Microsoft Word edebiyashar-30. 11. 16. doc
Yüklə 1,5 Mb. Pdf görüntüsü
|
Ə B Ə D İ Y A Ş A R Ə D Ə B İ Y Y A T 121 Bağışlamayacaqsan, Bilirəm bunu... Cismən ayrılsaq da biz, Unuda bilməz ruhun... Bu şeirləri oxuyanda fikirləşirsən: görəsən dünya- da insanların inam və imanları olmasaydı nələr baş verərdi? Bəs biganəlik, laqeydlik, kənarda dayanıb seyr edənlər olmasaydı nələr baş verərdi? Həyat həm də baş verən və baş verəcəklərdən ibarətdir. Bir sözlə, “Ana, nə olar, getmə!” şeirində yetim uşağın dilindən səslənən sosial həyatın fəlsəfəsi olduqca canlı və təsirlidir. Ana, nə olar, getmə! Məni atıb, tərk etmə! Təlatümlü həyata Əbədiyyən qərq etmə. Mən hələ çox körpəyəm, Büdrəyirəm gəzəndə. Sizi gözəl duyuram, Həyatı bilməsəm də. Leyla xanım Əliyevanın şeirlərində yeni rənglər, yeni çalarlar o qədərdir ki, onları dönə - dönə oxumaqla hər dəfə yeni-yeni mənaları tapmaq olur. Həm də şeirlərin ruhu iddiadan uzaq olduğu qədər də qəlbləri qaynadan, ürəkləri isidən, duyğulara fəlsəfi düşüncələri ilə od verən əlamətləri ilə təsirlidir, məhz təsirlidir. Şeir- lərdəki hisslər qeyri-adi və həyatidir. Şeirlərdəki hisslər B U L U D X A N X Ə L İ L O V 122 ülvi və ucadır. Tərənnüm olunan duyğuların, hisslərin, lirik “mən”in hisslərinin özü böyükdür. Bu da insanı həyatda fədakarlığa, eyni zamanda mənəvi təmizliyə səsləyir. Şeirlərdə lirik “mən”in idrakı, hər şeyin ma- hiyyətinə varmaq, hər şeyi dərk etmək ehtirası güclüdür. Ona görə də lirik “mən”in idrakı cəmiyyətin fövqünə qalxır. “Ulduzlar pillə - pillə düzülsəydi səmaya” şeirində hisslərin qeyri-adiliyi və səmimiliyi dərindir: Ulduzlar pillə - pillə Düzülsəydi səmaya, Ay da nurun səpsəydi Kəhkəşanlı yollara Birər-birər qalxardım, Baş vurardım göylərə, Səni oradan alıb, Qaytarardım geriyə... Nağıllarımızda, dastanlarımızda aşiqlərə buta veri- lir, yaxud eşq şərbəti içirlər. Bununla da aşiqlərin başına gələcək işlər onlara yuxu vasitəsilə əyan olur. Bu hal nə qədər qəribə görünsə də, hazırda elm sübut edir ki, bir həqiqətdir. Belə ki, psixotronika deyilən elmin yenilik- ləri sübut edir ki, iki yaxın adamdan biri o birinin başına gələcək hadisədən qabaqcadan xəbərdar olur. Deyərdim ki, şairdə məhz intuitiv olaraq bu keyfiyyət olmalıdır. Ona görə olmalıdır ki, o, başqalarından fərqlənməklə qabaqcadan görsün, duysun. “Səni atmaq istəmirəm” şeirində deyildiyi kimi: Ə B Ə D İ Y A Ş A R Ə D Ə B İ Y Y A T 123 Aramızda uçurum – Dərinliyi bir ümman. Torpaq tökmə – bitişməz Heç cəhd etmə, ay oğlan. Gedirəm, qəzəbliyəm, Kinim – oddan – alovdan!.. Addımlarımsa kövrək, Arxasında bir inam... Leyla xanım Əliyevanın şeirlərində ruh və düşün- cə tərzi fərqliliyi və özünəməxsusluğu ilə seçilir. Onun şeirləri Azərbaycan dilində yazılmasa da, ruh, və düşün- cə tərzinin kamilliyi, bütövlüyü imkan verir ki, onun şeirləri müasir ədəbiyyatımızın sevilən, zövqləri oxşa- yan, yaşam, düşüncə tərzlərini cilalayan, formaya salan örnək nümunələr hesab olunsun. Onu da qeyd edək ki, ruh və düşüncə tərzinin özəlliyi və spesifikliyi imkan verir ki, Leyla xanımın şeirləri tərcümə olunduğu dillər- də də sevilsin. Necə ki, Azərbaycan dilinə olan tərcümə- lər– yazıçı-publisist Mahir Qabiloğlunun tərcümələrində uğurlu alınır və oxucu qəlbinə yol tapır. Bir daha qeyd edək ki, bu həm şeirlərin ifadə etdiyi böyük məna yükü ilə bağlıdırsa, həm də tərcüməçinin şeir müəllifinin qəlbinə, ruh və mənəviyyatına girib onun duyğu və hisslərini özləşdirmək bacarığıdır. Leyla xanım Əliyevanın şeirlərində insan hər şe- yin mərkəzində götürülür. Lirik “mən” isə gözəl və çir- kin olanları elə dəyərləndirir ki, gözəlliyə məhəbbət, çirkinliyə isə nifrət edir. Lirik “mən”in qənəatinə görə, B U L U D X A N X Ə L İ L O V 124 gözəllik də, çirkinlik də insan üçündür və bu dünyada hər ikisindən zövq alanlar vardır. Leyla xanım şeirlərin- də hər ikisini mizan tərəzisi ilə dəqiq ölçür, hər ikisini doğru-düzgün dəyərləndirir. Heç kəsi yamsılamır, təqlid etmir. Ən başlıcası öz yolunu – insanları doğruluğa, düzgünlüyə, sədaqətə, ədalətə, böyüklüyə, ülviyyətə, ucalığa və təmizliyə səsləyən yolunu gedir. O, poetik fikirlərində nəfəs alır, poetik fikirlərində yaşayır, duyğu və hissiyyatı ilə sükutu pozur. Elə buradaca ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatçısı, Uilyam Folknerin belə bir fikri yada düşür: “Mənim üçün sükut səsdən üstündü, sözlərlə ifadə olunmuş obraz isə sükutda mövcuddur”. Bir sözlə, müasir Azərbaycan ədəbiyyatında yeni bir nəfəs, yeni bir dəstxət, yeni bir imza var. Bu, şairə Leyla xanım Əliyevanın nəfəsi, dəstxəti və imzasıdır. 04.09.2014 Ə B Ə D İ Y A Ş A R Ə D Ə B İ Y Y A T 125 Qılman İlkinin Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti ilə bağlılığı Bəlkə də hər gün eyni vaxtda – saat on iki - bir arası o vaxtkı Azər- baycan Pedaqoji İnstitunun (indiki ADPU-nun) qabağından keçib ge- dərkən bu qocaman təhsil ocağını həm də ziyarət edirdi. Axı o, APİ- nin (indiki ADPU-nun) tarix- ədəbiyyat fakültəsində təhsil al- mışdı. Daha doğrusu, 1936-cı ildə özünün də dəfələrlə müsahibələrində qeyd etdiyi kimi, APİ-nin (indiki ADPU-nun) tarix-ədəbiyyat fakültəsini bitirmişdi. 1932- ci ildə bu fakültəyə daxil olmuş və 1936-cı ildə fakültə- nin məzunu olmuşdu. Ona görə də bu müqəddəs məbəd- gahın qabağından hər gün keçərək ona öz hörmət və eh- tiramını bildirirdi. Mən bunu XX əsrin 80-ci illərində tə- ləbə olanda da görmüşəm, XX əsrin 90-cı illərində universitetdə işlədiyim müddətdə də görmüşəm, 2000-ci illərdən ta onun ömrünün sonuna qədər – 2009-cu ilə qədər də görmüşəm. Çox səliqəli geyimi, sadə və təmiz geyimi, ciddi görkəmi ilə yadımda qalıbdır. O vaxtlar o qədər də bunun əhəmiyyətinə varmamışam. Heç bu ba- rədə fikirləşməmişəm də. Sonralar o, dünyasını dəyişən- Yüklə 1,5 Mb. Dostları ilə paylaş:
|