37
IV qrup. Tapşırığı yerinə yetirin və aşağıdakı cədvəli doldurun.
a) Şəkli rəngləyin.
b) Verilmiş sözdə bir hərfi
dəyişməklə yeni söz düzəldin:
GÖZ
c) İki kibrit çöpünün yerini elə
dəyişin ki, bayraq alınsın.
Tapşırıq Qəbul olunan informasiya
Nəticə
Şəkli rənglə
Rənglənməmiş şəkil Rənglənmiş şəkil
Yeni söz düzəlt
Kibrit (kibritlərin) çöpünün yerini dəyiş
MƏLUMAT MÜBADİLƏSİ VƏ MÜZAKİRƏSİ
Hər qrupdan bir nümayəndə icra etdikləri işlərin nəticələri barədə məlumat verir.
Müəllim müəyyən suallar verə bilər: İnformasiyanı necə dəyişdirdiniz? (hər bir tapşırığa uyğun cavab
verilir)
–
Şəkli daha necə dəyişmək olardı? (şəkli böyütmək, əlavələr etmək)
–
Qəbul olunan informasiya
nəticəyə necə çevrildi? (o dəyişdirildi)
Hər bir qrupa verilmiş 2-ci tapşırıq üçün belə sual verilə bilər:
–
Bu sözdən daha hansı söz düzəltmək olar?
1-ci qrup. AYI (Mümkün cavablar: arı, acı, ay və s.)
2-ci qrup. BEL (Mümkün cavablar: bal, beş, yel, tel, bez və s. )
3-cü qrup. CAN (Mümkün cavablar: cin, cam, qan, xan, caz, şan, dan və s.)
4-cü qrup. GÖZ (Mümkün cavablar: köz, döz, gəz, göl və s. )
ÜMUMİLƏŞDİRMƏ VƏ NƏTİCƏ
Müəllim:
–
İnformasiya nə üçün dəyişdirilir? (hər hansı bir məqsədə çatmaq üçün)
–
İnformasiya hansı baxımdan dəyişdirilə bilər? (təqdimetmə formasına, məzmununa və miqdarına görə).
Müəllim şagirdlərlə birlikdə bütün fikirləri ümumiləşdirərək aşağıdakı nəticələri çıxarır:
–
Qədimdə deyirdilər ki, insan duyğu üzvləri ilə öyrənir, öyrəndiklərini isə ağlı ilə dərk edir. Dərsin
əvvəlindəki atalar sözündə qulaqdan girən informasiya “GİRİŞ İNFORMASİYASI”, çıxan isə “ÇIXIŞ
İNFORMASİYASI” adlanır. Ümumi adlarla desək, qəbul olunan informasiya giriş, ötürülən informasiya
isə çıxış informasiyası adlanır. Giriş informasiyası insan və ya hər hansı qurğu vasitəsilə dəyişdirilərək,
yəni emal olunaraq çıxış informasiyasına çevrilir. Müəllim bunu sxematik də göstərə bilər:
Hər hansı bir obyektin emal olunması dedikdə onun formaca, məzmunca dəyişdirilməsi başa düşülür. Siz
yəqin ki, “emalatxana” sözünü eşitmisiniz. Bu söz də “emal” sözündən götürülmüşdür.
Deməli, informasiyanın emalı zamanı həm informasiyanın təqdimolunma forması, həm də məzmunu dəyişə
bilər. İlkin informasiyanın emalından sonra alınan nəticə artıq yeni informasiyadır.
Tədqiqat sualı ilə əlaqədar irəli sürülmüş fərziyyələr nəticələrlə müqayisə edilir. Bu proses şagirdlərin fəal
iştirakı ilə həyata keçirilir.
38
YARADICI TƏTBİQETMƏ
Müəllim:
–
Bizə müəyyən tapşırıq verilmişdir. Gəlin giriş və çıxış informasiyalarını müəyyən edək.
Müəllim cədvəlin sətirlərini artıra da bilər.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Oyun. Necə bilmək olar?
Oyunu bütün siniflə və ya ayrı-ayrı qruplarla keçirmək olar. Qruplarla keçirilən oyunlarda bir qrup cavab verə bilmədiyi halda digər
qrupun cavabları dinlənilir. Hər cavaba 1 xal verilir. Müəllim sual verir:
Küçədə havanın soyuq və ya isti olmasını necə bilmək olar?(pəncərədən baxmaqla, termometrlə havanın temperaturunu ölçməklə,
camaatın geyimini görməklə)
Kartof bişibmi? (çəngəli batırmaqla)
Yuyulmuş köynək quruyubmu?(toxunmaqla)
Çay şirindir, ya yox?(dadına baxmaqla)
Flomaster yazır, ya yox?(yazmaqla)
İp möhkəm düyünlənib, ya yox?(dartmaqla)
Stəkanda su varmı?(baxmaqla)
Bağlı qutunun içində top varmı?(qutunu tərpətməklə)
Evdə kimsə varmı?(telefonla və ya qapının zəngini basmaqla)
Tozsoran işləyirmi?(işə salmaqla)
Çəkilmiş parçaların uzunluğu eynidirmi?(ölçməklə)
Kitab maraqlıdırmı?(oxumaqla)
Çörək yumşaqdırmı?(toxunmaqla)
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Vaxt imkanından asılı olaraq İş dəftərindəki 1-4-cü çalışmalar yerinə yetirilir. Əks halda bu çalışmalardan
bəziləri evə də verilə bilər.
QİYMƏTLƏNDİRMƏ
Müəllim metodik vəsaitin əvvəlində verilmiş formalardan biri ilə, yaxud özünün tərtib etdiyi digər me-
yarlar cədvəlinə əsasən qrupları qiymətləndirə bilər.
Müəllim müşahidəyə əsasən aşağıdakı meyarlar üzrə formativ qiymətləndirmə apara bilər.
№ Meyarlar Yaxşı Orta Zəif
1
İnformasiyanı nə üçün emal edildiyini izah edə bilir
2 Təbiətdə, cəmiyyətdə və texnikada informasiyanın emalına aid misallar göstərə bilir
3
Sadə informasiyanın emalı proseslərində giriş və çıxış informasiyalarını müəyyən
etməyi bacarır
4
İnformasiyanın emalı prosesini giriş və çıxış informasiyalarının fərqi baxımından izah
edə bilir
5
Qoyulmuş məsələ və verilmiş tapşırıqların həllini informasiyanın emalı baxımından
izah edə bilir
Ev tapşırığı. İş dəftərindəki 2 və 6-cı çalışmaların yerinə yetirilməsi
.
Tapşırıq Giriş informasiyası
Çıxış informasiyası
Vurma cədvəli
Vuruqlar Hasil
“Bakı – İstanbul” təyyarə reysinin uçuş
müddətinin müəyyən edilməsi
Təyyarənin Bakıdan qalxma vaxtı və
İstanbula enmə vaxtı
Uçuş müddəti
Krossvordda sözün tapılması
Sözdəki hərflərin sayı və aid olduğu
mövzu
Tapılmış söz
Şifrlənmiş gizli məlumatın oxunması
Şifrlənmiş məlumat Deşifrlənmiş mətn
Xəstəlik diaqnozunun təyin edilməsi
Xəstənin şikayətləri və analizlərin cavabı Diaqnoz