Microsoft Word dissertasiya-b?zi qida m?hsul ekoloji t?hluk t?dqiqi doc
Yüklə 0,58 Mb. Pdf görüntüsü
|
21 təcrübənin və mütərəqqi texnologiyaların geniş yayılması üçün geniş imkanlar yaradırlar. Respublikamızda standartlaşdırma ümumi bir milli sistemdən ibarət olub, Azərbaycan Respublikası Dövlət Standartlaşdırma sistemi standartları kompleksi şə klində fəaliyyət dairəsinə malikdir. Hazırda kütləvi qidalanma məhsulları istehsalında normativ texniki sənədlər kimi beynəlxalq standartlardan, regional standartlardan, dövlətlərarası standartlardan, milli standartlardan və müəssisə standartlarından geniş istifadə olunur. Qida məhsullarına olan standartlar təkcə istehsal mərhələsində deyil, eyni zamanda onların istehlakı mərhələsində də əsas tələblərə əməl olunmasını tələb edir. Ona görə xidmət (qulluq) standartları da mövjuddur. Azərbaycan Respublikasında Dövlət Standartlaşdırma sistemi standartları kompleksi özündə aşağıdakıları birləşdirir: - AZS 1.0-96 «Azərbaycan Respublikasının dövlət standartlaşdırma sistemi. Ə sas müddəalar»; - AZS 1.2-96 «Azərbaycan Respublikasının dövlət standartlaşdırma sistemi. Dövlət standartlarının işlənib hazırlanması qaydaları»; - AZS 1.3-96 «Azərbaycan Respublikasının dövlət standartlaşdırma sistemi. Texniki şərtlərin işlənməsi, razılaşdırılması, təsdiqi və qeydiyyatı qaydaları»; - AZS 1.4-96 «Azərbaycan Respublikasının dövlət standartlaşdırma sistemi. Müəssisə standartları. Ümumi müddəalar»; - AZS 1.5-96 «Azərbaycan Respublikasının dövlət standartlaşdırma sistemi. Standartların tərtibinə, şərhinə, rəsmiləşdirilməsinə və məzmununa olan ümumi tələblər»; - AZS 1.6-96 «Azərbaycan Respublikasının dövlət standartlaşdırma sistemi. Sahə standartlarının işlənib hazırlanması, razılaşdırılması, təsdiq edilməsi və qeydiyyatı qaydaları». 22 Kütləvi qidalanma məhsullarına standartlar hazırlan-dıqda görülən işlər 16 aprel 1996-cı ildə qəbul olunmuş və 8 aprel 1996-cı ildə respublika prezidentinin fərmanı ilə təsdiq olunmuş (qüvvəyə minmiş) «Standartlaşdırma haqqında» qanunun tələblərinə müvafiq olaraq həyata keçirilir. Qida məhsulları üçün, başqa sözlə, xörək və məmulatlar, unlu, qənnadı məmulatları, içkilər və s. bu kimi iaşə məhsulları hazırlanması üçün istifadə edilən xammal və yarımfabrikatlar üçün normativ sənədlər əsasən Azərbaycan Respub- likasının dövlət standartları (AZS), Texniki Şərtlər (TŞAZ), Sahə standartları (SSAZ), Dövlətlərarası standartlar (QOST) və Müəssisə standartlarının (MS) kateqoriyalarına aid edilən sənədlərdən, reseptlər məcmuələrindən və texnoloji xəritələrdən ibarətdir. QOST-lar MDB ölkələrində qüvvədə olan standartlara aiddir. Onlar xalq təsərrüfatının bütün sahələrində və müəssisələrində, təşkilatlarında və idarələrində, o cümlədən iaşə sistemində tətbiq edilə bilən məcburi sənədlərdir. Sahə standartları başqa sahələrdə olduğu kimi iaşə sistemi müəssisə və təşkilatlarında tətbiq edilmək üçün məcburi sənədlərdir. TŞAZ AZS 1.3-96 standartının tələblərinə uyğun olaraq konkret məhsula aid olan tələbləri müəyyənləşdirir. MS isə ayrı-ayrı müəssisələrin özündə qüvvədə olan sənəddir. Bütün standartlar ümumi bir sxem üzrə hazırlanır ki, buraya da aşağıdakı bölmələr daxil edilir: «Təyinat», «Təsnifat», «Texniki şərtlər», «Qablaşdırma və markalanma», «Nümunə qəbul etmə və seçilmə qaydaları», «Yoxlama metodları», “Saxlanma və daşınma”. Standartlar əsas qida məhsullarından un, yarmalar, əsas çörək sortları, ət, şə kər, bitki yağları, heyvanat yağları, süd və süd məhsulları və s. bu kimilərə işlənib hazırlanır. Hər bir QOST özünün nömrəsinə (sayına) malik olmaqla 2 hissəli rəqəm- lərdən ibarət olur: birincidə QOST-un təsdiq olunduğu sıra nömrəsi, ikincidə isə təsdiq olunduğu il göstərilir. 23 aşə məhsulları, əsas etibarilə xüsusi təsdiq olunmuş «Xörəklərin və məmu- latların reseptlər məcmuəsi»nə əsasən istehsal olunurlar. Burada onlar üçün xam- mal şərti normaları, yarımfabrikatların və hazır məhsulların çıxarı göstərilir. Bu məcmuələr dövrü olaraq dəqiqləşdirilir və nəzərdən keçirilir. Bununla belə, iaşə sistemi müəssisələri üçün normativ sənədlər toplusuna sahə standartları, texniki şə rtlər və texnoloji təlimatlar da daxil edilir. Bunların hər birində xammalın, yarım- fabrikatların və kulinar məmulatlarının keyfiyyətinə göstərilən tələblər müəyyən- ləşdirilir, saxlanma müddəti və şərtləri, qablaşdırma və daşınma qaydaları, onların qəbulu və realizə şərtləri göstərilir. Texnoloji təlimatlarda ətdən, quşdan, balıqdan, süd və süd məhsullarından, xəmirdən yarımfabrikatlar hazırlanması üçün xammalın vahid emal qaydaları (üsulları), onların istifadəsi üçün məsləhətlər göstərilir. Bütün bunlarla yanaşı, nəzərə alınmalıdır ki, iaşə sistemində standartlaşdırma başqa sahələrdən prinsipial xüsusiyyətlərinə görə kəskin fərqlənir. Bunlar kulinar məhsulları üçün işlədilən xammalın və məhsulların özünün sabit olmayan kimyəvi tərkibə malik olmasından, istehsala nəzarətin yüksək olmamasından və texnoloji proseslərin aparılma şə rtlərinin (temperatur rejimləri, isti emalın müddəti və s.) çoxvariantlı olmasından irəli gələn xüsusiyyətlərdir. Bütövlükdə iaşə sistemi məhsulları üçün hələlik vahid standartlaşdırma metodologiyası işləyib hazırlamaq mümkün deyildir. Ona görə də bu sistemin müəssisələri əsasən reseptlər məcmuəsində göstərilən tələb və qaydalara uyğun olaraq fəaliyyət göstərirlər və bu da obyektiv səbəblər üzündən haqlı olaraq çox zaman iradlar doğurur. Bütün bunlar nəzərə alınaraq, iaşə müəssisələrində hazırlanacaq xörək və məmulatlar üçün texnoloji xəritələr işlənib hazırlanır və onlar geniş tətbiq olunurlar. Texnoloji xəritələr yeni və firma xörəklər üçün də işlənib hazırlanır. aşə məhsullarının standartlaşdırılmasında fərqli xüsusiyyətlərdən biri də on- ların hazırlanmasında müəssisələrin tipindən asılı olaraq müxtəlif səpgili reseptlər məcmuələrindən istifadə edilməsidir. Məsələn, pəhriz xörəkləri üçün «Pəhriz xö-
Yüklə 0,58 Mb. Dostları ilə paylaş:
|