Microsoft Word jurn Kitabshunasliq ve bibilioq 1(40) 17. docx
Yüklə 16,45 Kb. Pdf görüntüsü
|
16 metodikası) kitabxanaşünaslıq, biblioqrafiyaşünaslıq və informatika sahəsi üçün olduqca vacibdir. Onun fənlərarası xarakter daşıması bir çox aparıcı səviyyələri özündə birləşdir. Belə ki, kitabxana işi sahəsində “Məlumat axtarış aparatı” (MAA)və “Məlumat biblioqrafiya aparatı” (MBA) - bu terminlər birbaşa kitabxana biblioqrafiya sahəsinə aiddir. Odur ki, müasir zamanda kitabxana fondlarının formalaşdırılması prosesləri müəyyən mənada keçid dövrünü yaşayır. Belə ki, Azərbaycan kitabxanalarının iş təcrübəsinə, respublika əhəmiyyətli bir sıra kitabxanalarda müəyyən yeni texnologiyalardan istifadə edilsə də, əksər kitabxanalarda yeni texnologiyaların tətbiqi olduqca ləng gedir. Faktiki olaraq respublika kitabxanalarında müasir texnologiyalardan tam şəkildə geniş oxucu kütləsini təmin edəcək vəziyyətdə istifadə edilmir. Yəni inkişaf etmiş xarici ölkələrdə olduğu kimi, kitabxanalardan bir sistem kimi axtarış aparmaq, məlumat əldə etmək, bütövlükdə kitabxana proqramlarından səmərəli şəkildə istifadə etmək hələlik lazımi səviyyədə deyildir. Sırf kitabxana fondlarının komplektləşdirilməsi, fondun bütün elementlərinin əlaqəli şəkildə və sistem halında əhatə edilməsi komplektləşdirilməsi texnologiyası olduqca vacib şərtlərdəndir. Bütün bu əlamətlərin uzun müddətli və davamlı olması üçün kitabxana texnologiyası aşağıdakı şərtləri özündə əks etdirməlidir: məqsədyönlü (qarşıya qoyulan məqsədə uyğun; funksonal və struktur quruluşun qaydaya salınması; işin həyata keçirilməsi;əmək normaları, işin yerinə yetirilməsi səviyyəsinə uyğun olmaqla, norma və əmək normativləri nəzərdə tutulmalı və ödənilməlidir; işin yerinə yetirilməsi kefiyyətli aparılmalıdır. Bütün bunlar bütövlükdə kitabxana fəaliyyətinin düzgün və məqsədyönlü idarə edilməsini nəzərdə tutur. Xüsusilə, fondun idarə edilməsi, kitabxana işinin idarə edilməsində əsas şərtlərdən biridir. Fondun idarə edilməsi ilə bağlı rus alimləri, görkəmli kitabxanaşünas alimlər, uzun müddət fondşünaslıqla məşğul olan aparıcı mütəxəssislər kitabxana fondunun idarə olunması ilə bağlı müxtəlif məqalələrində və kitabxanaların idarəolunması sahəsində bir sıra sanballı fikir və təkliflər irəli sürmüşlər. Praktiki olaraq dünya kitabxanalarının idarə olunmasında bu və ya digər formada fərqli və üstün cəhətlər, həm də fərqli yanaşmalar, əlbəttə, mövcuddur. Dünya kitabxanalarının idarə edilməsini əsas götürərək Azərbaycan kitabxanaların idarə edilməsində demək olar ki, bir sıra ciddi problemlər də öz həllini tapmalıdır. Xüsusilə, yeni kitabxana texnologiyalarının tətbiqi ilə bağlı avadanlıqların əldə edilməsi, kitabxana proqramlarının tətbiqi məqsədilə kitabxanaçılar arasında maarifləndirmə işlərinin aparılması çox vacib məsələlərdən biridir. Qeyd etmək lazımdır ki, son illərdə kitabxanaların aktiv inkişafı ilə bağlı onların fəaliyyətləri, 2 mühüm istiqamətdə inkişaf etdirilir. Birinci ənənəvi proseslərin avtomatlaşdırılması,ikinci yeni informasiya texnologiyalarının tətbiqi, hansı ki, intensiv texniki avadanlıqların əldə edilməsi, kompüterlərin 17 açılması və şəbəkələrin yaradılması və s. Bu yeniliklərdən, əlbəttə, kimlərsə lazımi səviyyədə istifadə edərək öz işlərini lazımi səviyyədə qurarlar, bəziləri isə bu işi zəif həyata keçirərlər. Hazırda dünya kitabxanalarında, həmçinin Azərbaycan respublikasının bütün kitabxanalarında artıq ənənəvi kitabxana proseslərinin avtomatlaşdırılması, fəaliyyəti və ya onların texniki təminatı, bir sıra kitabxanalarda əsasən həyata keçirilmişdir. Bu gün qarşıda duran başlıca məqsəd, ilk növbədə, effektli və keyfiyyətli kitabxana xidməti göstərməkdir. Artıq qeyd etmək olar ki, kitabxana fondlarının idarə edilməsi və onların formalaşması özünün tarixi inkişafını yaşayır. Kitabxana fondlarının formalaşdırılmasının ilkin mərhələlərində xüsusi xidmətləri olan Yuri VladimiroviçQriqorevə görə, fondun idarə edilməsinin əsas cəhətlərindən biri formalaşma prosesində, yəni komplektləşdirmə, təşkil və idarəetmə, bütövlükdə eyni bir prosesdən ibarətdir. Müəyyən bir dövr keçdikdən sonra kitabxana fondlarının idarə edilməsi görkəmli kitabxanaşünas alimlərdən professor Y.N.Stolyarov, V.İ.Feryosin, N.P.Vasiçenko və başqaları tərəfindən Qriqoreyvdən fərqli olaraq izah edilmişdir. Fikrimizcə, fondun idarə edilməsi problemi mükəmməl şəkildə N.P.Vasilçenko tərəfindən düzgün izah olunmuşdur. Vasilçenkonun fikrincə, fondun idarə edilməsi məqsədyönlü fəaliyyət növü olmaqla fondun əhatəli formalaşdırılmasını, qorunmasını və səmərəli istifadəsini əhatə edir. Kitabxana fondlarını idarə edilməsinin bir neçə komponentləri mövcuddur və onlar kompleks proseslərlə əhatə edilir. İlk növbədə, kitabxana fondunun formalaşmasının idarəedilməsini qeyd etmək lazımdır. Bu proses fondun idarə olunmasının ən başlıca prosesləri və əməliyyatlarını özündə birləşdirir. İkinci, bura artıq formalaşdırılmış fondun qorunması, yəni saxlanılmasını nəzarətdə saxlamağı, onun məlumat aparatının yaradılması sisteminin yaradılmasını daxil etmək olar. Nəhayət, üçüncü proses kitabxana fondundan istifadənin idarə edilməsidir. Bu 3 komponent özlüyündə fondun formalaşması, saxlanılması, qorunmasını və fonddan istifadəni əhatə edir. Yuxarıda qeyd etdik ki, fondun formalaşdırılmasının əsas proseslərindən biri onun formalaşdırılmasından ibarətdir. Kitabxana fondunun formalaşdırılmasının idarəetmə prosesləri aşağıdakılardan ibarətdir: Modelləşdirmə Komplektləşdirmə Uçot Kitabişləmə Köhnəlmiş ədəbiyyatın fonddan çıxarılması İdarəetmə prosesində göstərdiyimiz bu 5 prosesinin birincidən başqa qalanları bizə daha çox tanışdır, modelləşdirmə isə bu və ya digər dərəcədə təcrübədə az istifadə edilən formalardan və ya proseslərdən biridir. Ona görə də kitabxana proseslərinin modelləşdirilməsi haqqında ətraflı məlumat vermək Yüklə 16,45 Kb. Dostları ilə paylaş:
|