Microsoft Word Kitab-2 cbs doc

182
etdirm k m qs di da ıyan t dbirl r ayrı-seçkilik xarakterli hesab 
olunmamalıdır.
II. Siyas t
5. AT T-in i tirakçı dövl tl ri öz  razil rind  milli azlıqlara 
m nsub olan  xsl rin m nsubiyy tinin dil v  dig r aspektl rini
qoruma ı, buna  rait yaratma ı öhd l rin  götürübl r
(Kopenhagen S n di, 33-cü b nd). Ç rçiv  Konvensiyasının 5-ci 
madd sinin 1-ci b ndi mahiyy t etibaril  eyni öhd liyi n z rd
tutur. El c   d   Ç rçiv  Konvensiyasının 9-cu madd sinin 4-cü 
b ndi i tirakçı dövl tl rd n t l b edir ki, “milli azlıqlara m nsub
xsl rin kütl vi informasiya vasit l rin  buraxılmalarına
rait
yaratmaq, dözümlülüyü t bli  etm k v  m d ni plüralizm  imkan 
verm k üçün adekvat t dbirl r” görsünl r.
Avropa Dil Xartiyasının (madd  7) 1-ci b ndi t l b edir ki, 
i tirakçı dövl tl r “öz siyas tl rini, qanunvericilik v
praktikalarını”, dig r t l batlarla yana ı, “bölg l rin v  azlıqların
dill rini qorumaq m qs dil  onları inki af etdirm k üçün q ti
h r k t etm k t l batı” sasında “ictimai v
xsi h yatda danı ıq
zamanı bölg l rin v  azlıqların dill rind n istifad y
rait 
yaratmaq v  onu h v sl ndirm k”
sasında qursunlar. 7-ci 
madd nin 3-cü b ndind   t r fl r kütl vi informasiya vasit l rini 
“ölk d ki bütün dil qrupları arasında qar ılıqlı anla manı” inki af
etdirm y   h v sl ndirm yi öhd l rin  götürürl r. U aq hüquqları
haqqında Konvensiyanın 17-ci madd sinin (d) b ndind  bel  bir 
rt ir li sürülür ki, “i tirakçı dövl tl r kütl vi informasiya 
vasit l rini azlıq qrupuna m nsub olan v  ya aborigen u a ın dil 
t l batlarına xüsusi diqq t yetirm y  h v sl ndirm lidirl r”.
AT T-in i tirakçı dövl tl ri milli azlıqlara m nsub olan 
xsl rin ictimai h yatda, iqtisadi f aliyy tl rd   v  öz 
c miyy tl rini qurmaqda s m r li i tirak etm k baxımından
b rab r imkanlara malik olmaları üçün  rait yaratma ı öhd l rin
götürübl r (Cenevr  S n dinin IV f sli). Ç rçiv  Konvensiyasının
15-ci madd sind  deyilir ki, “t r fl r milli azlıqlara m nsub olan 
xsl rin m d ni, sosial v  iqtisadi h yatda v  dövl t i l rind ,

---

183
xüsus n onlara aid olan m s l l rd   s m r li i tirakı üçün z ruri
rait yaratmalıdırlar”. Kopenhagen S n dinin 33-cü b ndind
AT T-in i tirakçı dövl tl ri dig r t dbirl rl  yana ı, milli 
azlıqların dil m nsubiyy tini qorumaq v  “h r bir dövl tin q rar
q bul etm  prosedurlarına uy un olaraq, bu cür azlıqlarla z ruri
m sl h tl m l ri, o cüml d n, onların t kilatları v  ya birlikl ri
il
laq l ri” h yata keçirm yi öhd l rin  götürübl r. Cenevr
S n dinin III f slind  AT T-in i tirakçı dövl tl ri t sdiq edibl r
ki, q rarverici v  ya m v r tçi qurumlarda milli azlıqlara m nsub
olan
xsl rin, yaxud onların nümay nd l rinin müvafiq qaydada 
demokratik i tirakı dövl t i l rind   s m r li i tirakın mühüm 
elementidir. Avropa Dil Xartiyasının (madd  11) 3-cü b ndi
t r fl rd n t l b edir ki, azlıqların dill rind n istifad  ed nl rin 
maraqlarının xüsusil  yayım kütl vi informasiya vasit l rini 
t nziml y n qurumlarda t msil olunmasını v  ya n z r  alınmasını
t min etsinl r.
6. Müst qil t nziml yici qurumlara olan ehtiyac demokratiya 
v  yax ı idar çilik prinsipl rind n v
n yax ı beyn lxalq 
t crüb l rd n ir li g lir. Avropa  urasının Nazirl r Komit sinin 
Üzv Dövl tl r  Mediada Plüralizmi H v sl ndirm   T dbirl ri
haqqında R 99(1) saylı Tövsiy sind  qeyd edilir ki, “öz l
yayımçılara lisenziyaların verilm sin  gör  cavabdehlik da ıyan
milli qurumların özü onların i ind  plüralizmin olub olmamasına
diqq t yetirm lidirl r” ( lav , 1-ci b nd, Mülkiyy tin t nzimi: 
yayım v  m tbuat).
1998-ci il tarixli Milli Azlıqların Dil Hüquqlarına dair Oslo 
Tövsiy l rinin 10 saylı Tövsiy sind  daha konkret olaraq qeyd 
edilir ki, “proqramların m zmununa v  yönümün   n zar t ed n”
ictimai media qurumları “müst qil olmalı v  milli azlıqlara
m nsub olan  xsl r onların t rkibin  daxil edilm lidir”. 
7. Avropa  urasının Nazirl r Komit sinin Üzv Dövl tl r
ctimai Yayım Xidm tinin Müst qilliyinin T minatı haqqında R 
(96) 10 saylı Tövsiy sind  ictimai yayım xidm tinin rolu 
“informasiya, t hsil, m d ni v
yl nc  xarakterli h rt r fli  sas
proqram xidm tinin t min olunması vasit sil  milli v  regional 

---

184
s viyy l rd   h r k s üçün mü ss r olan plüralist kommunika-
siyanın mühüm amili kimi” qeyd olunur. Keyfiyy tli v  taraz-
la dırılmı  proqramların t min olunmasında ictimai yayım
xidm tinin rolu Avropa  nsan Hüquqları M hk m si t r find n
(m s l n, Lentia i ind  – 33-cü b nd) t sdiq edilib. Avropa Dil 
Xartiyasının 11-ci madd sinin 1-ci b ndind  aydın
kild  n z rd
tutulur ki, yayımçılar “ictimai yayım v zif sini” h yata keçir rk n
milli azlıqların dill rind n istifad  ed nl rin t l batlarını
öd m lidirl r.
Avropa
urası Nazirl r Komit sinin Üzv Dövl tl r
R q msal Yayıma Demokratik v  Sosial Tövh ni H v sl ndirm
T dbirl ri haqqında R (2003) 9 saylı Tövsiy sind  vur ulanır ki, 
ictimai yayımçıların demokratik c miyy td  rolu “demokratik 
c miyy tl rin siyasi, hüquqi v  sosial strukturlarının t m lini
t kil ed n v  konkret olaraq insan hüquqlarına hörm td n, m d ni
v  siyasi plüralizmd n ibar t olan d y rl ri” d st kl m kd n
ibar tdir.
Avropa
urası Nazirl r Komit sinin bildirdiyin  gör ,
“ictimai yayımçıların dözümlülük v  anla ma m d niyy tini 
h v sl ndirm k üzr  xüsusi öhd lik da ımaları il  yana ı,
bütövlükd  yayım mediası dözümsüzlükl  mübariz  mühitini 
yaratmaq üçün böyük qüvv dir” (Üzv Dövl tl r  Kütl vi
nformasiya Vasit l ri v  Dözümlülük M d niyy tinin 
H v sl ndirilm si haqqında R (97) 21 saylı Tövsiy y
lav , 5-ci 
b nd). Üzv Dövl tl r  Yeni Kommunikasiya v
nformasiya 
Xidm tl ri il  ba lı Universal  ctimai Xidm t haqqında R (99) 14 
saylı Tövsiy sind  Nazirl r Komit si dövl t orqanları il  öz l
sektor arasında m kda lı ın yeni kommunikasiya v  informasiya 
xidm tl rinin istifad çil rinin xeyrin  sinerji (güc birliyi) 
effektl rini qeyd edir. 
8. Azlıqlara m nsub olan  xsl r üçün öz dill rind  yayım
kütl vi informasiya vasit l rini yaratmaq v   i l tm k imkanı
Ç rçiv  Konvensiyasının 9-cu madd sinin 3-cü b ndi il   t min 
edilir. Avropa Dil Xartiyasının 11-ci madd sind  is  bu cür 

---