Microsoft Word din ve devlet elaqeler doc
Yüklə 482,98 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 5-DİNİ TƏHSİL
- De: “Haqq Rəbbinizdən gələndir. Artıq inanmaq istəyən inansın, istəməyən də inanmasın”. (Kəhf 18/29)
Həqiqətləri öyrəndikləri vaxt, təəssüf ki, hər şey bitmiş olacaqdır. Duamız onların bu dünyadan ayrılmadan doğruları öyrənib lazım olan dönüşü həyata keçirməsi üçündür. Şəxsi araşdırmalarımıza görə az və ya çox, qeyd edilən və burada sadalaya bilmədiyimiz saysız xürafatlara qarışmamış bir tək təriqət belə yoxdur.
32. Müsəlmanların Qurana münasibətləri onu mənasını başa düşmədən oxuma və gözəl səsli hafizlərin qiraətində dinləmə səviyəsinə endirildiyi üçün təriqət şeyxlərini belə bir məqama gətirmək çətin olmamışdır. İndi isə, gəlin, nümunə olaraq onların aşağıdakı ifadələrinə diqqət yetirək: Haqlı görünsə də, müridin ustadına etirazı haramdır. 16 Şeyx müridə bir şey təlqin etdikdə davamlı olaraq həmin işlə məşğul olmalı və qəlbinə xeyir, yaxud şər bir şey gətirməməlidir 17 . Mürid üçün nəzərdə tutulan şərtlərdən biri də şeyxin əmr etdiyi şeyləri yozmayaraq, dəyişdirməyərək və gecikdirməyərək yerinə yetirməkdir. Çünki əmrləri başqa yerə yozmaq və gecikdirmək rabitədə ciddi qırılmaya səbəb ola bilər. 18 Mürid şeyxinin tərbiyəsində ölü yuyanın əlindəki meyit kimi olmalıdır ki, şeyx, onunla istədiyi kimi davrana bilsin. 19 Yəni, bir sözlə, mürid şeyxinin əsiri olmalıdır. Hətta ona əsirdən də möhkəm bir bağlılığı olmalıdır. Çünki əsir ağasına, sahibinə bəzən baş qaldırır və ya içindən gileylənir, amma mürid həm içi ilə, həm də çölü ilə şeyxinə tam boyun əyməlidir.
16 Kotku, Təsəvvüfi Əxlaq, c.II,s.5, 2.paraqraf. 17 e. g. ə., c.II,s. 248. 18 e. g. ə., c.II,s. 246,paraqraf 5. 19 e. g. ə., c.II,s. 245,paraqraf 3. 33. Təriqətlər, insanı passivləşdirir, özünə qarşı inam və etibarını ortadan qaldırır və onun şəxsiyyətsizləşdirir. Türkiyədə təkkə və zaviyələr (təriqət ocaqları) rəsmi şəkildə bağlı olsa da, həqiqətdə çox sayda təriqət fəaliyyətini davam etdirir. İnsanları bu mövzuda məlumatlandırmaq üçün ciddi çalışmalar aparmaq lazımdır. Ancaq dövlət bu məsələdə də bitərəf olmalıdır ki, görülən tədbirlərə duyğular qarışmasın, məsələ rahat bir mühitdə müzakirə edilsin və arzuolunan sağlam və sabit nəticələr əldə etmək mümkün olsun. Təriqətlər mütəşəkkil icmalardır. Onların təkkələri və müəssələri vardır. Hər birinin bir ruhani rəisi yəni şeyxi vardır. Onlara görə şeyx, qul ilə Allah arasında bir vasitə, Allahın qapılarından bir qapıdır. 20 Təriqətə giriş əl alma (beyət) işiylə həll olur. Beləcə şeyx müridi Allah yolunda təslim almış sayılır. Qurtuluş üçün bir təriqətə girmək şərtdir. 21 Şeyx peyğəmbər vəkili 22 və xatasız bir aftoritetdir. 23
24
Bunlar Qurana tamamilə tərs şeylərdir. Necə ki, İncilin xaricində formalaşan Kilisə teokratiyanın qaynağı olmuşsa, bizdə də Quranın xaricində formalaşan təriqətlər teokratik düşüncəyə zəmin hazırlamışlar. Təriqətlər tərəfindən yeridilən fikirlər bu gün təriqət mənsubu olmayan insanlara da yoluxmuşdur.
20 Abdulgani ən-Nablusinin bu mövzuda belə dediyi nəql edilir: ” Bir kimsə Allah yolunda özünü təslim alan bir şeyxə təslim olursa onun , Allahın qapılarından bir qapı olduğuna inanması lazımdır. Şeyxi bu mərtəbədə görmək mərtəbələrin ən düşüyüdür. Buna inanılmalıdır ki, şeyxdən özünə nə gəlirsə Allahdan bilməli, şeyxdən bilməməlidir. Əgər xeyir gəlirsə, Allahın ona hidayəti, şər gəlirsə Onun imtahanıdır. Bu halda təriqətə girmiş bir kimsənin şeyxini Allahın qapısı bilməsi ilk pillədir. İkinci pillə, Allahın isim və sifətlərinin ortaya çıxıb göründüyü insan olaraq bilməsidir. Allahın əmr və qadağanları ilə məsul olan şəxs nesə hörmət duyarsa şeyxinin yanındada o şəkildə hörmətli olmalıdır. Bu orta pillədir. Üçüncü pillə, şeyxini heç görməməlidir, o mənəvidir. Onun yerinə Allahın sifətlərini görməlidir. Şeyxi arada fani bilməlidir. Doğru olan da budur. Bu hal, üç pillənin ən üstünüdür. (Qotqu, Təsəvvüfi Əxlaq, İst. 1982, c. İİ s. 185.) 21 Məhmət Zahid Qotqunun mövzu ilə bağlı ifadələri belədir: Qəlbi hüzuru İlahiyəyə qovuşmaqdan uzaqlaşdıran sıfatı məzmumədən (aşağılanmış) xilas edəcək bir şeyxi, mürşidi qəbul etmək insan üçü vacibdir deyə icma və ittifaq vardır. Fəna (pis) sifətlərdən xilas olmağa vəsilə olan bir şeyxi mürşidi qəbul etməyən kimsələr, Allahu Təalaya və Rəsulullaha üsyan etmiş olurlar. Çünki haqq təriqətə daxil olmayan kimsə mürşidsiz bu sifətlərdən xilas ola bilməz. (Qotqu, Təsəvvüfi Əxlaq, c. II s. 183) 22 Həsən Kamil Yılmaz, İslam Təsəvvüfü, Təsəvvüflə əlaqəli suallar-cavablar,İst. 1996,s.494 23 Haqlı belə görülsə müridin şeyxinə etirazı haramdır. (Qotqu, Təsəvvüfi Əxlaq, c.ıı s. 5) 24 Qotqu, Təsəvvüfi Əxlaq, c.ıı s.247. Heç bir təriqət kilisə kimi təşkilatlanmamışdır. Bu günə qədər bir təriqətin əmrinə girmiş dövlət də olmamışdır. Quran mövcud olduğu müddətcə bunun həyata keçməsi mümkün deyildir. Təriqətlərlə əlaqəli şikayət ediləcək bir çox mövzu vardır. Bunlar, müsəlmanların Quran işığında təhsil alması ilə ortadan qalxar.
5-DİNİ TƏHSİL Din azadlığına dini öyrənmək azadlığı da daxildir. Dini təhsili inanc, ibadət və əxlaq təlimi olmaqla üç hissəyə bölmək olar. A- ETİQAD TƏLİMİ 35. Dinə inanmaq istəyən insan təhsil səviyyəsindən və yaşadığı ictimai mühitdən asılı olmayaraq etiqad bəsləyər və etiqadına uyğun şəkildə davranmağa çalışar. Əgər etiqad bəsləməliolduğu inancları doğru öyrənməmişdirsə, bu boşluğu xurafatlarla dolduracaqdır. Dövrümüzdə neçə- neçə elm xadimi, ziyalı, yüksək çinli dövlət məmuru və sahibkar səmimi-qəlblə dini dəyərləri həyatında tətbiq etməyə səy göstərmiş, amma əqidə ilə əlaqədar kifayət qədər doğru məlumat əldə edə bilmədiyi üçün xurafatçıların, istismarçıların əsirinə çevrilmişdir. 36. Müsəlman ilk növbədə xurafatlardan uzaq bir imana sahib olmalıdır. Bunun ən etibarlı yolu inancını Qurandan öyrənməsidir. Quran bütün bəşəriyyəti yaradan Allahın kitabı olduğu üçün inancını Qurandan öyrənənlər hər kəsə qarşı humanist və tolerant davrana bilən, dardüşüncəli olmayan insanlar olurlar. Uca Allah belə buyurur: De: “Haqq Rəbbinizdən gələndir. Artıq inanmaq istəyən inansın, istəməyən də inanmasın”. (Kəhf 18/29) Yüklə 482,98 Kb. Dostları ilə paylaş:
|