384
yatda demək olar ki, hər gün bir neçə belə cızmaqaraçının
yazısına rast gəlirik. Hələ onların kitablarını qoltuqlarına vurub
iddia ilə qapı-qapı düşmələrini demirəm.
Əşrəf Veysəllinin artıq tarixə dönmüş o məqaləsi məndə o
dövrün ədəbi həyatı haqqında müəyyən qədər ciddi təəssurat
yarada bildi. Elə buradaca tarixi ardıcıllığı pozuramsa da Əşrəf
Veysəllinin poetikası haqqında danışmaq istərdim.
Yuxarıda qeyd etdim ki, Ə.Veysəlli ədəbiyyata Əşrəf
Şəfiyev kimi gələn və ömrünü Sumqayıta bağlayan, artıq ömrü-
nün yetmişinə doğru gedən və Sumqayıtda həm yaşlı nəslin,
həm də gənc nəslin arasında böyük hörməti olan bir qələm
sahibidir. Bir vaxtlar Sumqayıtdakı ədəbi birliyə də rəhbərlik
etmiş Əşrəf müəllimin indi çoxlu sayda yetirmələri də vardır ki,
onlar da özlərinin qələm təcrübələri ilə diqqəti cəlb edirlər.
1972-ci ildə “Gənclik” nəşriyyatı onun yetmiş iki səhifəlik
“Qayğı” adlı şeirlər kitabını çap edir. Otuz dörd yaşlı müəllif
üçün bu, hadisə idi. Respublikadakı ədəbi mühitdə özünün çəki-
si olan,yaşıdları arasında istedadına görə seçilən şairin ədəbiy-
yata gəlişi bu kitabçadan keçdi. Sonralar onun “Təki səni duyan
olsun”, “Ayrılığın üzü dönsün” kimi ədəbi ictimaiyyət və
oxucular arasında maraqla qarşılanan kitabları da işıq üzü gör-
dü. Oxucularını bir qədər intizarda saxlamağı xoşlayan Əşrəf
Veysəlli oturub gecə-gündüz “şeir” yazmaqdan çox, arabir şeir
yazmağa üstünlük verdi və az yazdı.
“Az az görüşürük, ay ana az-az,
Analar bu sirri bilməmiş olmaz.
Çoxları can atır şöhrətə, ada,
Şöhrət hər yetənin nəsibi olmur.
Təpədən dırnağa soyulmaqla da,
Hamı şair olmur, Nəsimi olmur...
385
Bir yanıq bayatı qaldırıb yerdən,
Atar Kürə məni, Araza məni.
Yay kimi dartılıb cığırlar hərdən,
Ox kimi tullayar harasa məni..
Vallah şair olmaq ayağı yalın,
Süngülər ucunda gəzmək kimiymiş.”
“Anama məktub” adlanan bu şeirdəki şair olmaq və bu
şairlik yükünü daşımağın ağırlığını duymaq hissidir ki, Əşrəf
müəllimə bir ömürdə cəmi bir neçə kitab verə bilib. Amma,
tarixdə qalmağın və həm də şair kimi qalmağın da yolları heç də
hamar deyil və bu yol qalaq-qalaq, cild-cild kitab çap etdir-
məklə də ölçülmür.
Mən Əşrəf müəllimin şeirə, poeziyaya yanaşmasında da bir
özəllik duymuşam. Bu özəllik də ondan ibarətdir ki, şair yazdığı
hər bir misranın üstündə əsir. Bu da ondan irəli gəlir ki, ədəbiy-
yata təzə gələn hər bir müəllifin yazdıqlarında irad tutmaq heç
də onu ədəbiyyatdan silmək deyil. Əşrəf müəllim yaşda təcrü-
bəli bir söz ustasında poetik qüsur tapmaq gözlənilməz olar və
bunu hamıdan qabaq duyan da Əşrəf müəllimin özüdür. Ona
görə də qüsursuz yazır Əşrəf müəllim.
“.....Vaxt olur varlığım çəkilir dara,
Hərdən kirpiyimdən daş asılır,daş.
Hara tələsirsən, ay ömür, hara?
Görür öz işini yaş yavaş-yavaş.”
Bu şeir bütövlükdə müəllifin ömrə-günə müraciətləri və
illərin zaman atını minib çapmasına aid kövrək xitablarla yadda
qalır. Zarafat deyil ki, biz ədəbiyyata gələndə, onun rəhbərlik
etdiyi ədəbi birlikdə utana-utana ilk şeirlərimizi oxuyanda Əşrəf
müəllim hələ əlli yaşı tamam olmamış, gəncliklə müdriklik
386
arasında olan bir yolda idi, o vaxtdan ötən iyirmi il isə hətta öz
diqtəsini bizim özümüzə edib, o ki qaldı Əşrəf müəllim yaşdan
şikayətlənə və ahıllığın, ağsaqqallığın yükünü duya, yaşanmış
və yaşanası anlara yeni bir nəzərlə baxa, dayandığı yerdən ətrafı
seyr edə və özü-özünə sual vermək zorunda ola:
“Əridə-əridə odlu qəlbimi,
Dünya öz işində qalacaqdısa,
Kainat milyon il əvvəlki kimi,
Köhnə havaları çalacaqdısa,
Mən niyə yazıram bu yazıları?
..Uzağı bir sözü yazanacandı,
Əl sözə isinib qızanacandı..
Çətini beşikdən məzaracandı,
Məzardan o yana gediş yoxdusa,
Məzardan o yana bir iş yoxdusa,
Mən niyə yazıram bu yazıları?
Mən kimə yazıram bu yazıları?
Mən istərdim ki, bu sualın cavabını çox axtarmasın Əşrəf
müəllim!
HAŞİYƏ: 2002-ci ildə Ə.Veysəlli gənclik dostunu, gözəl
publisist, bacarıqlı tədqiqatçı Feyzi Mustafayevi itirdi. Sumqa-
yıtın soyuq, küləkli dənizkənarı parkında sükuta dalmağı sevən,
qara plaşının yaxalığını qaldırıb damağındakı siqaretə əzab
verə-verə həmişə tələsən bir sima əbədiyyətə qovuşdu. Bu itki
Feyzi Mustafayevin qələm dostlarını da, ailə üzvlərini də çox
sarsıtdı, amma, bu sarsıntı ən çox o vaxtdan bəri Ə.Veysəllinin
gözlərinin dərinliyinə qonan kədərdə sakitləşə bildi. O vaxta
qədər Əşrəf müəllim il-il qocalırdı, o vaxtdan sonra Əşrəf
müəllim...
***
387
ÜRƏK HƏR BİR İNSANIN ALLAH EVİDİR
Hər bir insanın taleyində çətin və ağır günlər, xoş anlar,
kədər hissləri olur. Xüsusən də bizim hər birimizin düşməni
olan ermənilərlə sərhədyanı rayonlarda yaşayan insanların ağır
həyat tərzi, yaşamaqları, təlaş və həyəcan içində olduqları göz
qarşısındadır. 20 ildən çoxdur ki, yarası sağalmayan Qarabağı-
mızın qara dərdi, vətənsevərlərini, torpaqsevərlərini harda
yaşamaqlarından asılı olmayaraq kədərə qərq edir. O torpaq-
larda minlərlə məzarlarda yatan insanların ruhu necə narahat
olduqlarını, o məzarların övladları tərəfindən ziyarət olmama-
ları, bəlkə də bu gün o məzarlar düşmənlər tərəfindən dağılıb
yox olmaları bizim hər birimizin narahat olmasına səbəb olur.
Bu gün harada yaşayırıqsa həmişə qonşularımızla fəxr edirik.
Məsəl də var ki, uzaq qohumdan yaxın qonşu yaxşıdır. Nə
etməli, tarixin istənilən dönəminə nəzər saldıqda görürsən ki,
həmişə torpaqlarımıza, sərvətlərimizə göz dikən, səmimiyyəti-
mizdən, vətənpərvərliyimizdən istifadə edən məkrli və qara niy-
yətli xalqı bizə ulu Tanrı qonşu buyurmuşdur ki, onlara etibar
məğlubiyyətimizə bərabər olduğu tək hər əsr boyu özünü gös-
tərir və göstərməkdədir. Bu gözəl dünyada bu cür xalqı, məhz
erməniləri XXİ əsrin ən böyük tarixi ləkəsi sayardım.
Həmişə həyəcan içində yaşayan Qarabağ camaatının nələr
çəkdiklərinin, təlatüm içində yaşamaqları, ömürləri olum və
ölüm arasında olmaları bu gün hər bir azərbaycanlının narahat-
lığına səbəb olur. Bu cür od-alov içində yaşayan 40 ilə yaxın
tanıdığım, yazdığı şeir və publisistikasına hörmət bəslədiyim,
ədəbi mühitin ağsaqqallarından biri, minlərlə oxucu kütləsinin
qəlbinə yol tapan gözəl şairimiz, Füzuli torpağında dünyaya göz
açan Əşrəf Veysəllidir.
Bir çox kitab müəllifi olan Əşrəf Veysəllinin yazdığı bir
neçə şeir haqqında öz fikirlərimi oxucularla bölüşmək istəyəndə
bir anlığa gənclik çağlarım yadıma düşdü. O vaxtlar 10-15 şeir
Dostları ilə paylaş: |