Microsoft Word cap 6 02 2012. doc
Yüklə 1,33 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Rejissorluğun üslub problemləri
- Aydın Dadaşov
Aydın Dadaşov 8 1962-ci ildə Cəfər Cəfərovun rəhbərliyi ilə “Bertold Brext dramaturgiyası və teatr” mövzusunda diplom işini uğurla müdafiə edən Cənnət Səlimova BDU-nu fərqlən- mə diplomu ilə bitirir. Cəfər Cəfərov sevimli tələbəsinə aspiranturada qalmağı təklif edir. Və aspiranturaya sənəd- lərini hazırlayarkən orta məktəbi bitirmək haqqında şəha- dətnaməni əlinə ala bilən Cənnət Səlimova uzun illər için- də gəzdirdiyi arzusunu həyata keçirə bilir. Bu çox vacib məqam idi. Əks halda o, üç il təyinatla ədəbiyyat müəlli- mi kimi hardasa çalışmalı olacaqdı. Şəhadətnaməni də gö- türüb Leninqrada üz tutan Cənnət Səlimova sənədlərini Leninqrad Dövlət Teatr, Musiqi və Kinematoqrafiya insti- tutunun rejissorluq fakültəsinə verir və BDU-nun filologi- ya fakültəsində verilən təhsilin hesabına müsabiqənin gər- gin keçdiyi, savadlı iddiaçıların sayı-hesabı olmayan çətin qəbul imtahanlarından müvəffəqiyyətlə keçərək bu təhsil ocağına, Aleksandrinski Teatrda fəaliyyətə başlamaqla səhnə sənətinin əksər növlərində və janrlarında çalışan, Şeksprin, Ostrovskinin, Brextin pyeslərindən tutmuş Ray- kinin estrada tamaşalarına da quruluş verən rejissor – akt- yor Rafael Rafaeloviç Susloviçin kursuna daxil olur. Le- ninqrad Dövlət Teatr, Musiqi və Kinematoqrafiya institu- tunun rejissorluq kafedrasının müdiri Georgiy Tovstono- qov tədris prosesində bacardıqca yaxından iştirak edir. Öl- kədə ən mükəmməl teatr mexanizmini BDT-də quran Georgiy Tovstonoqov məhz buradakı yaradıcı qüvvələri eyni ideya ətrafında səfərbər etməklə, yaradıcı heyətin bir- biri ilə və tamaşaçı ilə ünsiyyətini tənzimləyə bilir və paralel olaraq pedaqoji fəaliyyətlə də məşğul olurdu. Cənnət Səlimova rejissorluq sənəti ilə bağlı peşəkar biliklərə yiyələnməklə, gecə-gündüz oxumaqla yanaşı, BDT-nin məşqlərində də fasiləsiz çalışırdı. Piter həm də Rejissorluğun üslub problemləri 9 Ermitaj, Rus muzeyi, Filarmoniya, Saltıkov Şedrinin ki- tabxanası və xüsusən çoxsaylı teatrlar deməkdir. İstər-istə- məz qismətin verdiyi imkandan istifadə etməklə bunları sistemli şəkildə öyrənməklə keçmişin boşluğunu doldur- maq lazım idi. Saltıkov Şedrin adına kitabxanadakı, Litey- niy prospektində bukinits dükanındakı sənətə dair çoxsaylı kitabları mütaliə etmək kimi həvəs qarşısıalınmaz idi. Bundan əlavə bu şəhərin ədəbiyyat, sənət mühitinə qarış- maq imkanı qazanan Cənnət xanımın yadaşında sonralar Nobel mükafatı qazanmış şair İosif Brodski ilə ünsiyyətin təəssüratı ömürlük həkk olunur. Təkcə Leninqradla kifayətlənməyən Cənnət Səlimo- va tələbələrlə birgə o zaman Moskvaya qastrola gələn Lo- rens Olivyenin tamaşasına baxmağa gedir. Sonralar da tə- ləbə dostları ilə dəfələrlə özlərini Moskvaya çatdırıb hə- min gecə də qatarda vaqon bələdçisi ilə dil tapıb, ayaq üs- tə, yatmadan geriyə qayıdan Cənnət Səlimova bu şəhərdə- ki teatrların əksər tamaşalarına baxır. Və Leninqrad Döv- lət Teatr, Musiqi və Kinematoqrafiya institutunun tanın- mış dram nəzəriyyəsi mütəxəssisi Boris Osipoviç Kostel- yanetslə bu tamaşaları dönə-dönə hadisəli və əməli təhlil etməklə xoşbəxt idilər... Yeri gəlmişkən, nervə-sinirə düş- məyi stomotoloq üçün qeyri-peşəkarlıq sayan Boris Osi- poviç bunun əksini, yəni tamaşaçını yerindən oynatmaq bacarığını rejissorun əsas uğuru sayardı. Məhz daim süjeti yox fabulanı önə çəkməyi tövsiyə edən Boris Osipoviç Kostelyanetsin verdiyi biliklər sayəsində Cənnət Səlimova nəinki quruluş verdiyi pyesləri elmi-nəzəri baxımdan də- yərləndirə bilir və hətta bu müddəaları baxdığı səhnə əsər- lərinin əməli təhlil süzgəcindən keçib-keçmədiyini və ya- xud sadəcə olaraq uydurulduğunu həmən duyur. Bax Cən- Aydın Dadaşov 10 nət Səlimovanın yaradıcılıq laboratoriyasının gücü də məhz bundadır. Bertold Brextin “Mamaşa Kuraş”, “Qalileo Qalileo”, Anton Çexovun “İvanov” əsərlərini məhz Boris Osipovi- çin dərslərində, ustadın köməyi ilə təhlil edən Cənnət Səli- mova sonralar bu əsərləri tamaşaya qoyanda heç bir əziy- yət çəkmədi. O, tələbələrinə də K.S.Stanislavskinin çoxil- lik fəaliyyətinin əvəzsiz məhsulu olan əməli təhlil prosesi- nin emosiyalarla yox, kəskin, amansız cərrah neştəri ilə işlənməsinin vacibliyini daim təkrarlayır. Boris Osipoviç Kostelyanetsin: “Əgər neyrocərrahlar əməliyyat apararkən və ya atom fizikləri laboratoriyada çalışarkən işlətdikləri terminləri anlayırıqsa deməli onlar peşəkar deyil. Drama- turqlar, teatrşünaslar, rejissor da peşə cəbbəxanasının nə- zəri terminlərini dərindən bilməlidir” kəlmələri daim xati- rimdədir... Nəzəriyyə xətti, sənət isə dairəvi qapanma yo- lu ilə mövcuddur. Hər hansı bir muğam, meyxana və ya- xud Afrikadakı bir qəbilənin tam-tam rəqsi yerli məkanda mövcud ola bilər. Yalnız nəzəri əsaslarla yaranan sənət dünyəvidir. 1967-ci ildə Leninqrad Dövlət Teatr, Musiqi və Ki- nematoqrafiya institutunun rejissorluq fakültəsini fərqlən- mə diplomu ilə bitirən Cənnət Səlimova Bakıya qayıdanda onu burada gözləmirdilər. Rejissorluğun üslub problemləri 11 AZßRBAYCAN DÞVLßT RUS DRAM TEATRINDA CßNNßT SßLÈMOVANIN TAMAØALARI – ci ildən Tənqid Təbliğ, üç il sonra işçi teatrı kimi fəaliyyət göstərən 1934 – cü ildən Azərbaycan Dövlət Rus Dram Teat- rına çevrilən bu sənət ocağı xüsusən rusdilli əhalinin bədii - estetik tərbiyəsində müstəsna rol oynamışdır. Rus və dünya dramaturgiyasından əlavə milli müəlliflərdən Sə- məd Vurğunun “Vaqif”, “Xanlar”, “Fərhad və Şirin”, Cə- fər Cabbarlının “Sevil”, “1905-ci ildə”, “Od gəlini”, “Ay- dın” pyeslərinə müraciət edən bu teatrda V.Saxnovski, A.İvanov, D.Qutman, S.Mayorov, V.Fyodrov, A.Ridal, Y.Yaroslavski, P.Yudin, B.Velikanov, K.Stepanov – Ko- losov kimi gəlmələrlə yanaşı İ.Hidayətzadə, A.İsgəndə- rov, T.Kazımov, M. Haşımov, Ə.Behbudov, G.Güləhmə- dova - Martınova kimi yerli rejissorlar da fəaliyyət gös- tərmişlər. M.İ.Jarov, F.Q.Ranevskaya, B.F.İlyin məşhur sovet aktyorları yaradıcılığına məhz bu teatrın səhnəsin- dən başlamaları bu sənət ocağının bədii səviyyəsinin təsdi- qidir. Rus Dram Teatrının formalaşmasında İmran Qasımo- vun “Xəzər üzərində şəfəq” (“Daha çox neftlə kommuniz- mə yaxınlaşaq” şüarlı bu tamaşa 1951-ci ildə SSRİ Dövlət mükafatına layiq görülmüşdü), V.T.Latsisin “Balıqçı oğ- lu”, Cəfər Cabbarlının “Aydın”, Nikolay Poqodinin 1920 Yüklə 1,33 Mb. Dostları ilə paylaş:
|