir çox tüccar və tüccar olmayanlar çıxıb ordu bazarında ticarət edirdi. Bir gün ikindi namazı vaxtında ümumi bir qarışıqlıq çıxdı və bu müsəlmanların malları yağmalandı. Lakin qoşunda intizam çox güclü idi. Dərhal əhalinin malını, heç kimin tək bir şeyi belə gizləmədən geri verməsi əmr edildi. Ertəsi gün daha bir pəhər 3 belə olma- mışdı, qoşunda yağmanın ən kiçık parçası da qalmadı, kiçık bir ip parçasına, ya da iynə qırığına qədər hamısı sahiblərinə geri verildi. Oradan qalxıb Səmərqənddən üç küruh 4 məsafədə olan Xan Yurdunda dayandıq. Qırx-əlli gün bu yurdda oturduq. Burada olduğumuz müddət ər- zində hər iki tərəfdən könüllü igidlər xiyabanda bir neçə dəfə yaxşıca çar- pışdılar. Bir dəfə İbrahim Bəycik də [Tağayi] bu çarpışmalarda iştirak etdi və üzündən yaralandı. Bundan sonra ona İbrahim Çapıq deməyə başladılar. Bir dəfə də xiyabanda, Məğaq körpüsündə Əbülqasım Kuhbər toppuz işlətdi. Bir dəfə də xiyabanda arx civarında bir çarpışma oldu və (40 b) Mir- şah Koçin toppuzla vuruşdu. Ona elə vurdular ki, boynu yarısına qədər kə- sildi və yalnızca böyük şahdamarı qaldı.
Xan Yurdunda olduğumuz zaman kurqandakılar adam göndərdilər və «Gecə Gari-Aşiqanə gəlin, kurqanı təslim edək» deyə hiylə qurdular. Buna inanaraq gecə hərəkət edib Məğaq körpüsünə gəldim. Qərarlaşdırılmış olan yerə bir dəstə yaxşı igid və piyada göndərildi. Məsələni anladıqları vaxt içə- ridəkilər bizim piyadalardan dörd-beşini əsir almışdılar. Bunlar çox qüvvətli
1 İçki: içə aid, səmimi dost, xas adam, qvardiya deməkdir. 2 Möhürdar. Tamğa, nişan və daha sonra işlənən möhür termimi yazılan rəsmi məktub- ların başqaları tərəfindən açılmaması üçün qoyulan işarəyə deyilir. 3 Pəhər: Hindistanda günün səkkizdə birinə (3 saat) verilən ad. 4 Küruh: Hindistanda 4.000 qədəm uzunluqdakı məsafə ölçüsünə verilən ad. Yüklə 3,34 Mb. Dostları ilə paylaş:
|