Microsoft Word edebiyashar-30. 11. 16. doc
Yüklə 1,5 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Bədii ədəbiyyat oxumaq barədə vahid tələblər qoyulmalıdır
Ə B Ə D İ Y A Ş A R Ə D Ə B İ Y Y A T 151 sizi başa düşərdi. Siz isə hamıdan umursunuz ki, sizi başa düşsünlər. Bu, mümkün deyil və mümkün də olmayacaqdır. Mənə elə gəlir ki, Mirzə Cəlilin “Ölülər” əsəri bü- tün zamanların əsəri olduğu kimi, bütün dövrlərdə aktuallığını itirmədiyi kimi, “Cəncəhim” romanı da hər zaman oxunacaq və hər bir kəsi düşündürəcəkdir. “Ölü- lər” əsəri həyatın, məişətin, dünyagörüşün, münasibətin və s.-nin kodu olduğu kimi, “Cəncəhim” romanı da insan üçün heç zaman əhəmiyyətini itirməyən koddur. Bu kodu açmaq üçün sadəcə olaraq insan kimi yaşamaq lazımdır. Romanın adındakı kodun açımı isə dünyanın strukturu, modelidir. Romanın son səhifələrində qeyd etdiyiniz kimi: “Adını da qoydum CƏNCƏHİM – Cənnət, Cəhənnəm sözlərinin ilk hecasını, İnkir-Minkir sözünün də baş hərflərini birləşdirdim. Alındı – CənCə- HİM. Ay İnkir-Minkir, Siz də gedib dincələ bilərsiniz. Mən burdayam. Arxayın ola bilərsiniz”. (“Cəncəhim”. Bakı, “Bakı Çap Evi” nəşriyyatı, 2014, s.219). Bir daha qeyd edirəm ki, romanınızda dərin mətləblər, dərin qatlar var. Dərk edənləri və dərk etmək istəyənləri düşündürürsünüz. Oxucunu fani dünyanın və haqq dünyasının qanunlarını dərk etməyə çağırırsınız. Oxucunu məcbur edirsiniz ki, bu dünyaların (fani və haqq dünyası) mahiyyəti barədə düşünsünlər. Oxucunu “Ölüm nədir?” sualına cavab axtarmağa çağırırsınız. Ölülərə müraciətlə deyirsiniz: “Bu cür həyatı gözünüzün qabağına gətirərək ömrü boyu sürünüb, sonda da ölmüsünüz. İndi siz yeni Cəncəhimin övladlarısınız. Siz B U L U D X A N X Ə L İ L O V 152 sanki ikinci və sonuncu dəfə dünyaya gəlmisiniz. Siz azadsınız. Siz xoşbəxtsiniz. Çünki artıq Cəncəhimlisi- niz”. (“Cəncəhim”. Bakı, “Bakı Çap Evi” nəşriyyatı, 2014, s.221). Diriləri isə qayda-qanun çərçivəsində yaşamağa dəvət edirsiniz. Sizin bu istəklərinizi hərə bir cür yoza da bilər. Ona görə ki, sətiraltı düşünür və yazırsınız. Ro- manın müəllifi kimi “Ölülər”dəki kefli İsgəndərə bənzəyirsiniz. Fərq ondadır ki, kefli İsgəndər “Ölülər”də bir obrazdır. Həm də real həyatdan götürülmüş obrazdır. Siz isə “Cəncəhim” romanının müəllifisiniz. Kefli İs- gəndər hadisələrin birbaşa iştirakçısıdır, hadisələrə la- zım gələndə müdaxilə edir. Siz isə hadisələrin müşahi- dəçisisiniz, dərin müşahidələr əsasında hadisələri qələ- mə alırsınız. Elə məqamlar var ki, kefli İsgəndərin işi rahatdır. Elə məqamlar da var ki, sizin işiniz rahatdır. Kefli İsgəndər Şeyx Nəsrullaha və onun əsabələrinə sö- zünü deməklə rahatlıq tapır. Siz isə müşahidə etdiyiniz, gördüyünüz tipləri bədii düşüncənizin imkanlarından istifadə edərək qamçılayırsınız. Hər ikiniz öz işinizi gö- rürsünüz. Hərəniz özünəməxsus üslubda özünüzü ifadə edirsiniz. Əziz Mahir Qabiloğlu, yazıçı üçün ən vacib iş yazmaqdır. Siz də yazırsınız, özü də çoxlarından fərqli olaraq riskli yazırsınız. Bunların qədir-qiymətini görmə- yəndə sizdə yenə də ruh düşkünlüyünə meyillik yaranır. Hiss edirəm ki, bir müddət ruh düşkünlüyünün təsiri altında olursunuz və bu ovqatla yaşayırsınız. Sonra ye- nidən yazmağa başlayırsınız. Yeni-yeni mövzular qələ- Ə B Ə D İ Y A Ş A R Ə D Ə B İ Y Y A T 153 mə alırsınız. Sizin bu cür fəaliyyətiniz mənə Ernest Heminqueyin fəaliyyətini xatırladır, yada salır. O da tez-tez ruh düşkünlüyünə qatılıb, yazdıqlarının müqabi- lində almaq istədiyi ləzzətdən uzaq düşürdü. Onun yara- dıcılığının ədəbi yüksəlişinin hər mərhələsindən sonra tənəzzül başlayıb. Mən sizi Ernest Heminqueylə müqa- yisə etmək istəməsəm də, hələ bu müqayisəyə sizin ya- radıcılığınız hazır olmasa da, dəst-xəttinizdə və taleyi- nizdə bir oxşarlıq görürəm. Ona görə də tam səmimiy- yətimlə deyirəm: siz yaradıcılığınızın, ədəbi yaradıcılı- ğınızın yüksəliş mərhələsindəsiniz. Ruh düşkünlüyünüz isə ədəbi yaradıcılığınızın növbəti yüksəliş mərhələsi yolunda olan məyusluqdur. Görünür ki, növbəti əsərlə- riniz barədə, onların personajları və süjet xətti barədə düşündükdə əzab çəkir, ruh düşkünlüyünə qapılır, mə- yus olursunuz. Göy üzünü alan qara bulud boşaldıqdan sonra göy üzü təmiz göründüyü kimi, yağış yağandan sonra gün çıxdığı kimi, siz də ədəbi yaradıcılıq yolunda təmizlənərək irəliyə doğru gedirsiniz. Əslində ədəbiyyat uğrunda mübarizə aparanların həyatı belə olur. Bu yolda sizə səbir, təmkin, tələbkar oxucu və sınaqlardan üzüağ çıxmağı arzulayıram. 24.01.2015 B U L U D X A N X Ə L İ L O V 154 Bədii ədəbiyyat oxumaq barədə vahid tələblər qoyulmalıdır Bədii əsər oxuma- yan şagird mənəvi cə- hətdən kamil ola bilməz. Vaxtilə oxumaq ənənəsi, daha doğrusu, bədii əsər oxumaq ənənəsi olub- dur. Bədii əsər oxuma- yan şagird olmayıbdır. Hətta proqramda olan, dərslikdə özünə yer alan bədii əsərlər deyil, həm də proqramdan, dərslikdən kənar olan bədii əsərlər də şagirdlər tərəfin- dən oxunurdu. Bu istiqamətdə yaxşı mənada bir rəqabət vardı. Şagirdlər oxuduqları bədii əsərlər barədə bir-biri- nə məlumat verir, həmin əsərlərin oxunmasını tövsiyə edirdilər. Nəticədə hər bir bədii əsəri şagirdlər oxuyur və müzakirə edirdilər. Çox da uzaqda olmayan bu tarixi ənənə uşaqların bədii təfəkkürünü və bədii zövqünü inkişaf etdirirdi. Bədii cəhətdən zövqlü olan şagird gələcəkdə vətəndaş kimi də yüksək intellektual səviy- yəyə malik olurdu. Hətta səviyyəsindən asılı olmayaraq hər bir şagird bədii əsərləri oxumağı özünə mənəvi borc bilir və daxili tələbat hesab edirdi. İndi isə şagirdlərin böyük əksəriyyəti bədii əsər oxumaq tələbatından və ehtiyacından çox-çox uzaqdırlar. Onlar nəinki çap olu- nan yeni bədii əsərləri, heç dərslikdə olanları da Yüklə 1,5 Mb. Dostları ilə paylaş:
|