354
nəyisə dəyişmək sonucda insanın xeyrinə olmur.
Təbiətə müdaxilə edilməyəndə, təbiət özü hər şeyi
tənzimləyir. Belə ki, insanın ağlı nə “doğursa”, yəni
nə kəşf eləyirsə, sonucda onun öz əleyhinə yönəlir.
Hərçənd mənim bu söylədiklərimin bir zərrə
qədərincə dəyəri və əhəmiyyəti yoxdur. Nədən ki, bəşər
Şərqin nurlanma yolunu yox, Qərbin aydınlatma yolunu
seçib, dərk etməni seçib, Avropanı, maarifçiliyi
seçib. Elə isə yaşamaqda davam edin, cənablar! Onsuz
da geriyə qayıtmaq mümkünsüz! Mənim fikrimcə,
insanlığın keçdiyi yol səhv olub... İnsanı geriyə,
“təbiətə tərcümə etməyin”
8
vaxtı da ötüb. Biz artıq çox
gecikmişik! Dünya, yəni mən, sən, o və biz hamımız
boynumuza almaq istəmədiyimiz bir əlacsızlıq sindromu
içində. Böyük Hadron Kollaydəsi də heç Allah deyil!
Ədəbiyyat:
1
Yaspers K. Smısl i naznaçenie istorii. – M.: Politizdat,
1991 (rusca); Horkxaymer M., Adorno T. Ponyatiye
prosveşeniya / Dialektika prosveşeniya. Filosofskiye
fraqmentı. – Medium. Yuventa, M., S-P 6, 1997. – s.16-60
(rusca); Xabermas Yu. Demokratiya. Razum. Nravstvennost. –
M.: Nauka, 1992 (rusca). – ISBN 5-901574-43-5; Popper
R.K.Otkrıtoye obşestvo i yeqo vraqi v 2-x tt. / T.2: Uçeniye
ljeprorokov: Gegel, Marks i druqiye orakulı; per. s anql.
V.N.Sadovskoqo. – M.: Feniks, 1992. – 528 s.
2
Bu haqda daha ətraflı bax: Kultura.az portalında Rəhman
Bədəlovla Niyazi Mehdinin məqalələrinə.
3
Kant İ. Soçineniya v 6-i tt. – M.: Hauka, 1963-1966
(Filosofskoye naslediye); Subbotin A.L. Frensis Bekon. – M.:
Mısl, 1974. – 175 s.; Melejik İ.N. Ponyatiye, proisxojdeniye
i priroda qosudarstva v politiçeskom uçenii T.Qobbsa //
Aktualnıye problemı istorii politiçeskix i pravovıx uçeniy.
– M.: 1990. – S.104-122; Rikuperati Dj. Çelovek prosveşeniya
// Mir prosveşeniya. İst. slovar. – M.: 2003. - S.15-29.
4
Berdyayev N.A. İstoki i smısl russkoqo kommunizma. - M.:
Nauka, 1990. - s.8. - sitatın tərcüməsi Niyazi Mehdinindir.
355
5
Bax : Horkxaymer M., Adorno T. Ponyatiye prosveşeniya /
Dialektika prosveşeniya. Filosofskiye fraqmentı. – Medium.
Yuventa, M., S-P 6, 1997. – s.19 (rusca);
6
Mamardaşvili M., Pyatiqorski A. Soznaniye i simvol. –
Estetiçeskiye issledovaniya: metodı i kriterii.M.: Nauka,
1996. – s.348
7
Popper R.K. Otkrıtoye obşestvo i yeqo vraqi v 2 tt. / T.1:
Çarı Platona. – M.: Feniks, 1992. – s.69.
8
Nitşe F. Po tu storonu dobra i zla // Soçineniya. T:2. – M.,
Mısl, 1990. – s.352.
YER VƏ GÖY ENERJİSİNİN BİLDİRİCİLƏRİ:
“in” və “yan” başlanğıclarının türk variantı
(olumla ölüm arasında permanent gülüş torbası)
Öncə məqalənin adı ilə bağlı müəyyən mesajlar.
Yəni ki... biz də haradasa bir Həllac olub
sözləri didək, diddikcə onların cövhərinə, ilkin
mənasına yaxınlaşaq.
Ayrı cür söyləyim fikrimi: gəlin, sözlərin
qaranlığını işığa tutaq, onları yumurta kimi sındırıb
görək ki, batində gizlənmiş o məna-arxetip bizə
nələrdən danışır.
Sözün əslinə, həqiqətinə qayıdaq, semantik
çənbərinə varaq. Çünki bir də baxırsan ki, sözdə məna
itib-batıb və söz olub teyxa işarə, bildirici, eyham.
Mənim bu dəfəki yazımın predmeti, nə qədər
gözlənilməz səslənsə belə, qarındır. Təbii ki,
fizioloji aspekt hədəfdə deyil. Məni maraqlandırır:
sözün arxaikası, semantikası və mədəniyyət şəbəkəsində
“qarın” anlayışı ilə ilişikli qurulan paradiqmalar;
məsələn, əməl və qarın, qavrayış və qarın, təcəssüm və
qarın...
Zöhdü, sufiliyi, fəlsəfəni, ideoloji mesajları
qoyuram bir kənara.
Qarın hər şeydən birincidir, hər şeydən əfzəldir
və növbədə dayanmır, növbə tanımır, növbə gözləmir,
356
vaxtı, saatı və hətta ən ali qanunları, yasaqları
istədiyi kimi poza bilir. Onun “hökmləri” növbəsiz
icra edilir.
“Yox” qarın üçün yoxdur. Qarın yoxla üzləşəndə
insan tələf olur.
“Qarın” deyəndə hamı bədənin əzalarından birini
düşünür. Düşünür ki, qarın olmasa, heç-zad olmaz. Və
sonra da heyfsilənib bir də təzədən düşünür ki, qarın
olmasaydı, hər şey yaxşı olardı, dava-dalaş, vəhşilik,
müharibə-filan olmazdı. Bu sayaq düşünüşün nəticəsi də
gün kimi aydın: günahların hamısı qarındadır.
Beləliklə, həyat bərabərdir qarın. Başqa sözlə, qarın
elə həyatın özüdür və ya həyat qarın üstündə qurulub.
Dünyada (həyatda) mövcud bütün günahların mayasında o,
durur.
İnsanın cəmi iki həqiqi problemi mövcud: yemək
və çoxalmaq. Hər iki aktın məramı fani dünyada öz
ömrünü, öz hüceyrələrinin ömrünü uzatmaqdır. Bunun
yolu isə qarından keçir. Ağıl bu məqamda yetərli
korrektə aparmağa acizdir.
Simvollar aləmində insan (aləm-i səğir)
makrokosmun (aləm-i kəbir) xəritəsidir, kiçik
modelidir, kainatın, kosmosun güzgüsüdür. Ezoterik
bilgilərin təhlil cədvəllərində qarın Yer kürəsinə tay
tutulur. Orta çağların sufi risaləsi “Afaqnamə” də
birbaşa bəyan eləyir ki, qarın mikrokosmda şir
bürcünün təmsilçisidir.
1
Şir də, təbii ki, sultan kimi qavranılır; şir-
adam isə Sfinksdir: bədəni və quyruğu torpağa
yaxındır, sarı, pırtlaşıq yalı isə – Günəşə. Qarın
Yer kürəsidir, torpaqdır və “günəş kələfi” qarın
boşluğunun üstündə bədənin akkumulyativ əzələsi kimi
çalışır. Bundan da belə nəticə çıxır ki, qarın Günəş
və Yer birgəliyini bir sistem kimi özündə təcəssüm
etdirir və qarın bədənin sultanıdır. Sultandırsa, biz
onun əmrinə tabeyik.
“Mən” qarnı inkar eləyəndə, ideyanı
müqəddəsləşdirib, ilahiləşdirib qarına yuxarıdan aşağı
baxanda, onun tələbatları ilə hesablaşmayanda qəhrəman
olur və... ölür. Çünki qarın ciddiliyi, qüruru,
qəhrəmanlığı, üsyanı, təhqiri, təkəbbürü sevmir və
ləngimədən urvatlını urvatsız eləyib qəhrəmandan öc
alır.
Dostları ilə paylaş: |