Microsoft Word ekologiya doc
Yüklə 327,11 Kb. Pdf görüntüsü
|
20 edilmiş qanunları tanıyırsınızmı?” və s. adlarda söhbətlər keçirmək olar. Ekoloji tərbiyə dünya standartlarına uyğun formada icra olunmalı, əhalidə ekoloji şüur, psixologiya, təfəkkür, mədəniyyət, təlim-tərbiyə formalaşdırılmalıdır. Ekoloji tərbiyənin təməli uşaq baxçalarında qoyulmaqla orta məktəblərdə inkişaf etdirilməlidir. Məktəb kitabxanaları ilə birgə məktəbdə və baxçada kiçik yaşlı uşaqları “Təbiəti sevənlər” dərnəyinə cəlb etmək və “Ətraf mühit nədir?” mövzusunda aşağıdakı nümunə əsasında söhbətlər keçirmək olar: Bu söhbətlərdə kiçik yaşlı uşaqlarda ətraf mühit haqqında elementar təsəvvür yaratmaq lazımdır: - “Uşaqlar, ətraf mühit dedikdə, işıq, hava, su və qida olduğu nəzərdə tutulur. Bunlar olmasa heç bir canlı yaşaya bilməz. Ölkəmiz sürətlə inkişaf edir. Şəhərlərimiz böyüyür. Yeni yaşayış məntəqələri, yollar, körpülər salınır, zavodlar, fabriklər, elektrik stansiyaları tikilir. Unutmaq olmaz ki, bu inkişaf bəzən meşələrin qırılması, otlaqların və çəmənliklərin məhv olması hesabına baş verir. Hər çətinliyin öhdəsindən gələn insanlar bu problemləri də həll edə bilirlər. Zavod və fabriklərin buraxdığı zəhərli qazları zərərsizləşdirən, kanalizasiya sularını təmizləyən qurğular tikməklə, qırılan ağacların əvəzinə yeni ağaclar əkməklə bu işin öhdəsindən asanlıqla gəlirlər”. Uşaqlara kiçik yaşlarından ağacları sevməyi, ağacların insanın yaşayışı üçün nə qədər əhəmiyyətli olduğunu, məktəb və sinif otaqlarının təmizliyinin nə qədər vacib olduğu haqda söhbətlər aparmaqla onlara başa salmaq lazımdır ki, əgər yer üzərindəki hər uşaq beş-altı çiçək, bir-iki kəpənək məhv etsə onların nəsli kəsilə bilər. Ona görə də hər bir məktəbli ekoloq olmalıdır. Evdə heç nəyi sındırmaq olmadığı kimi təbiətdə də heç nəyi sındırmaq olmaz fikrini kiçik yaşlarından məktəbliyə öyrətmək lazımdır. Yalnız bu yolla yaşadığımız mühiti sağlamlaşdıra, həyat üçün təhlükəsiz edə bilərik. Ətraf aləmi məhv etsək özümüz də sağ qala bilmərik. Ekoloqlarımız şəxsi evimiz kimi ümumi evimizi – Yer kürəsini təmiz və səliqəli saxlamağı məsləhət görürlər.
21 Kitabxanada oxucuların ekoloji ədəbiyyata olan təlabatını ödəmək məqsədilə mütləq fondların komplektləşməsində Azərbaycan təbiətinə, ekoloji problemlərə aid kitabların toplanmasına fikir vermək lazımdır. Kitabxananın kataloq və kartotekalarında “Azərbaycanın ekologiyası” adlı rubrika açılmalıdı. Ədəbiyyat çoxaldıqca ekologiyanın müxtəlif sahələrinə aid ədəbiyyatı “Ekologiya tarixi”, “Ekologiyaya aid qanun, qərarlar və sərəncamlar”, “Bioloji müxtəliflik”, “Sənaye, tikinti ekologiyası”, “Səhralaşma”, “Dəniz və axar suların çirklənməsi” və s. adlarda yarımbaşlıqlar açmaq lazımdır. Tövsiyə ədəbiyyat siyahılarını tərtib etmək oxucuların maraqlandığı konkret mövzulara aid ədəbiyyatın daha tez əldə edilməsinə səbəb olar. Ekoloji tərbiyədə bədii söz sənətinin rolu əvəzsizdir. Hər bir insanın mənəviyyatı keçmişinə, kökünə bağlılığı ilə ölçülür. Ta qədimdən odu allah, torpağı müqəddəs saymış babalarımız bulaq gözü açmağı, bağ salmağı xeyirxah iş sayıblar. Bütün bunları böyüməkdə olan nəslin şüuruna çatdırmaq kitabxanaçıların vəzifəsidir. Təbiətlə, onun qorunması ilə bağlı bir çox xalq deyimləri və inanclar mövcuddur. Bu deyimlərlə və inanclarla oxucuları tanış etmək üçün bu mövzuda yazılmış kitabları təbliğ etmək və sərgilərin, plakatların tərtibində bu deyimlərdən istifadə etmək olar. Hələ XX əsrin əvvəllərində Həsən bəy Zərdabi “Bizim nəğmələrimiz” adlı məqaləsində doğma diyarımızın təbiətini daha dərindən öyrənmək, sevmək və qorumaq haqqında qiymətli fikirlər irəli sürmüşdür. Azərbaycan diyarının füsunkar təbiəti, onun ceyranlı- cüyürlü düzləri, başı ərşə dirənən dağları, sonalı gölləri, zümzüməli çayları… Xəzəri, Kəpəzi, Göy gölü, Kürü, Arazı ta qədimdən söz ustalarının ilham mənbəyi olmuşdur. Şair və yazıçılarımız öz əsərlərində təbiətin gözəlliyini böyük məhəbbətlə qələmə almış və bu gözəlliyi dönə-dönə vəsf etmiş, rəssamlar gözəl təbiət təsvirləri yaratmışlar. Kitabxanalarda “Azərbaycan təbiəti şairlərin gözü ilə”, “Rəssamların yaradıcılığında təbiət”, “Nizami yaradıcılığında
22 təbiət”, “Azərbaycan təbiəti bədii ədəbiyyatda” və s. mövzularda müxtəlif adlarda tədbirlər keçirmək olar. Belə tədbirlərdən biri ədəbi-bədii gecələrdir. Hər bir ədəbi-bədii gecənin əsasını məruzə təşkil edir ki, ədəbi kompazisiya və səhnələşdirmə ilə tamamlanır. Gecənin mövzusuna uyğun ədəbiyyat sərgisi, viktorina, ədəbi oyunlar hazırlanır. Ədəbi- bədii gecələrə yazıçı və şairlər dəvət oluna bilər. Vətənimizin füsunkar gözəlliyinə həsr edilmiş şeirlər yuxarı sinif şagirdləri tərəfindən ifa edilərsə, tədbir daha da maraqlı olar. Belə gecələrdə klubun bədii özfəaliyyət dərnəyinin üzvlərinin çıxışı, kiçik səhnəciklər və konsert proqramlarının hazırlanması da məqsədəuyğun olar. Təbii ki, bütün çıxışların məqsədi diyarımızın təbii gözəlliklərinə, təbiətin bizə verdiyi nemətlərə və onların mühafizə edilib qorunmasına həsr olunmalıdır. Yaz- yay aylarında belə tədbirləri təbiətin qoynunda keçirtmək, daha çox iştirakçı toplamağa səbəb olar. Yüzillik yubileyini qeyd etdiyimiz böyük alim və ziyalı akademik Həsən Əliyev təbiətşünaslıq və ekologiya elminin bir çox sahələrində ömrünün sonuna qədər tədqiqat aparmış, yüzlərlə elmi əsərlərin və təbiət abidələrinin müəllifi olmuşdur. Təbiətin qorunması məsələsinin ağrılı bir problem kimi üzə çıxdığı bir vaxtda akademik Həsən Əliyev “Həyəcan təbili” (1976) əsərini yazdı. O, burada Azərbaycanda təbiətin kəskin deqrodasiyaya uğramasını və onun qarşısının alınmasına böyük ehtiyac olduğunu göstərmişdir. Akademikin fikrincə təbiəti qorumaq həm dövlətin, həm də hər bir vətəndaşın işi olmalıdır. Alimin əsərlərinin əsas qayəsi gənc nəsildə vətənə, xalqa, təbiətə, ətraf aləmə məhəbbət hissləri aşılamaqla gənclərin ekoloji tərbiyəsini formalaşdırmaq olmuşdur. Onun əsərlərinin təbliği, xüsusilə də aktual olan ”Həyacan təbili” kitabının təbliği çox vacibdir. Akademik H.Əliyevin davamçıları olan alimlərdən Ekologiya və Təbii Sərvətlər naziri H.Bağırov, Coğrafiya Institutunun direktoru, akademik B.Budaqov, A.Nadirov, U.Ələkbərov, Ə.Nuriyev, S.Qarayev, N.Nəbiyev, N.İmanov,
Yüklə 327,11 Kb. Dostları ilə paylaş:
|