Microsoft Word din ve devlet elaqeler doc
Yüklə 482,98 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- “Ey qövmüm! Məgər Misir səltənəti mənim deyilmi Bu çaylar altımdan (hakimiyyətim altında olan torpaqlardan) axmırmı Məgər (mənim
- Musa dedi: “Mən haqq-hesab gününə inanmayan hər bir təkəbbürlüdən həm mənim Rəbbim, həm də sizin Rəbbiniz olan Allaha sığınıram!” (Mömin 40/26
- C- MƏSCİD VƏ TEOKRATİYA
- “Dində məcburiyyət yoxdur; artıq doğru ilə əyri bir-birindən yetərincə ayrılmışdır. Bundan sonra kim zalımları (onların hakimiyyətini) tanımayaraq
məcburiyyətindəyik... İtaətin yalnız adil idarəedicilərə qarşı göstərilməli olduğu qənaətinə gəlmişsinizsə, səhv fikirləşirsiz... Vəhşi bir rəhbər tərəfindən zalımcasına işgəncə görsək də, həris və dəbdəbəli həyata düşkün biri tərəfindən soyulsaq da, səhlənkar biri tərəfindən qayğıdan məhrum edilsək də, bir sözlə, dürüstlüyümüzə görə dinə və müqəddəs şeylərə qarşı hörmətsiz davranan bir şahzadə tərəfindən əziyyət görsək də, ilk növbədə işlədiyimiz günahları xatırlamalıyıq. Çünki, şübhəsiz, Tanrı qarşımıza çıxan bu pisliklərlə bizi cəzalandırmaqdadır. Beləliklə, itaət bizi səbirsizliyimizdən uzaqlaşdıracaqdır. Həmçinin, düşünməliyik ki, pislikləri aradan qaldırmaq bizim vəzifəmiz deyil. Bizim üzərimizə düşən yeganə vəzifə bütün kralların qəlb və iradələri əlində olan Tanrının köməyini istəməkdir”. 70
olması onun doğru davranacağı mənasına gəlməz. Düzgün davranmayan kim olursa-olsun, onun bu cür davranışları qəbuledilməzdir. Güclü kral Firon Həzrət Musanın (ə) sözü müqabilində xalqına belə səslənmişdi:
70 Jean Calbin, Avropada İslami Düşüncələr Tarixi 2, Yeni Çağ, s.51. Musa dedi: “Mən haqq-hesab gününə inanmayan hər bir təkəbbürlüdən həm mənim Rəbbim, həm də sizin Rəbbiniz olan Allaha sığınıram!” (Mömin 40/26- 27) Çünki Həzrət Musa (ə) lazım olan hər bir xəbərdarlığı etmiş, amma Firon bütün bu xəbərdarlıqlara zülmünü artıraraq cavab vermişdi. Bütün bu ibrətamiz hadisələr siyasi fəaliyyətlərə qatılıb, səhv davranışlara əngəl olmaq üçün əlindən gələni əsirgəməməyin zərurətini vurğulayır. Amma teokratik quruluş bunu qəbul etmir. C- MƏSCİD VƏ TEOKRATİYA 106. İslamda rahiblər sinifi yoxdur. Məscidlər kilsə kimi təşkilatlanmamışdır. Əvvəllər məsciddə vəzifəli imam və müəzzin də yox idi. Camaatdan biri azan oxuyur, imamlığa layiq biri də namaza imamlıq edirdi. Məscidlərin müntəzəm fəaliyyətə başlaması, azanın vaxtlı-vaxtında oxunması, məscidlərin təmizlənməsi, təmiri və əşyasının qorunması kimi ehtiyaclar məscid məmurları, xidmətçiləri kimi kadrların yaranması ilə nəticələnmişdir. Cümə namazı ilə bağlı vəziyyət də buna bənzərdir. Ancaq cümə günü yüzlərlə insanın iştirakı ilə təşkil edilən bir namaza imamalıq və xətiblik etmək bir çox insanın diqqətini cəlb edə biləcəyinə görə bu mövzuda mübahisə və müzakirə predmetinə çevrilə bilər. Bu ehtimalı nəzərə alan Hənəfi məzhəbi cümə namazına bir yaşayış yerinin ən səlahiyyətli insanının, ya da onun təyin etdiyi bir şəxsin imamlıq etməsini şərt saymışdır. Əks təqdirdə ibadət üçün toplanan insanlar arasında ixtilaf yarana bilər.
71
107. Bir kimsənin müsəlman olması tamamilə öz qərarına bağlıdır. Bunun üçün məscidin və ya hər hansı bir dini təşkilatın təsdiqi şərt deyildir. Vəftizə bənzər bir mərasimdən də söhbət belə gedə bilməz. Çünki İslamda nə bir din xadimi, nə də bir başqa şəxs Allah adına hərəkət edə bilər. Onsuz da Allah müsəlman
71 Şəmsuddin əs-Sərəxsi, əl-Məbsut, Misir, 1324, c. II, s. 24. olmaq üçün elə bir düstur müəyyən etmişdir ki, buna heç kim qarışa bilməz. Çünki dinin özəyi imandır. İmanın əsası də ürəkdən qəbul etmək, yəni qəlb ilə təsdiqdir. Qəlbdəki təsdiqi isə bir o insan, bir də Allah bilir. Qəlb insanın ən azad olduğu yerdir. Bu səbəbdən heç kəs bir inancı qəbul etməyə və ya inkar etməyə məcbur edilə bilməz. Uca Allah belə buyurur: “Dində məcburiyyət yoxdur; artıq doğru ilə əyri bir-birindən yetərincə ayrılmışdır. Bundan sonra kim zalımları (onların hakimiyyətini) tanımayaraq Allaha inanarsa, qopmayan sağlam bir qulpdan yapışmış olar. Allah (hər şeyi) eşidəndir, biləndir.” (Bəqərə 2/256) Kilsəyə bənzəyən bir təşkilatı olmayan, din adamlarını ruhani lider deyil, sadəcə dinlə bağlı cəmiyyəti maarifləndirən və onlara nümunə olmağa çalışan insanlar kimi görən bir dinin teokratiyanı qəbul etməsindən söhbət belə gedə bilməz. 3- LAİSİZM 108. Laisizm dövlətin dini bir qurumun hakimiyyəti, nüfuzu altında olmaması deməkdir. Bu səbəbdən laisizm ilə teokratiya bir-birinə ziddir. Kilsənin ilahi hakimiyyət adı altında hərəkət etdiyinə inanıldığına görə bu təşkilat daima kralın, hökümətlərin tərkibinin və əyalətlərin icra hakimiyyəti başçılarının seçilməsi və vəzifəyə təyin edilməsi ilə əlaqədar səlahiyyətlərə malik olduğunu iddia etmişdir 72 . Dövrümüzdə də kilsə seçki üsulu ilə seçilən dövlət xadimlərinə and içdirməklə bu səlahiyyətlərini məhdud çərçivədə də olsa həyata keçirməyə davam edir. Bu səbəbdən teokratiyaya qarşı mübarizədə kilsəni dövlətdən uzaqlaşdırmaq sayəsində müvəffəqiyyət əldə edilmişdir. Fransa tarixi kilsəyə qarşı aparılmış mübarizələrlə zəngindir. Bu ölkədə kilsənin dövlət üzərindəki hakimiyyətini, nüfuzunu aradan qaldırmaq cəhdləri XIV əsrdə başlamışdır. 73
72 Tümer, Küçük, e.q.ə. s.256. 73 Böyük Larousse Ensiklopediyası, “Laic” başlıqlı məqalə. Yüklə 482,98 Kb. Dostları ilə paylaş:
|