Microsoft Word Lortograf Kreol Morisien 11 apr 2011. docx

 

37

 

5.3 

V

wayel nazal 

 

 

    LORTOGRAF KREOL MORISIEN-TABLO 2  

V

wayel nazal

 

Let/group 

let 

(alfabe 

romin) 

Son 

(alfabe 

IPA) 

Lexanp Exsepsion/remark 

an  

9 

anz, larzan, lavantir 

 

on  

7 

onz, konter, dekon 

“Nom”  :  1. fason apel enn 

dimounn. Ex. Apel li par so nom. 

2. Fason dezign enn kategori 

gramatikal. Ex. Bizin met enn nom 

devan sa verb-la pou li vinn enn 

fraz.  Prinsip-la konsern ousi bann 

mo ki derive apartir « nom » : 

prenom, pronom ek sirnom. 

in

  

ẽ  

dipin, fin, indikasion, 

internasional, lapin, 

rinte, rezin, marin 

1. Dan bann mo kot ena son 

« ien ».  Ex. ansien, lisien, dibien, 

sagosien, etc. 

2.  Dan bann mo kot ena son 

« eng » dan pozision final. Ex.: 

leng, bileng, zepeng, etc., pou evit 

konfizion avek son « -ing » kouma 

ena dan miting, chiping, ek 

parking. 

3. Dan bann mo kot ena alternans 

maskilin/feminin an « enn ».   

Ex.:  afriken-afrikenn; ameriken-

amerikenn; agaleen-agaleenn.    

---

 

38

5.4 Groupman vwayel + konsonn 

 

 

5.5  Enn ka partikilie: prolonzman vwayel  

 

Dan rapor preliminer ki nou ti soumet le 10 Novam 2010, nou ti soulev trwa 

posiblite pou fer distinksion ant vwayel kourt ek long: (1) swa redouble vwayel-la 

(ex.:  kees/kes, seev/sev, diil/bil, etc.);  (2) swa servi de-pwin apre vwayel-la (ex: 

ke:s, se:v, di:l, etc.); (3) swa gard grafi angle (ex.: case, save, deal, etc.) ek signal 

li an italik ouswa ant giyme, etan done ki tou bann mo kot ena sa partikilarite-la, 

zot sorti depi Angle.  

 

Nou finn swazir pou retenir opsion no. 3, parski nou panse ki partikilarite sa bann 

mo-la seki zot finn gard zot aksan etranze. Donk nou kontigne konsider zot kouma 

bann mo angle ki finn pran prete. Nou pou zis azout dan sa lalis-la tou bann term 

kouran ki sorti depi vokabiler teknik informatik ek administratif.

15

  

 

Ex. 1 (informatik): save, email, escape, space bar, delete, etc.  

 

Ex. 2 (administratif): deal, case, red-tape, etc.   

                                                            

15

 Ena ankor lezot kategori ki koumsa, me bizin boukou travay terin pou vinn ek bann regleman kler lor zot 

(get  nou pozision lor sa laspe-la dan konklizion).  

    LORTOGRAF KREOL MORISIEN-TABLO 3 

Groupman vwayel + konsonn  

 

Let/group let 

(alfabe romin) 

Son 

(alfabe 

IPA) 

Lexanp Exsepsion/remark 

ann 

an 

bann, vann, rann, ravann   

onn 

On 

bonn, ponn, bonbonn, 

lasonn, laronn,  

 

inn 

in kouzinn, 

lizinn, 

minn, 

masinn, tantinn, rezinn, 

marinn  

 

enn 

En 

larenn, marenn, senn, 

penn, lapenn, zwenn, 

morisienn, afrikenn, 

marenn 

 

ounn 

un klounn, 

dimounn, 

vounn 

 

er 

e:

r

/oe:

r

 

lamer, later, lider, 

manejer,  burger,  kuter 

(Get explikasion dan seksion 

4.2.7)  

---

 

39

5.6 Konsonn 

 

    LORTOGRAF KREOL MORISIEN-TABLO 4  

Konsonn  

Let Son 

Lexanp 

Exsepsion/remark 

b b 

bato, kaba, rob 

 

ch 

t

ʃ 

chak, koucha, chacha 

Bann mo kouran ki sorti depi Angle 

kouma : ba(t)ch, ma(t)ch? 

d d 

dilo, ledo, larad, diaman, 

diab, media 

Pou bann mo kot servi “dia” get 

komanter pou let “j” 

f f 

fami, lafnet, bef 

 

g g 

gidon, lagitar, lagrip, blog, 

bag 

 

h h 

Holi, haj, halim, hom, horl 

 

j 

ʤ 

baj, baja, joukal, jous 

Bann mo ki sorti depi Franse e ki ena enn 

son pros ek “j” pou ekrir avek enn “d”. 

Ex:  media, diab, diaman. (Get seksion 

4.2.3 pou plis detay) 

k k 

koki, lakaz, lamok 

 

l l 

lavil, talan, bal 

 

m m 

mama, semenn, bom 

 

n n 

nam, zanana, yen 

 

p p 

pake, aprann, rap 

 

r r 

ros, lartik, lamar 

 

s s 

sat, lasal, fos 

 

t t 

tanto, later, zalimet 

 

v v 

volan, lavey, lagrev 

 

w w 

wit, labwet, lerwa 

 

x 

“gz” ek 

“ks” 

avek son “gz”: exit, 

lexame, exazere, exose, 

etc. 

avek  son “ks”: lax, fax, 

tax, taxi, sex, tex(t), 

exporte,  

Sigzere (get lalis dan Anex 1) 

 

 

Aksidan, aksan, aksepte, etc. (Get 

seksion 4.2.4  pou plis detay ek Anex 1 

pou lalis bann lezot mo) 

y j 

yer, vwayel, karay,  

 

z z 

zako, biznes, baz 

 

sh 

ʃ 

shoping, ofshor, kash, 

shanti 

 

gn  

ɲ 

gagn, gagne,  

pagn, konpagne 

 

ng  

N 

long, lapang, miting 

gounga, 

 

 

 

---