Microsoft Word din ve devlet elaqeler doc
Yüklə 482,98 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- “Onlar Cahiliyyət dövrünün hökmünümü istəyirlər Tam qənaət sahibi olan bir camaat üçün Allahdan daha yaxşı hökm verə bilən kimdir!” (Maidə 5/49
- “Ona öz qatımızdan bir elm
“Onlar Cahiliyyət dövrünün hökmünümü istəyirlər? Tam qənaət sahibi olan bir camaat üçün Allahdan daha yaxşı hökm verə bilən kimdir?!” (Maidə 5/49- 50) 4 - TƏRİQƏTLƏR 29. Hər bir insan rahatlıqla qatıla biləcəyi ünsiyyət və dostluq mühiti axtarır. Peyğəmbərlər belə bir mühiti təşkil etmişdilər. Onlarla cəmiyyətin istənilən təbəqəsindən olan insan rahatlıqla və heç bir maneə ilə üzləşmədən ünsiyyət qura bilmiş, söhbətlərinə qatıla bilmişdir. Məsələn, Rəsulullah (s.a.v.) Mədinədəki məscidinin qapısını qadın-kişi, qoca-cavan, alim-cahil, müsəlman- kafir və yerli-yad fərqi qoymadan hər kəsin üzünə açmışdı. Hamı oraya rahatlıqla girir və söhbətə qatılırdı. Söhbət Quran ətrafında olduğu üçün hər kəs öz bilik və qabiliyyətinə görə ondan bir şey əxz edirdi. Bu məclislərdə iştirak etmək üçün ödənilməsi nəzərdə tutulan bir rüsum, başqa sözlə üzvlük haqqı da yox idi. 30. Namazda oxuduğu Quranın mənasını bilməyən insanın namazı olur . Çünki
o, bu mövzuda ona verilən əmri yerinə yetirir. Həmin göstərişdə oxuduğu Quranı başa düşmək şərti yoxdur. Amma Quranı başa düşmək ən mühüm məqsədlərdən olduğu üçün namazda oxunuşu da onu daha asan başa düşəcək tərzdə olur. “Məbsut” 12 da bunu izah edən ifadələri diqqətlə incələyək: “Həzrət Peyğambər (Ona dua və salam olsun!) belə demişdir: “Kim namazını imamın arxasında qılarsa, imamın qiraəti onun qiraəti sayılır”. O, məşhur bir hədisində də belə deyirdi: “İmam təkbir aldıqda siz də alın, imam (Quran) oxuduqda isə siz susun”. Namazını imamla birgə (camaat şəklində) qılan insanın imamın arxasında qiraəti ilə bağlı qadağa hökmü böyük sahabələrdən 80 nəfəri tərəfindən rəvayət edilmişdir. Onların adları hədisşünaslar tərəfindən toplanmışdır. Sad b. Əbu Vəqqas deyirdi: “Kim imamın arxasında qiraət edərsə
12 Şəmsuddin əs-Sərəxsinin “Məbsut” adındakı bu əsəri Hənəfi fıkhının əsas mənbələrindən biri hesab edilir. (Quran surə və ayələrini özü də oxuyarsa) namazı pozulur”. Bu rəvayətin mənası belədir: Quran qiraətində əsl məqsəd onu oxumaq deyil, başa düşmək, üzərində fikirləşmək və ona görə davranmaqdır. İbn Məsud deyirdi: “Quran ona riayət olunsun deyə endirildi, amma insanlar onu sadəcə oxumağı ibadət saydılar”. İmam oxuyar, camaat da oxunan Quranı dinləyərsə, istənilən əldə edilə bilər. Amma namazda hər kəs fərdi surətdə qiraətlə məşğul olarsa, nəzərdə tutulan məqsədə nail olmaq olmaz”. 13
düşməkdir. 31. Təriqətlər Pəyğəmbərin yolu ilə getsə, Quranı dərk etməyə yönəlik söhbətlər təşkil etsə, bu məqsədlərə istiqamətlənmiş təhsil və təlim-tərbiyə mühiti yaratsaydı, çox yaxşı olardı. Amma onlar Quranı dərk etmək üçün səy göstərmədilər. Oxuduqları Quran ağıllarına deyil, qulaqlarına və könüllərinə səsləndi. Məna unuduldu, onun sözləri və musiqisi ilə kifayətləndilər. Beləliklə, Quran söhbətin bəzəyi halına gəldi. Bu vəziyyət də öz növbəsində qaçılmaz olaraq xurafatların rəvac tapması üçün zəmin hazırladı. Təriqət şeyxi eynilə xristian əzizləri kimi ruhani lider sayıldı və ruhani aləmlə əlaqəsinin olduğuna inanıldı. O, Allah ilə müridlərinin arasında bir vasitəçi, rabitəçi yerinə qoyuldu. Qurani-Kərimə görə hər bir müsəlman Allahın dostu, yəni sevimli qulu olduğu halda bu vəsf yalnız təriqət başçılarına aid edildi. “Dostun dosta nazı keçər” deyilərək, Allahın onların nazını çəkəcəyi düşüncəsi qəbul edildi. Onların qeyri- adi yollarla insanlara kömək edəcəyinə inanıldı. Təriqətə girmək “əl alma” şəklində bir mərasim halına salındı. Öncə təriqət üzvlüyünə namizədin həmin təriqətdən nəsibinin olub-olmadığını təyin etmək üçün yuxu görməsi və bu yuxunu şeyxə danışması şərti qoyuldu. Beləcə, arzuolunmaz və şeyx tərəfindən təsdiq edilməyən insanların təriqətə qəbul edilməsi əngəlləndi. Qapılar çölə möhkəm şəkildə bağlandı. İnsanlar arasında təriqətdən olan və olmayan deyə
13 Şəmsuddin əs-Sərəxsi, əl-Məbsut, Beyrut, 1409/1989, c.1, s.199-200. ayrıseçkilik tətbiq edildi. Bu da təriqətin və şeyxin müqəddəsləşdirilməsinə şərait yaratdı. Bir çox müridlər Allahın bəxş etdiyi nemətləri şeyxinin himməti ilə əldə etdiyininə dair fikirlər səsləndirməyə başladı. Onlara bir növ vəhy gəldiyinə, qeybdən agah ola bildiklərinə inanıldı. Bunu qəbul etdirə bilmək üçün şeyxin kəramət göstərməsi labüdləşdi. Sonra hər mürid şeyxinə aid bir kəramət yaxalamaq üçün səfərbər oldu. Kiçik bir təsadüf böyük şişirtmələrlə kəramət kimi qələmə verildi. “Elm-i lədün” və “elm-i batın” deyə bir elm uydurularaq onların belə bir elmə sahib olduqları qəbul edildi. 14 Beləliklə, şeyxlərin törətdikləri istənilən sapqınlıq hikmət olaraq mənimsənilməyə başlandı. 180 il əvvəl Naxşıbəndi təriqətinin Xalidiyə qolunda şeyxə rabitə adı altında yeni bir ibadət növü meydana çıxdı. 15 Bu işdə Allahın şeyxdə təcəlli etdiyinə inama qədər irəli gedildi. Dünyada müridlərinə kömək edəcəyinə inanılan şeyxin, axirətdə də şəfaət edərək müridlərini cəhənnəmdən qurtaracağına inanıldı. Şeyxə uca Allahın xüsusi katibi və sir dostu kimi bir mövqe qazandırıldı. Qurandan sanki maqqaşla çəkilmiş bir neçə ayənin mənasını ciddi şəkildə təhrif edərək bu xətaları Qurana yamamaq istədilər. Uca Allah, əlbəttə ki, bütün bu iftiralardan uzaqdır. Bunlar Qurana kökündən zidd düşüncə və davranışlardır. Quran diqqətlə oxunarsa, məlum olar ki, bütün peyğəmbərlər həyatlarını bu qəbildən olan düşüncə və davranışlara qarşı mübarizə aparmaqla keçirmişlər. Ən təəssüflüsü isə o insanların bu işləri daha yaxşı müsəlman olma arzusuyla görməsidir.
14 Kəhf sürəsinin 65-ci ayəsində, Həzrət Musa (ə) ilə qarşılaşan şəxs ilə əlaqədar: “Ona öz qatımızdan bir elm öyrətmişdik” – deyə buyurulur. Burada “qat” deyə tərcümə etdiyimiz kəlimənin ərəbcə qarşılığı “lədünn” kəliməsidir. Hədis-i şəriflərdən bu şəxsin Xızır əleyhissəlam olduğunu öyrənirik. Elm-i lədun və elmi batından bəhs edənlər Xızır əleyhissəlamın bu elmini nəzərdə tuturlar. Fəqət Xızırla (ə) bərabər olan Musanın (ə) bu elmi öyrənə bilmədiyini də qəbul edirlər. Çünki bu barədə həm ayələrdə həm də Peyğəmbərimizin sözlərində bəhs edilir. (Bax: Buxari, Elm, 44) Bununla yanaşı təriqət şeyxləri, əllərində heç bir dəlil olmadığı halda Xızıra verilən bu xüsusi elmin özlərinə də verildiyini iddia edir, özlərini Xızır əleyhissəlamın yerinə, müridlərini də onu başa düşməyən Musanın (ə) yerinə qoyurlar. Heç bir qaynağı və dəlili olmayan bu iddia şeyxləri şeytanın əlində bir oyuncaq halına gətirmişdir. İslam aləminin Allahın qəzəbinə düçar olub dünya səhnəsindən çəkilməsinin (nüfuz və qüdrətini itirməsinin) əsl səbəbləri bunlardır. 15 Rabitəni “Şeyxin surətinin mürşidin iki gözünün arasında təsəvvür edilərək müridin mürşidə qarşı özünü son dərəcə alçaldıb ona yalvarması və onu Allah ilə özü arasında vasitəçi qəbul etməsi” kimi tərif edən və təriqətə belə bir rabitəni gətirən Xalid Bağdadidir. Onun vəfat tarixi 1242-ci hicri, 1827-ci miladi tarixidir. (Bu qəbildən olan mövzularla bağlı ətraflı məlumat üçün bax: Abdülaziz Bayındır, Quran İşığında Təriqətçiliyə Baxış, İstanbul, 1997) Yüklə 482,98 Kb. Dostları ilə paylaş:
|