Microsoft Word edebiyashar-30. 11. 16. doc
Yüklə 1,5 Mb. Pdf görüntüsü
|
Ə B Ə D İ Y A Ş A R Ə D Ə B İ Y Y A T 139 Bağırov “oxusun” dedi. Çox çətinliklə hekayəni oxuyub başa çatdırdım. Bir anlıq sükutdan sonra Bağırov nəyi isə xatırlayıbmış kimi, mənə sual verdi: “Vətən yolun- da” qəzetində daşnakların əleyhinə məqaləni sən yaz- mısan? “Bəli” – dedim. Bağırov üzünü Əli Vəliyevə tutub dedi: “Dərc edin!”. Qılman İlkin bu hadisəni, eləcə də o dövrü yaşa- mış bir ziyalı kimi digər hadisələri xatırlayaraq Mircəfər Bağırova birmənalı münasibət bəsləmirdi. Onun səhvlərini, eləcə də bəzi xidmətlərini də xatırlayırdı: “Mənim Mircəfər Bağırova – Azərbaycanın bu görkəmli partiya və dövlət xadiminə – bu mürəkkəb və ziddiy- yətli şəxsə münasibətim birmənalı deyil. Yəni onun rəh- bərliyi dövründə çoxlu səhvləri də olub. Öz məhkəmə- sində bu səhvlərinin bir çoxunu etiraf etdi. Lakin onun müharibə illərində Kremldə planlaşdırılmış azərbay- canlıların kütləvi şəkildə köçürülməsinin qarşısını alma- sı, yaxud Şimali Azərbaycanla Cənubi Azərbaycanı bir- ləşdirmək arzusu ünvanına söylənilən bir çox günahlarla müqayisə edilsə yaxşıdır”. O vaxt azərbaycanlıların Qərbi Azərbaycandan, eləcə də Azərbaycandan köçürülməsi məsələsi gündəm- də olmuşdu. Qərbi Azərbaycandan azərbaycanlıların xeyli hissəsinin köçürülməsinə nail olsalar da, Azərbay- candan azərbaycanlıların köçürülməsinə nail olma- mışlar. 09.12.2014 B U L U D X A N X Ə L İ L O V 140 Qılman İlkin: xeyirxahlar və bədxahlar... Yazıçının ədəbi prosesə qayğısı Qılman İlkin 1963- 1966-cı illərdə “Azərbay- can” jurnalının baş redak- toru vəzifəsində çalışıb. O, bir sıra yazıçı və şairlərin, o cümlədən Yazıçılar İttifaqı- nın sədri Mehdi Hüseynin təkidi ilə “Azərbaycan” jurnalına baş redaktor olmağa razılıq vermişdi. Qeyd edək ki, o zaman Azərbaycana rəhbərlik edən Vəli Axundov da Qılman İlkinə baş re- daktor olmağı tövsiyə edibmiş. Qılman İlkin “Azərbay- can” jurnalına baş redaktor təyin olunduqdan sonra bir sıra islahatlar aparır. Məsələn, əhəmiyyətli yazıçıların çap olunmasına diqqəti artırır: “Bir çox gərəkli, çap olunmalı yazılar ləngidilirdi, jurnalda pis mənada ənənəçilik hökm sürürdü. Halbuki, jurnalda Əli Kərim, Yusif Səmədoğlu, İsa Hüseynov, Əliağa Kürçaylı kimi istedadlı qələm sahibləri çalışırdı”. Bundan başqa, jurnalın tirajını çoxaldır, rəssamla- rın əsərlərindən istifadə edərək formasını dəyişir. Qılman İlkin bu barədə verdiyi müsahibələrinin birində belə deyirdi: “Baş redaktor işlədiyim dövrdə (söhbət “Azərbaycan” jurnalında baş redaktor işlədiyi dövrdən Ə B Ə D İ Y A Ş A R Ə D Ə B İ Y Y A T 141 gedir – B.X.) jurnalın tirajını qaldırdım – 30 min rəqəmi 60 minə çatdı. Jurnalın formasını dəyişdim, rəssamla- rımızın maraqlı əsərlərindən reproduksiyalar təqdim olundu”. Qılman İlkinin jurnalda apardığı mütərəqqi işlər- dən biri də ədəbi gəncliyə qayğı olub. Ədəbi gəncliyin həmişə qayğıya ehtiyacı var. Bu qayğını görən gənclik ədəbiyyata fayda verir və ədəbiyyatın inkişafı istiqamə- tində əhəmiyyətli işlər görə bilir. Bu mənada Qılman İlkin deyirdi: “Ədəbi gəncliyə meydan verildi. Xüsusilə 60-cı illərin novator gənclərinə – İsaya, Ələkbərə, Vaqif Səmədoğluna, Fikrət Qocaya. Bir çox əsərlər vardı ki, Əbülhəsənin seyfində yatırdı. Məsələn, İlyas Əfəndi- yevin “Dağlar arasında üç dost” romanı... Dərhal mətbəəyə göndərdim”. Yeri gəlmişkən onu da qeyd edək ki, İlyas Əfən- diyevin “Dağlar arxasında üç dost” əsəri xeyli vaxt imiş ki, “Azərbaycan” jurnalının redaksiyasında yatıb qalır- mış. Qılman İlkin redaktor təyin olunduqdan sonra əsəri oxuyur və əsər onun xoşuna gəlir. O, müsahibələrinin birində bu barədə deyirdi: “Oxudum (“Dağlar arxasında üç dost” əsərindən söhbət gedir – B.X.), xoşuma gəldi. O zaman baş redak- tor müavini işləyən Əliağa Kürçaylıyla məsləhətləşib növbəti nömrə üçün çapa göndərdim”. Əsərinin taleyini bilməyən İlyas Əfəndiyev günlə- rin birində Qılman İlkinin yanına gəlir və ona deyir ki, xeyli vaxtdır “Azərbaycan” jurnalına əsər təqdim edib. Ancaq nədənsə əsər çap olunmayıb. Bu hadisəni Qılman B U L U D X A N X Ə L İ L O V 142 İlkin belə xatırlayırdı: “Dedim göndərmişəm çapa, növ- bəti nömrədə oxuyarsan. İnanmadı. Çağırdım Əliağanı ki, İlyas müəllimin jurnala təqdim etdiyi əsəri hanı? De- di: “Qılman müəllim, bəs onu çapa göndərmədin?”. De- dim: “Göndərmişik, yaxşı əsərləri vaxtında çap etmək lazımdı”. İlyas Əfəndiyev böyük sənətkar, yaxşı insan idi”. Qılman İlkin “Azərbaycan” jurnalında təzəcə işlə- ri qaydasına qoyurdu ki, onu başqa bir yerə “Azərnəşr”ə direktor təyin edirlər. O, “Azərnəşr”ə gedəndə də, bun- dan qabaq “Azərbaycan” jurnalına baş redaktor gedəndə də ilki fəaliyyəti nəşriyyatın da, jurnalın da portfelini yoxlamaqdan ibarət olub. Məqsədi o idi ki, görsün çap olunmamış nə var. Və çap olunmamış əsərlər hansılar- dır. Sonrası isə artıq onun öz boynunda idi. Belə ki, həmin əsərləri bir-bir oxuyub əsl həqiqəti üzə çıxarırdı. Hansı səbəbdənsə çap olunmamış əsərləri çapa göndərir və onların ədəbi mühitə böyük fayda verəcəyinə inanırdı. Doğrudan da, o, inamında yanılmırdı. Qılman İlkin “Azərnəşr”ə direktor təyin olunan- dan sonra nəşriyyatın portfelini yoxlayır. Görür ki, Mehdi Hüseynin “Yeraltı çaylar dənizə axır” əsəri nəş- riyyatın portfelində yatıb qalır. Qılman İlkin müsahibə- lərinin birində deyirdi: “Oxudum (“Yeraltı çaylar dənizə axır” əsərindən söhbət gedir – B.X.), çox xoşuma gəldi. Qərara gəldim ki, əsər mütləq nəşr olunmalıdı. Bu yandan da rəhmətlik Mehdi Hüseyn yanıma gəlib deyir ki, filan - filan istedadlı yazıçılara kömək et. Dedim ay Mehdi müəllim, siz onun - bunun xahişini edirsiniz, Yüklə 1,5 Mb. Dostları ilə paylaş:
|