Microsoft Word Kitab-2 cbs doc

176
istifad  olunmaqla) proqramların yayımlanması vasit l rinin 
h yata keçirilm sinin t minatçısı olduqlarını unutmamalıdır.
Yayımçılar 
• Dövl tl r azlıqların dill rind  proqramların t min olunması
baxımından dövl t v  ya ictimai yayım xidm tl ri üçün müvafiq 
t l bl r n z rd  tutmalıdırlar.
• Dövl tl r azlıqların dill rind  öz l yayımı h v sl ndirm k
üçün lveri li
rait (maliyy  v  ya dig r) yaradılmasını da n z rd
tutmalıdırlar. Buna lisenziyaların verilm si, o cüml d n,
tenderl rin elan olunması v  ya  riz çid n g l n t klif  cavab 
verilm si vasit sil  nail olmaq olar. Dövl tl r azlıqların dill rind
yayımı h yata keçir nl ri r qab t haqqında qanunvericilikd n
k nar etm k yolunu seç  v  ya onları mü yy n inzibati yükl rd n
azad etm k üçün xüsusi rejiml r yarada da bil rl r.
• Azlıqların dill rind  öz l yayım yoxdursa, z rur t olduqda 
dövl tl r onun yaradılmasına f al yardım etm lidirl r.
Proqramların planla dırılması
Dövl tl r t min etm lidirl r ki, milli azlıqların dill rind
yayım üçün ayrılan vaxt v  planla dırılan qrafik milli azlı a
m nsub olanların sayını v   t m rküzl m sini
ks etdirsin v
onların t l bat v  maraqlarına uy un olsun. El c   d  sayca kiçik 
olan azlıqların öz dill rind  yayım mediasına s m r li buraxılması
üçün t l b olunan vaxtın minimum miqdarı v  müvafiq proqram 
qrafiki n z r  alınmalıdır. Bu m qs dl r  lisenziyala dırma 
vasit sil , h mçinin, azlıqların dill rind ki yayımın müdd tl rin
v  dövrl rin
rtl r qoymaqla nail olmaq olar. 
16. Dövl t t r find n maliyy l dirm
Dövl tl r milli azlıqların dill rind  yayım üçün maliyy
yardımının ayrılmasını n z rd  tutmalıdırlar. Buna birba a
qrantlar, 
lveri li maliyy /vergi rejiml ri, habel , lisenziyanı
almaq v  ya d yi dirm k üçün öd nilm li olan mü yy n
öd ni l rd n azad edilm  vasit sil  nail olmaq olar. S m r li
b rab rliyi t min etm k üçün sayca kiçik olan icmalarda azlıqların
dill rind  yayımı h yata keçir nl r mövcud resursların faizi 

---

177
qismind  icmaların h cmin  qeyri-müt nasib olan miqdarda 
v saitl r v  ya  rait t l b ed  bil rl r.
Dövl tl r, o cüml d n, maliyy  yardımını t min etm k
vasit sil , azlıqların dill rind  audio v  audiovizual i l rin 
hazırlanmasını, yayımlanmasını h v sl ndirm li v  buna  rait 
yaratmalıdırlar. 
17. mkanların yaradılması
Dövl tl r azlıqların dill rind  yayım üçün imkanların
yaradılmasına yardım etm lidirl r. Bunu milli azlıqların
m hsullarının ölk  daxilind   v  xaricd  yayımlanmasına texniki 
yardım göst rm k v  azlıqların dill rind  transs rh d yayımına
rait yaratmaq vasit sil  etm k olar. Bundan  lav , dövl tl r milli 
azlıqların dill rind  yayımı h yata keçir n personalın t hsilin   v
t limin  yardım etm yi n z rd  tutmalıdırlar.
Yayım mediasında azlıqların dill rind n istifad  haqqında
r hb r müdd alara dair izahlı qeydd
sas beyn lxalq standartların
qısa xülas si t qdim edilir: 
I. Ümumi prinsipl r
1.
fad  azadlı ı hüququ beyn lxalq insan hüquqlarının
müdafi sinin m h k da ıdır. O, dövl t orqanları t r find n
müdaxil   v   s rh dl rd n asılı olmadan h r k sin m lumat v
ideyaları almaq v  yaymaq hüququndan ibar tdir. Bu haqda 1948-
ci il tarixli  nsan Hüququları haqqında Ümumi B yannam nin
( HÜB) 19-cu madd sind , 1966-cı il tarixli Mülki v  Siyasi 
Hüquqlar haqqında Beyn lxalq Paktın (MSHBP) 19-cu 
madd sind   v  1950-ci il tarixli  nsan Hüququları v
sas
Azadlıqların Müdafi si haqqında Avropa Konvensiyasının ( HAK) 
10-cu madd sind
ks olunmu dur. M s l n, MSHBP-nin 19-cu 
madd sinin 2-ci v  3-cü b ndl rind  deyilir: 
2.  H r k s ifad  azadlı ı hüququna malikdir; bu hüquq, 
s rh dl rd n asılı olmadan,  ifahi, yazılı v  ya çap olunmu
kild , s n t s ri formasında, yaxud  xsin özünün seçdiyi h r
hansı media vasit sil   h r cür m lumat v  ideyaları axtarmaq, 
almaq v  yaymaq azadlı ını özünd  ehtiva edir. Bu madd nin 2-ci 
b ndind   n z rd  tutulan hüquqların h yata keçirilm si xüsusi 

---

178
v zif l r v  xüsusi m suliyy t n z rd  tutur. O, bu s b bd n
mü yy n m hdudiyy tl r   m ruz qala bil r, lakin bunlar qanunla 
n z rd  tutulmalı v  a a ıdakılar üçün z ruri olmalıdır:
(a) dig r
xsl rin hüquqlarına v  nüfuzuna hörm t üçün; 
(b) milli t hlük sizliyin v  ya ictimai qaydanın (ordre 
public), yaxud  halinin sa lamlı ının, yaxud da m n viyyatının
qorunması üçün. 
MSHBP-nin yerin  yetirilm sin   n zar t üçün yaradılmı
BMT nsan Hüquqları Komit si özünün 10 saylı Ümumi 
rhind
(1983-cü il) aydınlıq g tirdi ki, 19-cu madd d
ks olunmu  ifad
azadlı ı hüququ, t kc , h r cür m lumat v  ideyaları axtarmaq, 
yaxud almaq azadlı ını deyil, h m d  bunu ist nil n üsulla etm k
azadlı ını özünd  ehtiva edir. 
1966-cı il tarixli  qtisadi, Sosial v   M d ni Hüquqlar 
haqqında Beyn lxalq Paktın ( SMHBP) 15-ci (a) b ndin
sas n,
i tirakçı dövl tl r h r k sin m d ni h yatda i tirak etm k
hüququnu tanıyırlar. MSHBP-nin 27-ci madd si dig r
xsl rl
yana ı, dil azlıqlarına m nsub olan  xsl rin h min qrupun dig r
üzvl ri il  birlikd  öz m d niyy t v  dill rind n istifad  etm k
hüququnu müdafi  edir. Yayım mediasında m d ni v  dil 
r ngar ngliyini  ks etdir n plüralizmin qorunması v  inki af
etdirilm si ifad  azadlı ının z ruri komponentidir. YUNESKO-
nun 2001-ci il tarixli M d ni Müxt liflik haqqında Ümumi 
B yannam sinin 2-ci madd sin
sas n, m d ni plüralizmi t min 
ed n siyas tl r m d ni müxt liflik reallıqlarını
ks etdirir. 
B yannam nin 6-cı madd sind  qeyd edilir ki, m d ni müxt liflik, 
dig r vasit l rl  yana ı, ifad  azadlı ı, mediada plüralizm v
çoxdillilik vasit sil  t min olunur.  
Bundan ba qa, 1989-cu il tarixli Transs rh d Televiziyası
haqqında Avropa Konvensiyasının (TTAK) düz li  edilmi  10-cu 
madd si (2002-ci ild  düz li  edilib) kütl vi informasiya 
vasit l rind  plüralizmin t hlük y   m ruz qalmasının qar ısını
almaq üçün s y göst rm yi i tirakçı dövl tl rd n t l b edir. 1982-
ci ild  Avropa  urasının Nazirl r Komit si t r find n q bul
edilmi
fad  Azadlı ı v  
M lumat azadlı ı haqqında

---