Microsoft Word din ve devlet elaqeler doc
Yüklə 482,98 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- “Allah ağıllarını işlətməyənləri pisliyə düçar edər”. (Yunus 10/100)
- “Onlar bir-birlərini etdikləri pis əməllərdən çəkindirmirdilər. Onların gördükləri iş necə də pis idi!” (Maidə 5/79)
- “Biz Musanı da dəlillərimizlə (möcüzələrimizlə) və aşkar bir səlahiyyətlə göndərmişdik;
açmağı və donuz təsərrüfatı ilə məşğul olmağı müsəlman təbəələrə qadağan etdiyi halda xristianlar üçün sərbəstlik tanımışdır. Çünki onların əqidələrinə görə bunlar günah deyildir. Bu anlayış, tolerantlıq nəticəsində İspanyadan qaçan yəhudilərə qucaq açmış və onlar üçün rahat həyat şəraiti təmin etmişdik. Onlar bu xoş münasibətin xatirəsinə Türkiyədə “500-cü il Vəqfi”ni qurmuşlar.
100. Ağıl insanı heyvandan ayırır. İnsan arzularını düzgün tənzimləyə bilərsə, müsbət nəticələr əldə edə bilər. Arzular prioritet təşkil etməyə başladığı təqdirdə isə düşüncələr, baxışlar və yanaşmalar dəyişir. 101. Quran daima ağıldan istifadəyə çağırır. Quranda “əql” (ل قعلا) sözü işlənmir, onun yerinə 16 yerdə “lübb”ün (ب للا) cəm şəkli olan “əlbab” (بابللأا) sözü öz əksini tapmışdır. “Lübb” ləkəsiz saf ağıl 65 mənasını ifadə edir. Çünki mənfəətlərinin əsiri olmuş insanlar da ağıla sahibdir, amma onlar ağıllarını lazımi şəkildə işlətmirlər. İşlətsələr belə, əqli mühakimələrinin nəticələrinə güvənib onun əsasında davrana bilmirlər. Onların ağılları ləkəli və bulanıqdır. İlk növbədə ağlı arzuların əsiri olmaqdan xilas etmək lazımdır. Quranda “əql” kökündən yaranan, ağıl işlətmək mənasını ifadə edən eyniköklü sözlər 48 yerdə keçir. Onlardan biri belədir: “Allah ağıllarını işlətməyənləri pisliyə düçar edər”. (Yunus 10/100) 102. Teokratik quruluş vətəndaşın ağlını işlətməməsini və heç bir işə qarışmamasını istəyir. Jean Calvinin aşağıdakı ifadələri bu həqiqəti açıq şəkildə göstərir: “Fərdlər cəmiyyətlə əlaqədar məsələlərdə özlərini səlahiyyətli şəxs kimi görməməli, dövlət işlərinə qarışmamalı, idarəedicilərin, məmurların
65 ər-Rağib əl-İsfahani, Müfrədat-i əlfaz əl-Quran, Beyrut, 1412/1992, s. 733. səlahiyyətlərinə daxil olan işlərə burunlarını soxmamalı, özbaşına ictimaiyyəti maraqlandıran bu və ya digər bir təşəbbüslə çıxış edərək onu gerçəkləşdirməyə cəhd göstərməməlidirlər. İctimai quruluşda düzəldilməli olan hər hansı bir nöqsan mövcuddursa, iğtişaş törətməməli, imkanları xaricində olan bir işə girişməməlidirlər. Bu xüsusda imkanları məhdud olmayan yeganə şəxs idarəedicidir (dövlət başçısı və ya müvafiq sahə üzrə məsul dövlət məmurudur
66
Bundan fərqli olaraq Quran insanın yaşadığı cəmiyyətdə baş verən hadisələrlə maraqlanmasını, yanlış davranışlara etirazını bildirməsini tələb edir. Quranda İsrail oğullarından inkar edənlərin Davud (ə) və Məryəm oğlu İsan (ə) tərəfindən lənətləndikləri vurğulanır və bu lənətlənmənin səbəblərində biri aşağıdakı kimi açıqlanır:
Həzrət Məhəmməd (s) də bu xüsusda buyururdu: “Sizdən kim bir pis əməl görürsə, onu öz əli ilə düzəltsin. Buna gücü yetməzsə, dili ilə (öyüd-nəsihət yolu ilə tərc.) düzəltsin. Ona da gücü yetməzsə, qəlbən qarşı çıxsın. Bu, imanın ən zəif şəklidir”. 67
d- Ancaq Allahdan qorxmaq 103. Uca Allah belə buyurur: “İnsanlardan qorxmayın, məndən qorxun, ayələrimi ucuz qiymətə satmayın!” (Maidə 5/44) “Əgər (həqiqi) möminlərsinizsə, bilin ki, əslində qorxmalı olduğunuz məhz Allahdır!” (Tövbə 9/13) Teokratiya idarəedicilərdən qorxmağı tələb edir. Jean Calvin bu haqda belə deyir: “Ölənin atası, xalqın çobanı, sülhün qoruyucusu, ədalətin öndəri,
66 Jean Calbin, Qərbdə siyasi düşüncələr tarixi - 2, Yeni Çağ, s. 49. 67 Səhih-i Müslim, İman, 78 (49). günahsızların müdafiəçisi olan idarəedicinin gücünü qəbul etməyən insan haqlı olaraq dəli sayılmalıdır”. 68 Demək, bu quruluşda idarəedicidən qorxmayan və onun gücünü qəbul etməyənə dəli damğası vurulur. e- X ə
104. Uca Allah belə buyurur:
Firon Misirdə güclü bir krallıq qurmuşdu. Xalqını özünə kölə etmişdi, onlar da ona baş əyirdilər. Allah bunu qınamış və belə buyurmuşdur:
Bir nəfər Həzrət Məhəmməddən (s) soruşur: “Hansı cihad daha dəyərlidir?” Peyğəmbər belə cavab verir: “Zalım sultanın qarşısında deyilən doğru söz”. 69
Teokratiya idarəedicilərin zalımlığını Allahın xalqı cəzalandırması sayaraq müqəddəsləşdirməkdədir. Belə bir quruluş zalım sultanın yanında deyiləcək istənilən doğru sözü səhv sayır. Çünki bu quruluşda idarəedicilərin gördüyü hər iş, atdığı hər addım doğru, onlara qarşı çıxmaq isə səhvdir. Jean Calvin belə deyir: “...Xarakterlərindən asılı olmayaraq, bu hörməti, hətta bir dindar kimi təslimiyyəti bütün idarəedicilərimizə qarşı bütün cəhətləri ilə göstərmək
68 Jean Calbin, Qərbdə siyasi düşüncələr tarixi - 2, Yeni Çağ, s. 49. 69 Nəsai, Beyət, 37, Bab-i mən təkəlləmə bil-haqq ində imamin cair. Yüklə 482,98 Kb. Dostları ilə paylaş:
|