Microsoft Word dissertasiya-b?zi qida m?hsul ekoloji t?hluk t?dqiqi doc
Yüklə 0,58 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 1.3. Qida m əhsullarının ekoloji sertifikatla şdırılması
14 XASSP (HACCP) sisteminin tətbiq edilməsi istehsalın idarə edilməsinin effektliyini artırmaqla ərzaq xammalı və qida məhsullarının təhlükəsizliyini təmin edib, dövlət standartlarına uyğun ekoloji təmiz məhsulların alınmasını təmin edir. Şə kil 1.1-dən göründüyü kimi, XASSP (HACCP) nəzarət sistemi özündə 7 ə sas mərhələni daxil edir. Onlar aşağıdakılardır: a) məhsulda təhlükəli mikroorqanizmlərin mövcudluğunun operativ ekspress təhlili; b) məhsulun ən çox çirklənməsi ehtimalı olan böhranlı istehsal mərhələsinin təyini; c) istehsalat prosesləri və avadanlıqlar üçün hədd normativlərinin təyini və ciddi əməl olunması; d) istehsalın bütün texnoloji xətlərinin müntəzəm monitorinqi; e) istehsalat proseslərinin düzəlişi üzrə ölçülərin işlənilməsi; f) texnoloji parametrlərin daimi qeydiyyatı; g) alınmış məlumatın təhlili, məhsulun xəstəlik törədici bakteriyalarla yoluxmasının qarşısını almaq məqsədi ilə patogen çirkləndiricilərin səviyyəsini azaltmaq üçün ölçülər sisteminin həyata keçirilməsi. XASSP (HACCP) sistemi bir çox ölkələrdə yeyinti müəssisələrində avtomatlaşdırılmış axın istehsalında tətbiq edilir. Qida məhsullarının ekoloji təhlükəsizliyi aspekti nəzərdən keçirilərkən gigiyenik monitorinqin aparılması da mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Gigiyenik monitorinq ətraf mühitin çirklənməsi dinamikasının dərəcəsini, eləcə də ərzaq xammalının və qida məhsullarının toksiki, o cümlədən radioaktiv maddələrlə çirklənməsini təyin etməklə, digər tərəfdən müxtəlif əhali qrupu üçün qida məhsullarının keyfiyyəti və təhlükəsizliyi probleminin faktiki vəziyyətinin öyrənilməsini də nəzərdə tutur (şəkil 1.2). Aparılmış sosial və gigiyenik monitorinqin nəticələrinin təhlili göstərir ki, hal-hazırda bir çox ölkələrdə və o cümlədən Azərbaycanda da insanların
15 sağlamlığına təsir göstərən əsas amillər qeyri-adekvat qidalanma və ətraf təbiət mühitinin yüksək dərəcədə çirklənməsidir.
Şə
Son bir neçə onilliklərdə ölkəmizdə qida məhsullarının tərkibində antropogen və təbii təbiətli əsas kimyəvi inqrediyentlərin miqdarının gigiyenik reqlamentləri tərtib olunmuşdur. Bu göstərilmiş reqlamentlərin əsasında nüfuzlu beynəlxalq təşkilatlarının yerinə yetirdiyi kompleks toksikoloji tədqiqatların ümumiləşdirilmiş nəticələri yerləşməklə həyata keçirilir. Hal-hazırda Azərbaycanda ərzaq xammalı və qidalanma məhsullarının təhlükəsizliyi və keyfiyyətinin, strukturunun təmini dövlətin strateji vəzifəsi olub, aşağıdakı beş istiqamət üzrə reallaşdırılır: - qida məhsullarının müxtəlifliyinin təmini; - qida məhsullarının təhlükəsizliyinin və saxlanılmasının təyini; Gigiyenik monitorinq Ə mək şəraitinin monitorinqi Ə traf mühitin çirklənməsinin monitorinqi
Qida məhsullarının çirklənməsinin monitorinqi Radiasiyanın monitorinqi Havanın çirklənməsinin monitorinqi
Su hövzələrinin çirklənməsinin monitorinqi
Torpağın çirklənməsinin monitorinqi
Ə
məhsullarının keyfiyyətinin və təhlükəsizliyinin monitorinqi Ə halinin
sağlamlığının vəziyyətinin monitorinqi
16 - qida məhsullarının funksional (bioloji aktiv qatqıları) qatqılarla zənginləş- dirilməsi; - qida məhsullarının əlverişliliyi; - sağlam qidalanma sahəsində maarifləndirici proqramların yaradılması. Yeyinti məhsullarından bu və ya digərlərinin istifadə edilməsi ilə əlaqədar müxtəlif hipotetik təhlükələrlə bağlı təhlükəsizlik dərəcələrini qiymətləndirmək üçün bir neçə qruplar üzrə birləşdirirlər. Bu zaman hər bir qrup üçün təhlükənin qiymətləndirilməsi 3 əsas qrupa görə həyata keçirilir: - mənfi effektin ağırlığına görə; - rast gələn mənfi effektin vaxt dövrünə görə; - mənfi effektin başlanma vaxtı. Aydın olur ki, ərzaq xammalı və qida məhsullarının müxtəlif potensial təhlükə növləri xətərlilik dərəcəsinə qeyri-bərabər qiymətlidir. Qəbul olunur ki, onlar aşağıdakı qaydada yerləşir: - mikrobioloji və virus təbiətli; - qida maddələrinin az və ya artıq olması; - xarici mühitdən yad cinsli maddələr; - qida məhsullarının təbii toksiki komponentləri; - genetik modifikasiya olunmuş orqanizmlər; - qida qatqıları; - texnoloji qatqılar; - bioloji aktiv qatqılar; - sosial toksikantlar.
17 1.3. Qida məhsullarının ekoloji sertifikatlaşdırılması
Ekoloji sferada cəmiyyət və dövlətin əsas iş istiqaməti təbiət obyektlərinin çirklənməsinin qarşısının alınmasına və ekoloji təhlükəsizliyin təmin edilməsinə yönəldilmişdir. Bu zaman əsas vəzifələrdən biri də çirklənmiş təbiət obyektləri tərəfindən çirklənmə təhlükəsini neytrallaşdırmaq olmuşdur. Təhlükələrin yaranmasının növləri və dinamikası, sənaye-təsərrüfat obyekt- lərinin və təbiət obyektlərinin ekoloji sferada obyektlərin təhlükəsizliklə qarşılıqlı ə laqəsi şəkil 1.3-də göstərilmişdir.
Şə kil 1.3. Ekoloji sferada obyektlərin təhlükəsizliyi Yüksək təhlükə I həyata keçirən obyektlər Ekoloji nəticələrlə II baş verən təbiət və kortəbii hadisələr
Ekosfera xarici təsir III Trans- sərhəd
keçidi Təbii
ehtiyatların daşınması Çirklənmiş texnologiya tullantılarının idxalı Obyektin təhlükəsizliyi Təbiət obyektləri IV Təbiət obyektlərinin təhlükəsizliyi
Şə xsiyyət Cəmiyyət Dövlət Ekoloji
təhlükəsizlik Ekoloji
təhlükəsizlik Ekoloji
təhlükəsizlik Ekoloji
təhlükəsizlik Obyektlərin həyatı vacib maraqlarıntəhlükəsizliyinin qorunması və təhlükələrin neytrallaşdırılması üçün kompleks təxirəsalınmaz ölçülər
Yüklə 0,58 Mb. Dostları ilə paylaş:
|