Microsoft Word edebiyashar-30. 11. 16. doc
Yüklə 1,5 Mb. Pdf görüntüsü
|
Ə B Ə D İ Y A Ş A R Ə D Ə B İ Y Y A T 103 şeirinin ruhu, cövhəri, ideyasıdır. Dəqiq desək fəlsəfi və intellektual keyfiyyətidir. Bu mənada bir daha fəlsəfi və intellektual keyfiyyət daşıyıcısı olan lirik “mən”in düşüncəsinə istinad etməli oluruq: Hərdən üsyana qalxıb Həm Günəşə, həm Aya Hayqırıram: “Götürün, Verdim onu Allaha!” Amma qərar vermədim, Neyçin qərar vermədim, Bu geniş ürəyimi Sənə bağışlamağa?! Əsl şeir odur ki, o, sərhədlərə, çərçivələrə meydan oxuyur. Əsl şair odur ki, o, məhdud çərçivələrə qarşı üsyan edir, hayqırır. Belə olanda poetik novatorluq aydınca görünür. Ona görə ki, əsl şair şeiri ilə yenilik gətirir və bununla da bəhs olunan məsələlərdən, problemlərdən asılı olmayaraq poetik fikir də, misralar da müasir səslənir. Poetik fikir və misralar müasir səslənmədikdə şeir sanki “ölü” doğulur və “ölü” kimi də qalır. O, “ölü” olaraq sənət əsərinə çevrilə bilmir. Belə “ölü” şeirlərdə problemlər, məsələlər müasir səslənmir. Odur ki, ədəbi prosesdə yalnız və yalnız orijinal poetik fikir sahibləri yaşayır, sevilir. Eyni zamanda onlar oxucu nəsillərinin təlabatını da ödəyir. Həm də bütün zamanlarda müasirliyi ilə fərqlənir. İstənilən ədəbi nəslin nümayəndələri içərisində öz fərdi düşüncə tərzi, B U L U D X A N X Ə L İ L O V 104 ifadə forması ilə fərqlənənlər yaxşı mənada ədəbi mühitə meydan oxuyur. Belələri öz yaradıcılığı ilə ədəbi mərhələni (yaxud mərhələləri) səciyyələndirir. Vaxtilə görkəmli tənqidçi Yaşar Qarayev Bəxtiyar Vahabzadə barədə yazırdı: “Yeni, müasir mənada fikir poeziyasına qüvvətli meyl indi ədəbi prosesə bütünlükdə xas olan ümumi bir istiqamətdir. Yaradıcılıq üslublarının bu günkü şeirlərimizə məxsus zənginliyi və fəallığı şərai- tində biz bu ümumi istiqamətin bir çox fərdi təzahür formalarına rast gəlirik. Bu fərdi təzahür formalarından, fəlsəfi və intellektual keyfiyyət dəyişikliyinə doğru yolda şeirimizin keçirdiyi orijinal mərhələlərdən biri, şübhəsiz, şair Bəxtiyar Vahabzadənin yaradıcılığı ilə ifadə və təmsil olunur. Artıq qeyd etdiyimiz kimi, Bəxtiyar sərhədlərə və çərçivələrə meydan oxuyan bir şairdir”. Doğrudan da, şairin poetik “mən”i, fərdi üslubu, lirik qəhrəmanı poeziyada aydın cizgiləri ilə seçilirsə, həmin şair ədəbi mühit üçün öz yaradıcılığı ilə hadisəyə çevrilir. Hələ onu da əlavə etsək ki, şeirdə bədii-fəlsəfi cəhətdən qavranılan, duyulan daxili poetik vəhdət olarsa, bu, ideya-fikir sərvəti kimi böyük bir keyfiyyətdir. Məsələn, “Hər kəsin öz sonu var” şeirindən məqamlar: Qatar, rels, bir də ki, yol, Hamı deyir: – Yaxşı yol! Taq- qa-tuq, çarxların səsi Amma ki, eşidilmir, Ürəklərin naləsi. Ə B Ə D İ Y A Ş A R Ə D Ə B İ Y Y A T 105 İnsanlar, talelər, müxtəlif qəlblər, Onlar da çoxalır, uzandıqca yol. Fəlsəfi-eyham yolu ilə burada çox mətləblər açıqlanır: insanlar, talelər, onların həyat yolu, ömür-gün və sair, və ilaxır. Burada fəlsəfi-eyham yolu ilə başlanğıc və son, insan və tale, vaxt və imkan, ümid və inam, ürək və istək, köhnə və yeni dünyanın sərnişin fəlsəfi-poetik fikirləri sərhəd tanımadan bəşəriyyətdəki hər bir insanın alın yazısı kimi təqdim olunur. Şeirin enerjisi o qədər güclüdür ki, şeir həm misraları ilə nəfəs alır, həm də oxucunu düşündürür. Hər birimizin sığınacaq yerimiz olan bu dünya stansiyadan stansiyaya şütüyən bir vaqona, bəzən bələdçiyə bənzəyir, biz isə sərnişinlərə bənzəyirik. Tələsirik, vuruşuruq, çarpışırıq, stansiyadan stansiyaya çatırıq, ömür-günümüz gedir, vaqonlara doluruq və boşalırıq, dünya isə bizlərə tamaşa edir, öz sirrini heç kəsə vermir: Stansiya görünür, Sevinirik: – çatmışıq! Vaqon boşalır – dolur. – Vaxt azdır! - əsəbindən Bələdçi saçın yolur. Qatarsa yola düşür. Həyat kimi, ahəstə Köhnələr yerin verir, Yeni sərnişinlərə. B U L U D X A N X Ə L İ L O V 106 Fəlsəfi-eyhamla dünya, həyat yolu, alın yazısı, hər gün, hər saat, hər dəqiqə, hər anda qarşılaşdıqları, ağrı və acıları, göz yaşları bəşər övladları üçün şeirdə bir sığınacaq yeri hesab olunur. Dünya – qatar tələsmir, tələsməyin bir faydası da yoxdur. O tələsmir, şütümür, Tələsməyi faydasız. İnsanlara vaxt verir Yalvarışa, tövbəyə, Ya da günah etməyə. Fəlsəfi-eyhamla qatar dünya obrazında simvolla- şır. Qatar tuneldən, zülmətlərdən, qaranlıqlardan keçir və hər keçdikdə zaman, vaxt yenidən dirilir. İnsanlar isə qatarın sərnişini kimi qatara minir və düşürlər. Qatara minmək istəyənlərin gözləri isə yol çəkir. Darıxırlar qatarın – dünyanın sərnişini olmağa. Ancaq unudurlar ki, bu qatara minməyin sonu ölümdür. İnsanlar beləcə ömür-günlərini yaşayırlar. İnsanların, məhz şüurlu insanların heç olmazsa, birinin də qatara – dünyaya üsyan səsi, etiraz səsi olmur. Ağıl iztirab verir, Şüur dinmir – danışmır. Alına yazılana Heç kim üsyana qalxmır. Yüklə 1,5 Mb. Dostları ilə paylaş:
|