Microsoft Word Beynelxalq munasibetler doc

 
212 
 
agentliklərindən ibarətdir. 3. Konsulluqlar Azərbaycan Respublikası 
xarici  işlər  nazirinin  təqdimatı  ilə  Azərbaycan  Respublikasının 
Prezidenti  tərəfindən  təsis  edilir.  4.  Konsulluqlar  Azərbaycan 
Respublikasının  qəbul  edən  dövlətdəki  diplomatik  nümayəndəliyinin 
(olduğu  halda)  başçısının  ümumi  siyasi  rəhbərliyi  altında  fəaliyyət 
göstərir.  
Diplomatik  əlaqələr  haqqında  1961-ci  il  18  aprel  tarixli 
Vyana  Konvensiyasının  14-cü  maddəsinə  əsasən,  diplomatk 
nümayəndəlik  başçıları  üç  sinifə  (buna-  vəzifələri  növlərə 
ayırmaq baxımından- dərəcə də demək olar. İstənilən sahələrdə 
istiqamətlər  çoxdursa,  burada  olan  elementlər,  komponentlər 
müəyyən tərkib əsaslarına görə dərəcələnirlər, təsnif hissələrinə 
bölünürlər-E.N.) bölünürlər: 
a)  Dövlət  başçıları  yanında  akkreditə  edilən  səfirlər  və 
nunsilər  sinfi  (dərəcəsi)  və  bu  rütbələrə  bərabər  tutulan  başqa 
nümayəndəlik başçıları; 
b)  Dövlət  başçıları  yanında  akkreditə  edilən  elçilər  və 
internunsilər sinfi (dərəcəsi); 
c)  Xarici  İşlər  Nazirliyi  yanında  akkreditə  olunan  işlər 
müvəkkili sinifi (dərəcəsi). 
Həmin maddənin ikinci  bəndində  yazılır ki, nümayəndəlik 
başçıları  arasında  birincilik  və  etiketdən başqa, bu və  ya digər 
sinifə  mənsub  olduğuna  görə  heç  bir  fərq  qoyulmamalıdır.
1
 
Diplomatik  nümayəndəlik  rəhbərlərinin  bu  üç  sinifinin 
müəyyən  olunmasını  bu  postların  (vəzifələrin)  əhəmiyyət 
dərəcəsinə  görə  təsnifatı  kimi  də  qəbul  etmək  olar.  (Qeyd: 
Diplomatik  əlaqələr  haqqında  Vyana  Konvensiyasına  (Maddə 
15)  əsasən,  nümayəndəlik  başçılarının  mənsub  olduqları 
dərəcələr  dövlətlər  arasındakı  razılaşmalarla  müəyyən  edilir. 
Bu  razılaşmalar  adətən  yazılı  qaydada  həyata  keçirilir  (bu  işçi 
görüşlərində də ola bilər) və dövlət öz niyyətini bildirir.  
                                                 
1
 Diplomatik əlaqələr haqqında 1961-ci il 18 aprel tarixli Vyana 
Konvensiyası  

---

 
213 
 
Diplomatik  rütbələr-xarici  işlər  nazirliyində (idarəsində), 
diplomatik nümayəndəliklərdə və konsulluqlarda dövləti mülki 
vəzifələri tutan məmurlara verilən təsnifat dərəcələridir. Bunlar 
aşağıdakılardan ibarətdir: 
-Fövqəladə və Səlahiyyətli Səfir; 
-Fövqəladə və Səlahiyyətli Elçi- 1-ci dərəcəli; 
-Fövqəladə və Səlahiyyətli Elçi - 2-ci dərəcəli; 
-birinci dərəcəli müşavir; 
-ikinci dərəcəli müşavir; 
-birinci dərəcəli birinci katib; 
-birinci dərəcəli ikinci katib; 
-ikinci dərəcəli birinci katib; 
-ikinci dərəcəli ikinci katib; 
-üçüncü katib; 
-attaşe 
Diplomatk  xidmət  haqqında  Azərbaycan  Respublikasının 
Qanununda  qeyd  olunur  ki,  diplomatik  xidmət  əməkdaslarına, 
tutduqları  vəzifə  və  ixtisasları  nəzərə  alınmaqla,  asağıdakı 
diplomatik rutbələr verilir: 
-Fovqəladə və Səlahiyyətli Səfir; 
-birinci dərəcəli Fovqəladə və Səlahiyyətli Elci; 
-ikinci dərəcəli Fovqəladə və Səlahiyyətli Elci; 
-birinci dərəcəli musavir; 
-ikinci dərəcəli musavir; 
-birinci dərəcəli birinci katib; 
-ikinci dərəcəli birinci katib; 
-birinci dərəcəli ikinci katib; 
-ikinci dərəcəli ikinci katib; 
-üçüncü katib; 
-attaşe
1
. 
(Qeyd:  İşlər  müvəkkili  (frans.  charge  d'affaires,  lat.
  ad 
interim)  diplomatik  rütbə  deyil.  İşlər  müvəkkili  daha  çox 
                                                 
1
 Diplomatik  xidmət  haqqında  Azərbaycan  Respublikasının  Qanunu 
http://www.rusum.az/laws/law_953106246_7974.pdf 

---

 
214 
 
diplomatik  nümayəndəliyin  rəhbəri  postunu  tutan  və  müəyyən 
diplomatik  rütbəyə  (burada müşavir  və  ya da katib diplomatik 
rütbəsi  olan  şəxslər  nəzərdə  tutulur)  malik  olan  şəxslər  hesab 
olunurlar).  
İşlər  müvəkkili  anlayışına  belə  yanaşmalar  da  edilir:  işlər 
müvəkkili  –səfir  və  elçidən  sonra  gələn  növbəti  diplomatik 
sinifdir.  İşlər müvəkkili- Müvəqqəti işlər müvəkkilindən fərqli 
olaraq,  diplomatik  nümayəndəliyin  daimi  rəhbərinin 
(burada  yəqin  daimi  şəxsin  təyin  olunmadığı  post  nəzərdə 
tutulur. 
E.N.) 
müddətdə, 
diplomatik 
nümayəndəliyin 
(missiyanın)  rəhbəridir.
1
 Müvəqqəti  işlər  müvəkkili-
diplomatik nümayəndəliyin rəhbəri olmadığı müddətdə (burada 
ola bilər ki, təyin olunmuş səfir və  ya da elçi bir neçə vaxtdan 
sonra  müəyyən  səbəblərdən  vəzifəsini  icra  edə  bilmir) 
diplomatik nümayəndəliyin rəhbəri hesab olunur. O halda təyin 
olunur  ki,  əgər  nümayəndəliyin  rəhbəri  postu  boşdur,  ya  da 
rəhbər  öz  vəzifəsini  yerinə  yetirmək  iqtidarında  olmur. 
Müvəqqəti  işlər  müvəkkili  bəzi  protokol  qaydalarından  başqa, 
diplomatik 
nümayəndənin 
mənsub 
olduğu 
hüquq 
və 
imtiyazlardan  istifadə  edir.
2
 İşlər  müvəkkili  (frans.  charge 
d'affaires,  lat.
  ad  interim)  -aşağı  rütbəli  diplomatik  agentdir. 
Daimi  diplomatik  missiyanın  rəhbəri  olaraq,  işlər  müvəkkili 
dövlət rəhbərinin imzası ilə yox, xarici işlər nazirinin imzası ilə 
etimadnamə alır. İşlər müvəkkili (charge des affaires) həmçinin 
missiyanın  işlərini  müvəqqəti  yerinə  yetirən  şəxs  adlanır, 
adətən  diplomatik  missiyanın  müşaviri  və  ya  katibi 
(etimadnaməsiz) olur. Burada aqreman alınmır.
3
  
                                                 
1
 ПОВЕРЕННЫЙ В ДЕЛАХ 
http://www.navoprosotveta.net/17/17_2981.htm 
2
 ВРЕМЕННЫЙ ПОВЕРЕННЫЙ В ДЕЛАХ. 
http://dic.academic.ru/dic.nsf/lower/13822  
3
 Поверенный в делах. Начальный вариант статьи, взят из Большого 
энциклопедического словаря Брокгауза Ф.А., Ефрона И.А. 
http://www.cultinfo.ru/fulltext/1/001/007/121/ 

---