43
M ə m m ə d ə l i. Gün aydın, Gülüş xanım!
G ü l ü ş. Gün aydın, köhnə dostlar! Buyurun, siz hələ də sağsınızmı?
M ə m m ə d ə l i. Heç yox. Mən bu gecəlik Əbdüləli bəyi anatomiçeskiy
pakoydan prokata götürmüşəm.
Ə b d ü l ə l i b ə y. Gülüş xanım, biz eşitdik ki, bu gün uşağınızın onilliyidir,
ona görə də sizi təbrik etməyə gəldik. Bu kiçik hədiyyəni qəbul etmənizi rica ediriz
( Verir).
G ü n d ü z. Bibi, o nədir, lap gəmiyə oxşayır.
G ü l ü ş. Yox, bu qədim şeydir, gülüm.
G ü n d ü z. Sən onu ver, bibican, suya salım, görüm yeriyirmi?
G ü l ü ş. Gülüm, qızıl sudan ağır olduğu üçün su üstündə durmaz.
Ə b d ü l ə l i b ə y. Elədir, elədir, bala, gedər suyun təkinə.
M ə m m ə d ə l i. Heç yox. Su buraxmasa, dayanar.
G ü n d ü z. Baxım, bəlkə yeridi. Aha, batdı, batdı, yaramadı, yaramadı, batdı.
G ü l ü ş. Yaxşı, gülüm, şeylərini apar bir yerə yığ; gör yoldaşların
bağçaya gəlmişlərimi? Siz də buyurun, bağçada qonaqlarımız vardır.
Ə b d ü l ə l i b ə y. Gülüş xanım, qabaqca sizdən bir şey soruşmaq istəyirik,
bəlkə orada danışmaq olmadı. Qəzetlər bir aydan bəridir ki, bir kitab haqqında
yazırlar, kitabın adı nə oldu...
M ə m m ə d ə l i. “Azərbaycan qadınlığının azadlıq yolu”.
Ə b d ü l ə l i b ə y. Hə, budur, bu Sevil kimdir? Kitabı yaxşıdır, ancaq bir şey
anlamaq olmur.
G ü l ü ş. Ola bilər. Kitabda dərin bir analiz və bir çox da fəlsəfi fikirlər vardır
ki, oxucu birdən-birə qavraya bilməz.
M ə m m ə d ə l i. Heç yox. Bir türk qadını qiyamətə kimi, belə bir kitab yaza
bilməz. O ya fransızdır, ya da, hər halda fransızdır.
Ə b d ü l ə l i b ə y. Doğrudur, mən də hələ onu düşünürdüm ki, türk arvadında
belə baş, belə qabiliyyət ola bilməz. Ancaq, Gülüş xanım, sizin yadınızdadırmı 7–8
il bundan qabaq Mirzə Balaşın bir zövcəsi var idi, o nə oldu?
G ü l ü ş. Mən ona bir neçə vaxt dərs verdim, sonra işçi fakültəsinə girdi, sonra
son illərdə Maarif Komissarlığından stipendiya alaraq, Moskvada darülfünunda
oxuyurdu.
Ə b d ü l ə l i b ə y. Gördünüzmü, gərək ki, onun da adı Sevil idi.
B a l a ş və D i l b ə r gəlirlər
.
44
M ə m m ə d ə l i. Heç yox. Göydə də oxusa, bu yerə çata bilməz.
D i l b ə r. Bonjur mademuazel, privet i pozdravleniye sizə və vospitannikinizə.
Bəs özü haradadır?
G ü l ü ş. Indicə gələr. Bağçadadır, yoldaşları gəlmişlər, indi gələr. Gündüz,
Gündüz, gəl, atan gəlmişdir.
G ü n d ü z. Kim? Atam, anam da gəldimi?
G ü l ü ş. Yox, ancaq atan gəlmişdir, görüşmək istəmirsən!
B a l a ş. Gündüz!
D i l b ə r. Mən elə körpəcikdən, belə gözəl bir çocuq çıxacağını heç
düşünməzdim. Məni tanımırsanmı, Gündüz? Səni bir il saxlamışam.
G ü n d ü z. Mən sizi heç tanımıram.
B a l a ş. Gündüz, oğlum, gəl yanıma!
G ü l ü ş. Xoş gəlibsiniz!
D i l b ə r. Bu çiçəkləri alın, al, bu çiçəklər sənin üçündür.
G ü n d ü z. Bibican, belə solğun nə üçün?
G ü l ü ş. Gündüz, adam hər bildiyini danışmaz. Çiçəklər yaxşıdır, ancaq
çoxdan dərildiyindən bir qədər solmuşdur.
B a l a ş. Təzə çiçək heç yerdə yoxdur.
Ə b d ü l ə l i b ə y. Hə... Biz də tapa bilmədik.
M ə m m ə d ə l i. Heç yox. O yanlarda var, ancaq uzaqdır, getmək olmadı.
D i l b ə r. Allah bu bolşeviklərin bəlasını versin, bizdə nə qoydular. Maşınımızı
almasaydılar, yerdən çıxardardıq.
G ü n d ü z. Onda bunları aparıb, suya salacağam, bəlkə açıldı.
G ü l ü ş. Yaxşı, gülüm, istəyirsən apar. Siz də buyurun bağçaya!
Ə b d ü l ə l i b ə y. Bağışlayın, Gülüş xanım, sözümüz yarımçıq qaldı. Biz o
kitab məsələsini danışırdıq.
D i l b ə r. Siz yenə o kitabdanmı bəhs edirsiniz?
M ə m m ə d ə l i. Yox, biz o kitab yazanı bilmək istəyirik.
Ə b d ü l ə l i b ə y. Yoxsa, bəlkə, həmin biz tanış olduğumuz Sevil yazmışdır.
D i l b ə r. O ki, araya çıxanda əli-ayağı, dili-dodağı titrəyirdi və mənim ilə
öpüşdükdən sonra, Gülüş olmasa idi, gərək ki, Məmmədəlini öpəcəkdi.
M ə m m ə d ə l i. Məni yox, Əbdüləli bəyi öpmək istəyirdi.
D i l b ə r. Və bir ildən sonra gərək ki, Əbdüləli bəy gördü, üstübaşı cırım-
cındır, mənim ayaqlarıma qapanmışdı.
45
Ə b d ü l ə l i b ə y. Doğrudur, hələ mən də bu saat onu düşünürdüm.
D i l b ə r. Siz deyirsiniz o Sevil, o baş-göz ilə belə bir kitab yazdı? Gülüş,
yadınızda varmı, siz olmasaydınız, Məmmədəlini öpəcəkdi.
M ə m m ə d ə l i. Məni yox, canım, Əbdüləli bəyi. Yazar, yazmaz, ay yazdı
ha!..
G ü l ü ş. Mənə qalırsa, Əbdüləli bəyi öpmək belə böyük bir iş deyildir, onu
bəziləri bilərək, bəziləri də bilməyərək, bəziləri açıqda, bəziləri də gizlində öpə
bilərlər və çox güman ki, Əbdüləli bəy bundan darılmaz. Artıq o Sevil olub-
olmadığını bilmirəm.
D i l b ə r. Hər halda dünən ayaq altında sürünən miskin bir arvad, belə bir kitab
yaza bilməz.
G ü l ü ş. Kim bilir. Deyirlər Hindistanda böyük fillər vardır ki, illər uzunu
gücsüz insanları boyunlarında daşıyır və onların bizlərinə dözürlər. Bir gün isə
incəlmiş gönlərinə biz çox dərindən sancıldıqda, xortumlarını uzadıb
boyunlarındakı adamın boynundan yapışır, ayaqları altına salıb, köksünə çıxırlar.
Deyirlər ki, su meymunun boğazına çıxanda, öz balasını tapdayıb başına çıxır. Kim
bilir?
Ə b d ü l ə l i b ə y. Doğrudur, hələ mən də bu saat onu düşünürdüm.
M ə m m ə d ə l i. Heç yox, ola bilməz.
D i l b ə r. Nəhayət, deyirlər ki, o kitab bizim üçün yaramaz. Əldüləli bəy deyir
ki, o kitab qadınlarımızı əxlaqsızlığa alışdıra bilər.
M ə m m ə d ə l i. Kitab burada vardır.
D i l b ə r. Görən nə yazır?
M ə m m ə d ə l i (oxuyur). “Azərbaycan qadınlarının və bütün qadınların ən
böyük düşmənlərindən biri də namus keşikçisi olmalarıdır. Kişi istədiyini və bir
neçəsini birdən əldə edə bilər. qadın isə ikincisinə göz ucuyla belə baxa bilməz.
Bu, kişi üçün bir nadinclik, qadın üçün isə bir namussuzluq sayıla bilər. Halbuki
hər ikisinin təşəbbüsünü doğuran eyni fizioloji hadisədir”.
D i l b ə r. Bu, əxlaqsızlıq deyilmi?
M ə m m ə d ə l i ( oxumaqda davam edir).“Qadının qəti azadlığı üçün, yalnız
çadrasını açması bəs deyildir. Halbuki Avropa qadınları çadrasız ikən, azad
deyildirlər. Qadına, ən başlıca, iqtisadi azadlıq lazımdır”.
D i l b ə r. Bu, əxlaqsızlıq deyilmi?
M ə m m ə d ə l i. Bu, heç yox!
Dostları ilə paylaş: |