Microsoft Word Lortograf Kreol Morisien 11 apr 2011. docx

 

25

3.4 Propozision Grafi-Larmoni apartir armonizasion bann pratik ki ti existe 

avan 2004 

 

TABLO 1 

 

Konsonn ek vwayel sinp ki pa poz gran problem onivo lektir  

 

Konsonn 

Fonem Sinbol/let 

Lexanp 

Remark 

p p 

pake, aprann, rap 

 

b b 

bato, kaba, rob 

 

m m 

mama, semenn, bom 

 

n n 

nam, 

zanana, 

yen 

Get vwayel nazal 

dan Tablo 2 

t t 

tanto, later, zalimet 

 

d d 

dilo, ledo, larad 

 

k k 

koki, lakaz, lamok 

 

g g 

gidon, lagitar, grog 

 

s s 

sat, lasal, fos 

 

z z 

zako, biznes, baz 

 

f f 

fami, lafnet, bef 

 

v v 

volan, lavey, lagrev 

 

l l 

lavil, talan, bal 

 

r r 

ros, lartik, lamar 

 

Vwayel 

a a 

alert, balon, beta 

 

e e 

eskiz, egrer, dite 

 

o o 

oter, zoli, loto 

 

i i 

itil, plim, mari 

long i: diil (‘deal’) 

 

 

TABLO 2  

 

 

Konsonn, vwayel ek semi-vwayel ki merit latansion  

e ki demann enn aprantisaz 

 

Fonem Sinbol/let 

Lexanp 

Remark 

ɲ 

gn 

gagn, gagne,  

pagn, konpagne 

LPT: gayn, ganye, 

payn, konpanye 

Ŋ ng 

long, lapang, miting 

gounga, 

 

t

ʃ 

ch 

chak, koucha, chacha 

ba(t)ch, ma(t)ch? 

ʤ 

di/j 

media, diab, diaman 

baj, baja, joukal, jous 

 

h h 

haj, halim, dahi, 

hom, horl 

 

---

 

26

ks/gz x/xs 

exit, existe exsite, sex, 

taxi, axsidan 

DV: x/ks used freely 

 

ʃ 

sh 

shoping, ofshor, kash, 

shanti 

 

u ou 

koulou, louke, koul 

LPT: kulu, luke, kul 

ẽ 

in 

fin, linz, rinte, rezin 

LPT:fin/fen  linz/lenz, 

rinte/rente,  

9 

an 

anz, larzan, lavantir 

 

7 

on 

onz, konter, dekon 

 

U 

œ 

bœrgœr, kompyutœr 

gœrlfrenn, kœtœr  

This vowel is not part 

of MCL system  

j y/i 

yer, vwayel, karay, lion, 

nasion 

LPT: lyon, nasyon 

w w 

wit, labwet, lerwa 

Grafi Legliz: w/ou 

 

---

 

27

4

em

 PARTI 

 

REFLEXION KOMITE TEKNIK (LKM)  

LOR BANN PROPOZISION GRAFI-LARMONI

 

 

 

4.1 Komanter Komite Teknik (LKM) lor Tablo 1 Grafi-larmoni ki tret bann 

vwayel ek bann konsonn sinp ki pa poz bann gran problem dan kad 

standardizasion Kreol Morisien 

 

Apre analiz ek diskision, Komite Teknik (LKM) finn konsidere ki bann konsonn 

ek vwayel ki figire dan Tablo 1 rapor Grafi-larmoni pa finn poz okenn problem 

onivo bann itilizater sof dan ka redoubleman vwayel “i” (“ii”), kouma ena dan 

lexanp « diil » (depi Angle “deal”) ek « deliit » (depi Angle “delete”), ouswa 

“kees” (depi Angle “case”) par konparezon ek “kes”  (depi Franse “caisse”), tel ki 

li aparet kot D.Virahsawmy (1985; get 3.3 pli lao). Etan done ki frekans bann mo 

kot ena enn prolonzman vwayel, li relativman feb dan Kreol Morisien, Grafi-

larmoni ti poz kestion lor nesesite disteng zot dan lekritir sa lang-la.  

 

Me dan Komite Teknik lor Lortograf Kreol Morisien, ena manb panse ki dan 

perspektiv pedagozik kot pe anvizaz standardizasion Kreol Morisien, li ti pou bon 

gard enn indikasion grafik pou fer distinksion ant enn vwayel kourt ek enn vwayel 

long. So sel problem se lor fason pou signal distinkion-la. Swa fer li: (1) par 

prezans de vwayel (Ex.:“diil”, “kees”) an konparezon ek bann mo kot pou ena enn 

sel vwayel; swa fer li (2): par enn vwayel + de pwin‘:’ (ex: “ke:s”, “di:l.”), oubien 

ankor (3), atraver konservasion grafi Angle, etan done ki tou sa bann lexanp-la 

sorti depi sa lang-la. Lerla bann mo-la pou ekrir exakteman kouma zot ekrir an 

Angle: “case”, “deal”, “delete”. Bann giyme (“,”)  pou servi pou fer kone ki sa 

bann mo-la partikilie, e se pou sa rezon-la ki zot finn gard zot prononsiasion 

etranze. Se sa dernie opsion-la ki finn retenir par AKM dan renion ki finn ena 

Mardi 21 Desam 2010, lor baz ki sa bann mo-la pou trete kouma bann mo ki finn 

pran prete ek Angle e ki tan ki zot gard zot prononsiasion angle, zot pou gard sa 

stati etranze-la.  

 

4.2 Komanter Komite Teknik lor Tablo 2 Grafi-larmoni ki tret bann vwayel 

ek bann konsonn ki merit enn latansion spesial ek detrwa explikasion 

 

Tablo 2 Grafi-larmoni, ki tret bann konsonn, kontenir plizier sinbol ki pa frekan 

dan bann alfabe kouran. Kouma Grafi-larmoni, Komite Teknik konsidere ki zot 

merit enn latansion spesial kan pe aprann lir ek ekrir Kreol Morisien. Nou pe 

prezant sa bann ka partikilie la enn-par-enn isi. 

---