Microsoft Word ?Li k?Rim doc
Yüklə 0,7 Mb. Pdf görüntüsü
|
Əli Kərim 19 sıra döngə-dalanında sınadı və ortaya qoyduğu nəsr əsər- lərini, Əli Kərim şeirindən aşağıda dayansa da, nəsrimiz- dəki bir çox sayılan əsərlərlə yanaşı qoyula biləcək səviy- yədə yaratdı. Şair 1964-cü ildə “Ədəbiyyat və incəsənət” qəzetinin “İllər, arzular” rubrikasındakı çıxışında öz planlarını belə açıqlamışdı: ”Mövzusu tələbə həyatından götürülmüş roman yazmışam. Oxucular mənim ilk böyük həcmli bu nəsr əsərimlə “Azərbaycan” jurnalının birinci nömrəsindən başlayaraq tanış ola biləcəklər. Ötən il həm- çinin bir sıra şeirlər yazmışam və “Həmişə səfərdə” kitabım çapdan çıxmışdır. Təzə ildə daha çox işləmək fikrindəyəm. Kiberne- tikaya həsr olunmuş kino-povest yazmaq niyyətindəyəm. Bu yaxınlarda Neft daşlarında olmağım məndə unudulmaz təəssürat buraxmışdır. İstəyirəm ki, dalğalar qoynunda qəhrəmancasına işləyən cəsur adamların həya- tına həsr olunmuş bir silsilə şeir və bir poema yazam”. 17 *** Əli Kərimin növbəti kitabı “Qızıl qanad” adlanır. 1965-ci ildə Azərbaycan Dövlət Nəşriyyatında çap olun- muş bu kitabda şeirlər və iki poema verilmişdir. Məni qınasalar da demək istəyirəm ki, bu kitabdakı şeirlər əv- vəlki kitablardakından yuxarıda dayanmır... Amma bu şeirlərdə də maraqlı misralar, adamı tutan fikirlər var: ”Sevgilimlə bir-birimizə deyəcəyimiz iki söz arasında (yaşamaq)”, “Elə saatım var ki, ağac olub bir dost bağın- Sona Xəyal 20 da”, “Düzürük qızıl yanaqlı dəqiqələri On dörd günlük ay–boşqaba”, “Milyon ümüdsüzlüyün hasarını Bir “gəli- rəm” sözünlə yar, gəl”, “Hamı tək ölümə məruz Bülbülü Oxuyub dəfn edir ölümsüz Bülbül”, “Bomba–uşağın beşiyi, ölüm–dayəsi” və nəhayət, eyniadlı “Qızıl qanad”. Şair sahildə dayanıb: “Dənizdə boy göstərib mahir üzgüçü kimi Yavaş-yavaş batır gün. Şüaları sulara açılmış nəhəng qanad, Qanad kimi atır gün.” Şair həmin qanadın bir lələyi ucunda durub, bir lələyin başında balıqçılar var, bir lələksə sulardakı buruğa uzanıb. Şair yazır: Sahildə bağlar, evlər, plyajlar sıra-sıra, Adamlar dəstə-dəstə. Hamını birləşdirir boy göstərib batan gün. Hamımızı ucaldır, uçurur üfüqlərə Bir qızıl qanad üstə. 18 Kitabda verilən “İlk simfoniya” adlı poema hələ çoxdan oxucu rəğbəti qazanmış, Azərbaycan sərhədlərini açaraq, ümumittifaq miqyasında bəyənilmişdi. Poema haqqında müxtəlif illərdə yazılmış məqalələrdə dəyərli fikirlər deyilmişdir. Əli Kərim qələminin ilk təcrübəsi olsa da, süjetinə, mövzusuna, ideyasına, tərbiyəvi əhəmiy- yətinə, eyni zamanda obrazlarına, işlədilən bədii təsvir və ifadə vasitələrinə görə diqqəti çəkən bu əsərdə həqiqi sə- nət yolunun yolçuları ilə dayaz, şöhrətbaz zümrənin para- leli işıqlandırılmışdır. Məmmədəli Əsgərov “Azərbaycan” Əli Kərim 21 jurnalındakı “Gənc şairin ilk poeması” adlı məqaləsində Əli Kərim yaradıcılığından söhbət açarkən, şairin bu poemasına da münasibətini bildirmiş, onun dəyərli cəhət- lərini ön plana çəkərək, öz müsbət fikirlərini oxucularla bölüşmüşdür. Müəllif yazırdı: ”İlk simfoniya” poeması əsasən sağlam məişət və əsl xalq incəsənəti uğrunda mü- barizəyə həsr edilmişdir. Bu mövzu, yaradıcılıq aləminə yenicə qədəm qoymuş gənclərin həyatından alınmışdır... Gənc şair qəhrəmanının həyatındakı tərəddüdləri, kədər və çırpıntıları, nəhayət, bunları aradan qaldırmaq üçün onun ciddi-cəhdini həyati lövhələrdə, maraqlı süjet xəttinin inkişafında əks etdirir, lirik-psixoloji vəziyyət- lərdən, qəhrəmanının daxili monoloqundan müvəffəqiy- yətlə istifadə edir... Əli Kərimov poemada soyuq təbliğ yolu ilə get- məmiş, obrazları və xarakterləri poetik bir tərzdə işləmə- yə, əsərin mərkəzində duran xarakterləri bütövlükdə, mü- fəssəl verməyə çalışmışdır. Təsvirdə yığcamlılıq, hər cür detalı poemaya gətirməmək isə müsbət bir xüsusiyyətdir... Poemada təsirli, ürəyəyatan bir şeiriyyət vardır. Şair öz qəhrəmanlarının təmiz ürəklərindəki döyüntüləri hərarətli sözlərlə verməyə müvəffəq olmuşdur”. 19 Şair öz müsbət qəhrəmanının hələ lap balaca vaxt- larından başlayaraq, məşhur bəstəkar olana qədər keçdiyi həyat yolunu izləyir. Poemanın əvvəlində bir cığır, bu cığırda qara gözlü bir uşaq, sonra təbiətin sirli, sehrli əlvanlığı, daha sonra qəhrəmanın həyat cığırına düşməsi Sona Xəyal 22 və sənət yolunun əlvanlığı–bütün bunlar süjet boyu oxucu- da xoş təəassürat yaradır və onu düşünməyə sövq edir. Əsəri oxuyursan, amma əvvəldə oxuduğunla sonra oxudu- ğunda tapdığın oxşarlığın özündə də başqa rəng çalarları tutur səni. Bu rənglər başqa rənglərə bənzəmir. Əli Kərim hər obrazını müxtəlif rənglər aləmindən keçirib şeirə gətirir. Xəlil Xəlilov “Azərbaycan gəncləri” qəzertindəki “Mənim şair dostum” adlı yazısında qeyd edir ki: ”Poema- da insan xarakterlərini, psixologiyanı açıb göstərmək, hadisə və predmetləri, təbiəti bütün əlvanlığı ilə canlan- dırmaq cəhətdən maraqlı olan bir sıra epizodlar vardır”. 20 Əsərdə maraqlı obrazlar diqqəti çəkir. Təbiətin yı- xılan uşağı təskin etməsi, onu qucaqlaması, İlhamın “Azad kimi” yazdığı nəğmənin ürəyinin dərinliyinə baş vurma- ması, damcı-damcı yığılan nəğmənin əsl sənət əsəri olması, Nigarın karlara, korlara həsəd çəkməsi, sahilin İlhamı qəmli intizar kimi qucağına alması, İlhamın simfo- niyasının çağladığı bir vaxtda Nigarın dizini qucaqlayıb ağlaması və s. Əli Kərim sənətkarlığının özünəməxsus- luğunu bir daha hiss etdirir. Poemada aparılan paralellər, Azad–İlham təzadı, Nigar–Qəmər təzadı, nəhayət, Azadın dostları və qoca professor bizi düşündürür və hardasa özümüz özümüzlə mübahisə edir, birdən dayanıb kimin haqlı, kimin haqsız olduğunu düşünürük, müqayisələr bəzən bizi aparıb tamam başqa bir aləmə çıxarır. Şair müsbət qəhrəmanını bir an mənfi qütbə çəkir və bu yalnız bir an olur, yenidən Nigarı öz orbitinə qayıdan görürük. Yüklə 0,7 Mb. Dostları ilə paylaş:
|