Microsoft Word herbi sahede informasiya elde etmek medeniyyeti doc
Yüklə 0,55 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- VIII HİSSƏ İNFORMASİYALI CƏMİYYƏT: AZƏRBAYCAN KEÇİD MƏRHƏLƏSİNDƏ
_____________Milli Kitabxana_____________
62 olaraq problem aradan qaldırılır və sonda döyüş qabiliyyətli, nizam- intizamlı ordu formalaşır.
Bəli, beynəlxalq normalara uyğun olaraq yayılmağı yenə də etik baxımdan məqbul sayılmayan məlumatlar da var. Bura regionçuluq, etnik, irqi ayrı seçkilik, dini dözümsüzlük və sairə ilə bağlı məlumatları daxil etmək olar. Məsələn bakılı əsgər şəkili əsgəri “gözuo yiyim” ifadəsini işlətdiyi üçün döyüb və ya bu qəbildən başqa bir məlumatı yaymaqla jurnalist ciddi münaqişələrin başlamasına səbəb ola bilər. Sözsüz ki, bu qəbildən baş verən hadisələrin üstündən də keçmək olmaz, çünki gündüz saatlarında kimsənin gözünü yumması ilə gecə olmur. Gecənin olması üçün günün batması lazımdır. Bu kimi hallarda daha diplomatik ifadələr və kimsəni qıcıqlandırmayacaq yanaşma ilə məlumatı ünvanına çatdırmaq lazımdır.
Hərbi mövzuları işıqlandıran Azərbaycan jurnalistlərinin başqa bir problemi də hərbi sirri yaymaqda ittiham olunmaları riskinin mövcudluğu ilə bağlıdır. Qanunla da jurnalistdən hərbi və dövlət sirlərinin yaymamaq tələb edilir. Amma beynəlxalq normalara görə jurnalisti hərbi və ya dövlət sirrini yaymağa görə kimsə ittiham edə və ya onu üstünə belə bir öhdəçilik qoya bilməz. Bəli, müvafiq ordu birləşmələrinin KİV-lərinin əməkdaşları həm hərbi, həm də dövlət sirrinin daşıyıcıları ola bilər, onlar bu məsələyə görə qanuni şəkildə üstlərinə öhdəçilik götürüblər. Jurnalistin isə heç bir öhdəçiliyi olmadığı üçün o qanuni yolla əldə etdiyi məlumatın hərbi və ya dövlət sirrinə aid olub-olmadığını aydınlaşdırmaq üçün baş sındırmamalı və məlumatı dərhal yaymalıdır. Əlbəttə ki yayılmış sirrə görə kimsə cəzalandırıla bilər və sözsüz ki, bu həmin sirrin qorunmasına məsul olan şəxs və ya şəxslər olmalıdır. Sözsüz ki, əgər jurnalist qanunsuz şəkildə hərbi və ya dövlət sirri təşkil edən məlumatı əldə edibsə və yayıbsa o da məsuliyyətdən kənar qalmır.
Hərbi məlumatların yayılmasında senzura müharibə gedəndə qanunla tətbiq oluna bilər. Bu hal isə adətən müharibədə iştirak edən ölkələrin mətbuata aid olunur, əcnəbi jurnalistlər isə döyüş _____________Milli Kitabxana_____________
63 meydanından təmsil olunduqları əcnəbi KİV-lərə məlumat ötürürlər. Beynəlxalq normalara uyğun olaraq bu halda jurnalistlər döyüş taktikası, silah-sursatların dislokasiyası, döyüş texnikasının sayı, bir sözlə döyüş meydanında görüb, çəkdikləri hər şey barədə məlumat verə bilərlər. Amma burada da məhdudiyyətlər var. Məsələn mülki şəxslərin güllələnməsi, mərmidən və ya başqa fiziki təsirdən eybəcər hala düşmüş meyitlər, qan və s. göstərmək habelə təsvir etmək etik baxımdan məqbul deyil. Döyüş zamanı jurnalistlər üçün qızıl qaydalar da var - jurnalist heç bir halda hansısa ölkənin, hətta müharibədə heç bir tərəf olmayan öz ölkəsinin də xüsusi xidmət orqanına bu məlumatları ötürə bilməz, jurnalist hərbi geyimdə və ya hərbi geyimə bənzər libasda ola bilməz, jurnalist heç bir halda əlinə silah götürə bilməz. Bunları etdiyi halda o avtomatik olaraq jurnalist statusunu itirir və müharibənin sərt qayda-qanunu ona qarşı işə düşür.
Bəli bu da sirr deyil ki, bu gün Azərbaycanda normal jurnalistika ilə məşğul olar şəxslər ilk öncə azərbaycanlıdırlar, hər birimiz həm də Azərbaycanla-Ermənistan arasında davam edən informasiya müharibəsinin əsgərləriyik. Biz Ermənistanın da KİV-lərini oxuyuruq və erməni jurnalistlərinin də bu savaşda necə döyüşdüklərinin şahidi oluruq. Bütün bunlara baxmayaraq biz Azərbaycanda demokratik bir cəmiyyətin qurulması, döyüş qabiliyyətli, nizam-intizamlı ordumuzun olmağını istəyiriksə problemləri qabartmalı və müvafiq orqanlar enerjilərini jurnalistlərin üstünə hücum çəkməyə deyil, həmin problemləri həllinə sərf etməlidirlər.
Qeyd: bu məqalə "Doktrina" Jurnalistlərin Hərbi Araşdırmalar Mərkəzinın Açıq Cəmiyyət İnstitutu - Yardım Fondunun dəstəyi ilə keçirdiyi "Hərbi sahədə informasiya əldə etmək mədəniyyətinin inkişafı" layihəsi çərçivəsində keçirilən "Hərbi məlumatların yayılmasında məhdudiyyətlər olmalıdırmı?" adlı debat çərçivəsində dərc olunur.
_____________Milli Kitabxana_____________
64 VIII HİSSƏ İNFORMASİYALI CƏMİYYƏT: AZƏRBAYCAN KEÇİD MƏRHƏLƏSİNDƏ
inkişafı” layihəsi “Şənbə gecəsi Sevil Nuriyeva ilə” verilişində (6 mart 2010) - STENOQRAM Martın 6-da “Şənbə gecəsi Sevil Nuriyeva ilə” adlı verilişdə “Doktrina” Jurnalistlərin Hərbi Araşdırmalar Mərkəzinin və “Hərbi Jurnalistlər” İctimai Birliyi tərəfindən həyata keçirilən “Hərbi sahədə indormasiya əldə etmək mədəniyyətinin inkişafı” layihəsi çərçivəsində sonuncu müzakirə-debat keçirilib. Açıq Cəmiyyət İnstitutu – Yardım Fondunun maliyyə dəstəyi ilə gerçəkləşdirilmiş tok-şouda “Doktrina” Jurnalistlərin Hərbi Araşdırmalar Mərkəzinin və “MilAz” İnformasiya Agentliyinin baş direktoru Cəsur Sümərinli, “Hərbi Jurnalistlər” İctimai Birliyinin sədri və www.milaz.info
saytının baş redaktoru Üzeyir Cəfərov, “Ehtiyatda və İstefada olan Zabitlər” İctimai Birliyinin sədri, “Müdafiə və Təhlükəsizlik Sektoruna İctimai Nəzarət” Koalisiyasının koordinatoru Yaşar Cəfərli iştirak ediblər. Çox cüzi ixtisarlarla verilişin stenoqramı oxuculara təqdim edilir. Sevil Nuriyeva: Bu gün Azərbaycanda ən çox dilə gələn mövzulardan biri də hərbi sahədəki informasiyaları necə əldə etmə mövzusudur. Çox vax hərbi sahədə jurnalistlər tərəfindən əldə edilən cavabların, bəyanatların qənaətbəxş olmadığı dilə gətirilir və hərbi sahədə də ciddi problemlərin olduğu təqdirdə bunu cəmiyyətə çatdıra bilməməyinin acısını da dilə gətirir jurnalistlər. Amma digər tərəfdən baxıldıqda dünyanın hər yerində olan kifayət qədər ciddi praktikalar var. Biz bu mədəniyyətin inkişafı sahəsində bir şey edə bilirikmi? Yəni peşəkar olaraq, yəni yazı mediyası, görsəl mediya, jurnalist təşkilatları və bütövlükdə jurnalistlərin bu mədəniyyəti Yüklə 0,55 Mb. Dostları ilə paylaş:
|