406
və bir çox hallarda həyəcanlı alqışlar deyirdi.
Günlər də,
görüşlər də bir-birinin ardınca gəlirdi, mən isə onunla əlaqəni
kəsmişdim.
Ancaq bununla iş bitmirdi. Mən ona qarşı nə qədər soyuq
münasibət göstərsəm də, o məni görəndə gülümsəyirdi. Onun
bu hərəkətinin nəticəsində indiyə qədər sakit olan yoldaşlarım
(H. və As.) yüngüllük edərək, onunla tanış olmaq üçün vaxt
təyin etdim. O da razılaşdı.
***
Axşam çağı onlar birlikdə küçədə gəzişir, müxtəlif
mövzularda söhbət edirdilər. Gənclərin biri onu qətiyyən
maraqlandırmayan fəlsəfi mövzuda söhbətlər edirdi. Onun üçün
dəbdəbəli və rahat
həyat şirin olduğu halda, Russo, Tolstoy və
ya Şopenhauer nəyinə gərəkdir? Mən pəncərənin qarşısında
dayanıb, onların kölgələrini izləyirdim. Coşğun bir halda idim;
macəra axtarırdı, özü də boynuma alım ki, yarısərxoş halda
idim. Onun hər bir süni gülüşü qəlbimi yaralayıb öz dağıdıcı
təsirini göstərirdi; mən ürəyimin həyəcanından gah dala, gah da
qabağa gedir, ancaq ona qarşı olan soyuqluğumu izah etməyə
cəsarətim çatmırdı. Bir neçə gün salamlaşdıqdan sonra onunla
görüşüb əlini sıxmaq mənim üçün çətin idi… On dəqiqə
gəzişdim, səkidə dəli
kimi sağa-sola hərəkət etdim, nəhayət
özümü cəmləşdirib səkidən endim və iti addımlarla onlara
yaxınlaşdım. Mən düşündüm: «Yaxınlaşacağam, ciddi
danışacağam və həmişəlik vidalaşacağam». Birdən onlar
divarın arxasından çıxdılar və məni görcək sual dolu nəzərlərlə
mənə baxdılar. N, təmkinlə əlini mənə tərəf uzatdı və dedi: «»
O, mən kimi görürəm! Bu sözlər mənim həyəcanımı azaltdı,
sakitləşdim və niyyətim boşa çıxdı. Mən şən halda danışmağa
başladım, onun yekəqarın kavalerlərinə hücum edirdim. Mənim
qəribə sözlərimi eşidən yoldaşlarım artıq susmuşdular…
***
Hüs.
1
Söhbətinin yersiz olduğunu görüb, bir dəqiqədən
1
Щцсейн
407
sonra çıxıb getdi. Bircə As.
1
Qaldı, N sonralar onu «Don Juan»
adlandırmışdı. Mən Aslan bəyin də getməsini istəyirdim ki, N-
lə sərbəst danışa bilim. Bir qədər tərəddüd etdikdən sonra bu
qərara gəldim. Aslan bəydən getməsini xahiş etdim. O isə
alicənablıq edib mənim xahişimi yerinə yetirdi,
onu mənim
«ixtiyarıma» buraxdı. Gedərkən «Don Juan nəzəriyyəsi»nə
uyğun olaraq özü haqda xoş təəssürat yaratmaq istədi və bir
neçə xoş söz də dedi. Nə olsun ki? Bu, yelbeyin xanımın ölmüş
ürəyi üçün oxunan qəbir üstü mahnıya bənzəyirdi. O, ədalı
görkəm alıb, arxaya çevrildi və qəribə baxışlarla Aslan bəyə
baxdı. Onun çöhrəsində alovlu ehtirasın, coşğun qəlb
titrəyişinin, qızlara məxsus acgözlüyün izləri var idi… Mən
diqqətlə ona baxdım: o həmişə olduğu kimi yox, tamamilə
başqa cür görünürdü, onun dodaqları öpüş, sinəsi isə qucağa
atılmaq istəyirdi, bəs sinirləri?
Titrəyən sinirləri sakitlik
istəyirdimi?..
Mən təbiiliyi çox sevirəm, ancaq o mənə yaxın olanda onu
lap çox sevirəm. Aydın, sakit gecədir. Ay bizə işıq salır. Göyün
üzündə ulduzlar sayrışır… Hər şey təbiidir: mənim hündür
divarın kölgəsində N-lə söhbətim tə təbiidir… Mən ona yeni,
ancaq tamamilə səmimi hisslərimi bildirdim… Birdən bədənim
soyudu və qeyri-ixtiyari onun əlini tutdum və soyuq
yanağından öpdüm… Həyatın ləzzətli anları var! Bu anı və
soyuq busənin şairanəliyini unutmaq olmaz!! Çünki onunla
mənim qəmginlimin qara buludu və qəlbimin kədəri və qəmi
dağılmışdır! Ancaq o məni başa düşmürdü.
Mən əbəs yerə öz
ruhi iztirablarımdan, qəlb çırpıntalarımdan ona danışırdım.
Ancaq o elə hey mənim yanımdan tez çıxıb getməyə çalışırdı.
Onun mənə qarşı soyuqluğunu nə ilə izah etmək olar? Axı
bir zamanlar o özü bizim tanışlığımıza şərait yaratmış, görüş
təyin etmişdi. Mənim xoş sözlərimdən məmnun olurdu, bəs
indi?? Bəs indi qəlbimi ona açarkən və öz xilasımı onda
axtararkən necə?..
1
Аслан
408
Qadınların sirri də bundadır… Heç nə ilə alına
bilinməyəcək bir ürəyi fəth edirlər, ürək könüllü təslim
olduqdan sonra onu nifrətlə rədd edirlər…
Qadınların çoxu nə istəyirlərsə, onu da edirlər. Niyə də
etməsinlər, çünki kişilər onlara əyləncə, ləzzət vasitəsi kimi
baxır, həyatın əziyyətlərindən dincəlmək
üçün onlardan istifadə
edirlər. Bunun üçün onlara təriflər deyir, oxşayır, öpürlər,
mənfi keyfiyyətlərini isə yaddan çıxarırlar. Beləliklə, qadın ən
yüksək məqsədə – var-dövlətə, yekəqarın kişilərə, metrəlik
yaxalıqlara, nazik uclu «a la wilbelm» bığlarına can atır. Özü
də bu ziyanlı arzularına çatmaq üçün öz bədənlərini və
qəblərini qurban verirlər. Onlar zövqlərinə uyğun olanlara eyni
cürə baxmağa öyrəşiblər. Min nəfər kişi olsa belə, bir qadın
onların hamısını təklikdə əyləndirə bilər və hamısı da ondan
razı qalarlar.
Kişiləri özlərinə bağlamaq, onların ürəyini ələ
almaq hissi qadınlarda yüksək dərəcədə inkişaf etmişdir. Bu
onların alçaqlığı və rəzilliyi ilə bağlıdır: onlar hamını öz süni
gülüşləri, qısa ifadələri və qəribə bədən hərəkətləri ilə
qarşılayırlar… Kişi zəif məxluqdur! O, qadının onu
«bağışlayacağına» inanaraq, hərür alçaqlıqlara dözür. Mən də
bu həqarətlərə dözmüşəm, N məni bir neçə dəfə pis vəziyyətdə
qoyub və mən də bundan narazı qalmışam.
N bir dəfə məni qəti surətdə təhqir etdi. Bağda gəzirdik,
birdən məni rəfiqəsi ilə birlikdə qoyub bir xanımın yanına
qaçdı. Onun rəfiqəsi özünü mənim yanımda narahat hiss
etməyə başladı. Mən onunla
xudahafizləşdim və dedim ki, bu
hərəkəti barəsində N-lə söhbət edəcəyəm. Onun bu hərəkəti
mənim ona olan məhəbbətimi, hörmətimi məhv etdi, mənliyimə
əzab verdi, mən də ona qarşı intiqam hissi və nifrət yaratdı.
Dünyanın nə qədər qəribəlikləri var!!! N daha mənimlə görüşə
çıxmır. Çünki o mənim yoldaşımla alovlu tərzdə öpüşən zaman
rəfiqəsi onları görmüşdür.
Axı bu alçaqlıqdır! Mən çox gözəl bilirəm ki, bu öpüşlər N-
in ürəyincə olub və buna imkanı da elə özü yaradıb.
409
Ah! Həqiqəti harada axtarasan??
Hər yerdə yalan və
boşluqdur!!!
Ertəsi günü onunla bütün münasibətlərə son qoydum.
Məsələni aydınlaşdırdıqdan sonra əlimi ona tərəf uzatdım və
dedim: «Siz məni təhqir etmisiniz, mən bunu heç vaxt
unutmaram!!!»
Görünüşü mənə E.Zolyanın «Parijli Nana»sını xatırladan
xanımla tanışlığım beləcə başa çatdı.