Microsoft Word kitabA5 Amin son doc
Torpaq prosesləri sahəsində olan terminlər
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- T orpaq prosesləri sahəsində olan terminlər Cədvəl 35 Termin Tərifi
- Torpaq keyfiyyəti sahəsində olan terminlər Cədvəl 36 Terminlər Tərifi
- Torpaqların mühafizəsi sahəsində terminlər Cədvəl 37 Terminlər Tərifi
214 Torpaq prosesləri sahəsində olan terminlər Cədvəl 35 Termin Tərifi Limitləşdirici amil Torpağın funksiyalarını məhdudlaşdıran hər bir şərait Mobilizasiya Maddələrin ya da torpaq hissələrinin hərəkətli formaya keçməsi Immobilizasiya Maddələrin ya da torpaq hissələrinin birləşmələr formasına keçməsi (müvəq- qəti) Akkumulyasiya Torpağa daxil olan maddələrin çıxarılan maddələrdən çox olmasına görə torpaqda maddələrin konsentrasiyasının artması Maddələrin daxil olması Ətraf mühitin digər obyektlərindən torpa- ğa maddələrin keçməsi Nöqtəli mənbədən daxil olması Məhdudlaşmış ölçüdə stasionar mənbədən daxil olan maddələr Əlavələr 1. Belə mənbələr tüstü boruları, təsadüf tullantılar, tullantılar, sənaye meydançalarından tullantılar, çikab suların borulardan sızması 2. Nöqtəli mənbədən daxil olmalar lokal və eyni çirklənmiş sahələrin yaranmasına səbəb ola bilər. Dağınıq və qeyri-nöqtəli mənbədən daxil olması Maddələrin hərəkət edən mənbələrdən ya da bir neçə mənbələrdən maddələrin daxil olması Əlavələr: 1. Məs. belə mənbə avtomobil- lər, k/t. istifadə edilən, şəhərlərdən və regionlardan tullantılar, çayların daşması ilə əlaqədar gətirilən tullantılar 2. Belə daxil olma sahələri nisbətən eyni olan çirklənmələrə səbəb olur. Mənbələrə yaxın olan sahələr daha çox çirklənir. Maddələrin çıxarılması Torpaqdan maddələrin ətraf mühitin digər obyektlərinə çıxarılması Yuyulma Həll olunmuş maddələrin su və digər məhlullarla yerinin dəyişməsi Cilalanma Gilli hissələrin torpaq profilində hərəkəti 215 Torpaq keyfiyyəti sahəsində olan terminlər Cədvəl 36 Terminlər Tərifi Torpaqların keyfiyyəti Torpağın istifadəsi ilə və torpağın funksiya- sı ilə bağlı pozitiv və neqativ xüsusiyyətləri Torpağın münbitliyi Bitkilərin böyüməsini təmin edən xü- susiyyətləri ilə bağlı torpağın vəziyyəti Torpağın məhsuldarlığı Torpağın olan şəraitdə məhsulun alınmasını təmin etmək xüsusiyyəti Torpağın potensial məhsuldarlığı Optimal şəraitdə məhsuldarlığı təmin edən torpağın xüsusiyyətləri. (gübrələrin, pestisidlərin tətbiqi, suvarma torpağın işlənilməsi) Antropogen təsirlər Insan fəaliyyəti ilə əmələ gələn torpağın fiziki, kimyəvi, bioloji xüsusiyyətlərin dəyişməsi Torpaqların zədələnməsi Torpağın bir yada bir neçə funksiyalarına, əhalinin sağlamlığına və ətraf mühitə neqativ təsiri altında torpağın xüsusiy- yətlərinin dəyişməsi Həssas sahə ətraf təsir amillərin dəyişməsi ilə torpağın xüsusiyyətlərinin çox dəyişməsinə gətirən sahə Fon konsentrasiyası Geoloji və torpaqəmələ gətirən şəraitlə bağlı tədqiq olunan torpaqlarda maddələrin orta konsentrasiyası Kritik daxil olma Bir və ya bir neçə çirkləndirici maddələrin konsentrasiyasının kəmiyyət qiyməti olan (biliklər səviyyəsində gözə çarpan mənfi təsir bilinmir) müəyyən həssas elementlərə (torpağa) təsirinin kəmiyyət qiymətləndirilməsi Kritik konsentrasiya Bir ya bir neçə çirkləndirici maddələrin kəmiyyət qiymətləndirilməsiolan təsir gözə çarpan deyil Torpaq üçün təhlükəli maddələr Maddələrin xüsusiyyətlərinə, miqdarına ya da konsentrasiyasına, torpağa və onun funksiyalarına mənfi təsir edir. Torpaqların şorlanması Suda həll olan duzların torpaqlarda toplanması Bitkilər üçün mənimsənən Torpaqdan bitkilərə keçən maddələr 216 Torpaqların mühafizəsi sahəsində terminlər Cədvəl 37 Terminlər Tərifi Torpaqların mühafizəsi Torpaqların və onların funksiyalarının uzun müddətli saxlanılmasına və bərpa edilməsinə yönəlmiş tədbirlər Tövsiyyə əhəmiyyəti Kompetentli orqanların yuridik olmayan təklifin əhəmiyyəti Ofisial olaraq əhəmiyyət Qanunverici aktla təyin olan əhəmiyyət Şübhəli sahə Insan həyatı və ətraf mühiti üçün təhlükəli ola bilən sahə Təhlükəli sahə Insan həyatı və ətraf mühiti üçün təhlükəli sahə Lokal çirklənmiş sahə Torpaq üçün təhlükəli olan bəzi yerlərdə yüksək konsentrasiyalı maddələr sahəsi Əlavə: Çox vaxt belə sahələrin ölçüləri və konsentrasiyası böyük olmur. Eyni çirklənmiş sahə Torpaq üçün təhlükəli olan etyni çirklənmiş sahə Əlavə: Belə sahənin ölçüləri iri, konsentrasiya qradienti kiçik olur. Riskin qiyməti Çirklənmiş sahələrin öz təbiətinə, paylanmasına və əmələ gəlməsinə görə təsirinin insan və ətraf mühitlə qiymətləndirilməsi. Torpaqların bərpası İstifadə üçün nəzərdə tutulmuş torpaqların, ya da insanların ətraf mühitin təhlükəsindən torpağın funksiyasını bərpa edən tədbirlər. Indikator maddəsi Bir qrup maddə və ya maddələrin qarışığı Torpaq nümunələrini bankı Nümunələrin sistematik ya da daimi toplanması və uzun müddət saxlanması üçün torpaq nümunəsini seçmək, vaxtında materialın vəziyyətinin təsdiqi, analiz üsulunun yoxlanılması Torpaq daimi monitorinq sahəsi Müəyyən kriterilərə uyğun seçilmiş torpaq sahələridir ki, hansında daimi tədqiqatlar aparılacaq, düzgün məlumatlar, maddələr və strukturu dəyişən təsirlər əldə etmək üçün Torpaq Yer qabığının üst qatı, canlı orqanizmlərdən, mineral hissələrdən, üzvi maddərdən, sudan və havadan ibarətdir. Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|