Microsoft Word bvkm-xopks docx

 

278

nvestisiya  bankları  müəssisələrə  onların  yatırımlarının  ma-

liyyələşdirilməsi  üçün  kreditlər  verir  və  uzunmüddətli,  ortamüd-

dətli əməliyyatları həyata keçirirlər. 

 

Bəzi Avropa Birliyi ölkələrinin bank sektorunun ümumi aktivləri 

 

 

Ümumi 

aktivlər 

(milyard 

ekyü) 

Ümumi 

aktivlər/ 

milli gəlir (%) 

Bankların 

miqdarı 

Almaniya 

3.151 

191 

3.769 

Avstriya 

397 

228 

1.063 

Danimarka 

154 

119 

112 

Fransa 

2.834 

235 

1.635 

Hollandiya 

573 

194 

175 

ngiltərə 

1.016 

109 

37 

taliya 

728 

97 

170 

Yunanıstan 

825 

91 

176 

spaniya 

48 

62 

21 

 

---

 

279

FƏS L VI. BÖYÜK  BR TAN YANIN  PUL – 

KRED T S STEM   

 

Britaniya  Krallığının  mərkəzi  bankı  olan  ngiltərə  Bankı 

dünyada  ən  qədim  mərkəzi  bank  hesab  edilir.  Dövlət  tərəfindən 

özəllişdirilən  ngiltərə  Bankı  ən  müasir  və  iri  mərkəzi  bankların 

ə

saslandığı modeldir. 

1844-cu ildə qəbul olunan yeni Bank Qanununa əsasən pulun 

çap olunması ölkənin qızıl ehtiyyatları ilə əlaqələndirildi.  ngiltərə 

Bankı  1920-cu  ildən  kommersiya  fəaliyyini  azaltmağa  başladı  və 

1944-cu  ildə  artıq  yalnız  mərkəzi  bank  funksiyalarını  yetirməyə 

başladı. 1946-cı ildə Bank dövlət tərəfindən milliləşdirildi. 1997-ci 

ildə Banka monetar siyasətdə tam müstəqillik verildi. 

Hal-hazırda  ngiltərə  Bankının  fəaliyyəti  1946-cı  ildə  qəbul 

edilmiş  ngiltərə  Bankı  haqqında  qanunla  tənzimlənir.  Bu  qanuna 

ə

sasən,  səhmdar  kapital  xəzinəyə  verilmiş,  onun  keçmiş  sahibləri 

isə  dövlət  istiqrazları  şəklində  yaxşı  kompensasiya  almışlar.  Bu 

kompensasiya  səhmlərin  nominal  dəyərini  4  dəfə  üstələyirdi. 

Beləliklə,  Bank  hökumət  aparatının  bir  hissəsi  olmasa  da,  bank 

rəhbərlərindən  məlumat  almaq  və  onlara  tövsiyələr  vermək 

səlahiyyətinə  malik  idi.  ngiltərə  Bankı    öz  tövsiyələrinin  və  ya 

xahişlərinin  yerinə  yetirilməsini  təmin  etmək  üçün  xəzinənin 

sanksiyası ilə istənilən abnka direktivlər verə bilərdi. 

ngiltərə  Bankı  mərkəzi  bankın  bütün  funksiyalarını  icra 

edir.  Onlardan  ən  vacibi  iqtisadi  inkişafın  artımı  məqsədilə 

qiymətlərin  sabitliyi  və  hökumətin  iqtisadi  siyasətinə  dəstəyin 

göstərilməsidir. Bankıın əsas funksiyaları aşağıdakılardır:  

♦ 

Monetar  siyasətin  sabitliyi  –milli  valyutanın  (funt 

sterlinqin)  kursunun  sabitliiyini  və  alıcılıq  qabilliyətini  təmin 

etmək.  Bu  vəzifəni  Bank  əsasən  faiz  dərəcəsinin  dəyişdirilməsi 

yolu  ilə  həyata  keçirir.  Faiz  dərəcəsi  Bankın  Monetar  Siyasət 

Komitəsi  tərəfindən  müəyyən  edilir.  Həmçinin  Bank  iqtisadiyyatı 

nağd  pulla  təmin  etmək  və  nağd  pulun  fiziki  dövriyyəsini  təşkil 

---

 

280

etmək  funksiyasına  malikdir.  Bank  ngiltərə  və  Uelsdə  əskinazla-

rın çap olunması üzrə inhisar hüququna malikdir. Şotlandiya bank-

ları  (The  Royal  Bank  of  Scotland,  The  Bank  of  Scotland  və  The 

Clydesdale  Bank)  və    Şimali  rlandiya  bankları  (Bank  of  reland, 

First  Trust  Bank,  Nothern  Bank  və  Ulster  Bank)  öz  əskinazlarını 

buraxmaq hüququnu saxlayırlar, lakin bu əskinazların buxarılması 

ngiltərə Bankında birə-bir depozit ilə təyin edilməlididr.  

♦ 

Maliyyə  sabitliyin  dəstəklənilməsi  –  burada  maliyyə 

sistemi  üçün  təhlükələrin  aradan  qaldırılması  nəzərdə  tutur.  Bu 

təhlükərlər bankın analitik xidmət və digər nəzarət orqanları tərə-

findən  müəyyən  edilir.  Bu  təhllükələrin  aradan  qaldırılması  üçün 

Bank daxili və xarici bazarlarda maliyyə əməliyyatlarını aparır.  n-

giltərənin maliyyə sektorunun sabitliyinin təmin edilməsi məqsəd-

lə  Bank  bir  necə  dövlət  maliyyə  qurumu,  o  cümlədən  ngiltərə 

Xəzinədarlığı və Maliyyə Xidmətləri Təşkilati ilə əməkdaşlıq edir.  

Bank  Direktorlar  Şurası  tərəfindən  idarə  olunur.  Şura  Sədr, 

iki  sədr  müavini  və  16  üzvdən  ibarətdir.  Vəzifələrə  təyinat 

Parlament  tərəfindən  təsdiq  olunduqdan  sonra  Kraliçanın  fərmanı 

ə

sasında həyata keçirilir. Sədr və onun müavinləri 5 il müddətinə, 

Ş

uranın  üzvləri  isə  3  il  müddətinə  təyin  edilirlər.  Onlar  yenidən 

seçilmək  imkanına  malikdirlər.  Direktorlar  Şurası  ən  azı  ayda  bir 

dəfə  görüş  keçirməlidir.  Direktorlar  Şurasının  səlahiyyətlərinə 

ngiltərə Bankının pul-kredit siyasətindən başqa bütün idarəedilmə 

məsələləri aiddir. Pul-kredit siyasəti Monetar Siyasət Komitəsinin 

səlahiyyətindədir.  Komitənin  rəhbəri  ngiltərə  Bankının  darə 

Heyətinin  Sədridir.  Komitə  rəsmi  faiz  dərəcələrini  müəyyən  edən 

yeganə dövlət qurumudur. 

ngiltərə  Bankı  dünyanın  qədim  mərkəzi  bankıdır.  Bu  bank 

dörd  əsr  bundan  əvvəl,  demək  olar  ki,  müflisləşmiş  hökumətlə 

maliyyəçilər – kreditorlar qrupu arasındakı sövdələşmə nəticəsində 

yaranmışdır. 

ndiki  zamanda  ngiltərə  Bankı  öz  fəaliyyətini  üç  prioritet 

məqsəddən çıxış edərək həyata keçirir: 

1.

  milli valyuta dəyərinin müdafiəsi; 

---