Microsoft Word din ve devlet elaqeler doc
Yüklə 482,98 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- *C. SÜNNİ VƏ ŞİƏNİN DÖVLƏT ANLAYIŞI ARASINDAKI FƏRQ
Rəbb, bu insanlar məni bezdirdi, mən də bunları bezdirdim. Allahım, məni bunlardan qurtar. Bunları da məndən qurtar. 37 ” 67. Nə İslamda nə də əvvəlki dinlərdə dövlət və hakimiyyət davası aparılmamışdır. Dində hakimiyyət başına keçib heç kimi zorla müsəlman etmək və ya İslamın əsaslarına rəayət etdirmək məqsədi də daşınmır. Dindən hakimiyyətə gəlmə vasitəsi kimi istifadə edənlər, hakimiyyətə gəldiyi zaman da dinə hakim olurlar. Halbuki, dinin özlərinə hakim olması lazımdır. Bu kimilər dindən sadəcə dünyalıq mənfəəti əldə etməyə çalışırlar ki, keçmişdə də günümüzdə də bunun nümunələrini görürük. Heç bir peyğəmbər dövlət qurmaq məqsədi ilə dini təbliğata başlamamışdır, Allah tərəfindən elə bir qayə ilə vəzifələndirilməmişdir. Əhli-sünnə idarəsində avropa hüququnda olduğu kimi ədalət şərti yoxdur. Müsəlman qılığında olan hər cür cəllada və ya zalıma itaət şərtdir, itaətsizlik günahdır. Belə bir etiqada sahib İslam kütləsinin inkişafı mümkün deyildir. İllərdir bu tip teokratik sistemin idarəçiləri olan bütün ərəb krallıqları, İslam dövləti və dindarlıq nümunəsinin pis təmsilçiləridir! 68. Heç bir müsəlmanın hədəfi və qayəsi sadəcə dünyalıq olmamalıdır. Peyğəmbərimiz (s.a.v.) ölüm ayağında ikən özündən sonra heç kimi müsəlmanların idarəsinə təyin etməmişdir. Bunu insanların öz ixtiyarlarına buraxmışdır. Bu barədə bir çox dəlillər vardır. Tarixi oxuyan insanlar hadisələri yaxşı mülahizə etsələr bunu başa düşərlər. Əlbətdə dinini yaşayan biri, müsəlmanların idarə etməsini arzuladığı halda, davası dövlət qurmaq vəzifə əldə etmək olmamalıdır. Hər bir insan idarə edilməyi deyil, idarə etməyi və dünya nemətlərinə qovuşmağı arzulayır. Ancaq müsəlman daha böyük bir məqsədin, idealın insanıdır. Onun əsas məqsədi Haqqı yaşamaq onu insanlara çatdırmaq və nəticədə cənnətə nail olmaqdır.
37 İbn-Kəsir, əl-Bidayə vən-Nihayə (7cild, 10 bölüm) 69. Peyğəmbərin (s.a.v.) vəfatına yaxın, heç kimsəni idarəyə təyin etməməsi məhz Onun ümumbəşər bir peyğəmbər olduğunun işarəsidir. Abbasın (r.a.) Peyğəmbərimiz ölüm ayağında ikən Əliyə (r.a.) “gedək Rəsulullaha, özündən sonra hakimiyyəti kimə verəcəyini soruşaq. Əgər bizə veriləcəksə bunu bilək, yox əgər başqasına verəcəksə bunu da bilək. Bu haqda bizə bəzi tövsiyələr versin. ” dediyi zaman Əli (r.a.) “ Vallahi əgər biz bunu Rəsulullahdan istəsək və O da bunu bizə verməzsə, onun vəfatından sonra başqası bizə hakimiyyəti bir daha verməz. Mən Allaha and olsun ki, bunu Rəsulullahdan istəməyəcəm. 38 ” demişdi. Bəli, bu haqqın peyğəmbərimiz tərəfindən birinə verilməməsi əbədiyyən ona və əhlinə verilməməsi mənasına yorumlana bilərdi ki, bunu Əli (r.a.) yaxşı başa düşürdü. Yaxud da idarə haqqı peyğəmbər tərəfindən birinə verilməsi də eyni şəkildə istismara yol aça bilərdi. Yəni, bu haqqın özündən qeyri heç kimsənin haqqı olmadığı düşüncəsi də hakim ola bilərdi ki, keçmişdən günümüzə qədər bu cür düşünənlər ələlxüsus ərəb ölkələrində vardır. Necəki, Müaviyə bir sultanlıq qaidəsi olaraq, idari qabiliyyətini və camaatın arzusunu nəzərə almadan oğlu Yezidi vəliəhd təyin etdi. Bundan sonra da Əməvi fəlakəti, arxasından da Abbasi zülmü ortaya çıxır. Belə zalım idarələrin ömrünü uzatmanın ən təsirli yönü də insanlara “qədər” şərtini uydurub alın yazısına məhkum etməkdir. Qısaca xalqın başına gələn fəlakət və zülümlərin çoxu teokratik sistemlərdən qaynaqlanr. Çünki bu kimi sistemlərdə insanın idari qabiliyyəti və iş əhliyyəti axtarılmaz. Bir güc və miras qaydası kimi həvalə edilir. İslam anlayışında isə bir işdə idari qabiliyyət və işinin əhli olması şərti axtarılır. Məsələn, İbn Kəsir rəvayət edir: ” Peyğəmbərimiz (s.a.v.) Məkkənin fəthi zamanı Kəbənin yanında oturduğu zaman Əli (r.a.) əlinə Kəbənin açarlarını alıb gəldi və belə dedi: Ey Allahın Rəsulu! Kəbənin himayədarlığını bizə ver. Rəsulullah (s.a.v.) soruşdu:
38 İbn-Kəsir, əl-Bidayə vən-Nihayə (5 cild, 7 bölüm) - Osman ibn Talha haradadır? (Kəbənin xidmətçisi olan bir müşrik) Bunun üzərinə Osmanı gətirdilər. Rəsulullah (s.a.v.) belə dedi: -Ey Osman açarları al. Bu gün yaxşılıq və vəfa günüdür. ” 39
olan Osmana həvalə edir. Çünki o işinin əhli idi. Sonra onun yaxşı bir müsəlman olduğu rəvayət edilir. Fərqli dinlərin, müxtəlif fikirlərin insanları bir araya gəlib dövlət qurduqları zaman, həmin dövlətin idarəçilərindən cəmiyyətin istədiyi şey ədalətlə, heç kimə fərq qoymadan idarə etməsidir. Yoxsa qalxıb o idarəçilərin müsəlman olmalarını, şəriətlə idarə etmələrini tələb edə bilmərik. Arzu edər və ya dəvət edə bilərik. Tam tərsi bütpərəstlər qalxıb bütpərəst, yəhudilər yəhudi, xristianlar xristian olmalarını tələb etsələr orda birlik və ədalətdən bəhs etmək mümkün deyildir. Çünki istər idarədə, istər cəmiyyətdə, hər kəs inandığı şəkildə yaşamağa azaddır. Bu ixtiyarı onlara Allah vermişdir.* Hər kəsin cəhənnəmə getmə hürriyyəti vardır.
Sünni və şiələrin etiqadları və İslamı qəbul etmələri, tarix boyu bir-birindən fərqli iki xüsusiyyətlər zəncirinin təsiri altında və iki fərqli irəliləmə mərhələsi izləmiş; həm sosial həm siyasi həm də mədəniyyət yönündən fərqli iki platformada yaşamalarıdır. Bu səbəblə onların dini şəxsiyyət və psixologiyası ilə məzhəbçi düşüncə və hissiyatları da fərqlidir. 40
arasında siyasi düşüncənin fərqliliyini belə izah edir:
39 İbn Kəsir, əl-Bidayə vən-Nihayə 4 c. 9 b. 492-518 s.)
40 Muhamməd Məscidi Camii, ‘Əhli sünnə və şiədə siyasi düşüncənin kökləri’’, s. 1. Yüklə 482,98 Kb. Dostları ilə paylaş:
|