Microsoft Word Market strat v?r?qab?tli movqel?sdirm?doc

                                                                    Qrem Huley, Con Sonders, Naycel Pirsi  

174 

görünür:  ətraf  mühitin  mötədil  qeyri-sabitliyi  maliyyə  möhkəmliyi  ilə 

tarazlaşmamışdır,  kompaniyanın  rəqabət  üstünlükləri  isə  sahənin  bütöv-

lükdə daxili davamlılığı ilə müqayisədə elə də böyük deyil. 

Cədvəl 5.2 SPACE təhlilinin komponentləri 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Kompaniya ilə bağlı parametrlər 

Sahə ilə bağlı parametrlər 

Maliyyə möhkəmliyi 

Ə

traf mühitin sabitliyi 

 

nvestisiyanın rentabelliyi 

 

Texnoloji dəyişikliklər 

 

 

Kreditdən hər hansı maliyyə 

məqsədlərindən ötəri istifadə etmək 

nflyasiyanın səviyyəsi 

 

 

Likvidlik 

Tələbin dəyişkənliyi 

 

 

Mövcud olan/lazımi kapital 

Rəqib məhsulların qiymət diapazonu 

 

 

Nəğd pul axını 

Sahəyə daxilolma yolunda maneələr 

 

 

Bazardan çıxma yolunda maneələr 

Rəqabət təzyiqi 

 

 

Risk 

 

Tələbim qiymət elastikliyi 

 

 

Rəqabətə davamlılıq 

 

Bazar payı 

 

Məhsulun keyfiyyəti 

 

Məhsulun həyat tsikli 

 

Məhsulun əvəzetmə tsikli 

 

Müştərilərin loyallığı 

 

Rəqiblərin gücünün istifadəsi 

 

Texnoloji nou-hau 

 

Ş

aquli inteqrasiya 

 

Sahənin daxili möhkəmliliyi 

 

Artım potensialı 

 

Mənfəət potensialı 

 

Maliyyə sabitliyi 

 

Texnoloji nou-hau 

 

Resursların səmərəli istifadəsi 

 

Kapitaltutumluluq 

 

Bazara daxil olma qabiliyyəti 

 

Məhsuldarlıq 

 

 

---

Marketinq strategiyası və rəqabətli mövqeləşdirmə 

175

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Şə

kil 5.5 SPACE təhlili xəritəsi 

Mənbə: Rowe et al.-un məlumatlarına əsaslanıb. Şəkil 6.10, s.145 

 

Ə

ks  istiqamətin  nisbi  həcmi  firmanın  uyğun  strateji  mövqeyini  göstərir. 

Misal  üçün,  şəkil  5.5-ə  görə  A+a  və  B+b  kəmiyyətlərinin  cəmi  strateji 

mövqeyin təhlilinin (SPACE) aşağı sağ sektor istiqamətinə meylləndiyini 

göstərir.  Bu  cəlbedici  sahə  şəraitində  rəqabət  üstünlüklərinə  malik 

kompaniyanın tipik rəqabətli  strateji  mövqeyini göstərir. Bununla belə, 

ə

traf mühitin mövcud qeyri-sabitliyi ilə mübarizə aparmaq üçün maliyyə 

resurslarının  güclülüyü  çatışmır.  Aydındır  ki,  belə  firmalar  öz  rəqabətli 

mövqelərini  saxlamaq  üçün  böyük  həcmli  maliyyə  resurslarına  ehtiyac 

duyurlar.  Uzunmüddətli  planda  buna  səmərəliliyin  və  məhsuldarlığın 

artırılması  ilə  çatmaq  olar,  lakin,  ehtimal  ki,  əlavə  kapitalın  əldə 

a 

b 

B 

A 

Maliyyə 

möhkəmliy

i 

KOMPAN YA  LƏ 

BAĞLI 

PARAMETRLƏR 

Konservativ 

Rəqabətli 

üstünlük 

Müdafiə 

Ə

traf 

mühitin 

sabitliyi 

SAHƏ  LƏ 

BAĞLI 

PARAMETRLƏR 

Rəqabətli 

Strateji 

Sahənin 

möhkəmliyi  

Aqressiv 

---

                                                                    Qrem Huley, Con Sonders, Naycel Pirsi  

176 

edilməsinə və ya böyük nəğd vəsaitlərinə mailk kompaniya ilə birləşmək 

ehtiyacı da yarana bilər. 

 

Strateji  mövqeyi  aqressiv  sektora  uyğun  gələn  firmaların 

ə

həmiyyətli üstünlükləri var, lakin, onlar  yeni rəqiblər tərəfindən təhlükə 

ilə üzləşə bilərlər.  Əsas təhlükə aşkar rəqabət üstünlüklərinə malik məh-

sulların hazırlanması yolu ilə bazarda sonrakı üstünlüyü saxlamağa maneə 

olan  özünə  arxayınlıqdır.  Bu  kompaniyaların  həddən  artıq  maliyyə  gücü 

olduğuna  görə onların öz sahələrində və  ya  yaxın sahələrdə udmaq üçün 

potensial obyektlərin – kompaniyaların axtarılması cəlbedici görünür. 

 

Mühafizəkar strateji mövqe   investisiyaya tələbatın az olmasının 

maliyyə  artıqlığı  yaratdığı  formalaşmış  bazarlardakı  kompaniyalar  üçün 

xarakterikdir.  nvestisiyanın  çatışmazlığı  bu  kompaniyaların  əlverişsiz 

şə

raitdə  fəaliyyət  göstərdiyi  deməkdir,  mövcud  bazarda  imkanların 

yetərsizliyi  isə  onları  uzunmüddətli  perspektivdə  zəiflədir.    Beləliklə,  bu 

kompaniyalar nəğd axınlarının fasiləsizliyini təmn etmək üçün öz mövcud 

məhsullarını müdafiə etməli və eyni zamanda da yeni bazar imkanlarının 

axtarışı ilə məşğul olmalıdırlar. 

 

Müdafiə  mövqeyində  olan  kompaniyalar  açıq-aşkar  diş  batan-

dılar.  Rəqiblərlə  mübarizədə  cüzi  qüvvələrinin  olması,  onları,  səmərəli 

işləməklə  öz  resurslarını  gücləndirməyə  və  müdafiəsi  mümkün  olan 

bazarlara diqqətlərini yönəltmək üçün rəqabətli bazarlardan geri çəkilmə-

yə  hazır  olmağa  məcbur  edir.    Rəqiblərin  və  ya  ətraf  mühitin  bu  kom-

paniya üzərində qələbə qazanması ancaq vaxt məsələsidir. 

 

5.6

 ÜSTÜNLÜKLƏR MATR S  

Mövcud  bazarlarda  strateji  qrupların  müəyyənləşdirilməsindən  sonra,  bu 

qrupların müxtəli mənfəətlilik səviyyəsinə malik olduğu aydın olur. Misal 

üçün,  dəzgahqayırma  sahəsində  ənənəvi  tokar  dəzgahları  çox  geniş 

yayılmış  məhsullar  hesab  olunur  və  onları  tez-tez  minimal  xərclərlə 

üçüncü dünya ölkələrində hazırlayırlar. Lakin bu sahənin digər tərəfində, 

deyək  ki,  elastik  istehsal  sistemlərinin  buraxılışı  sferasında  xüsusi  tex-

nologiyaya  malik  kompaniyalar  kifayət  qədər  yüksək  mənfəət  əldə  edə 

bilərlər.  Belə  modelin  mövcudluğunun  etirafı  Boston  Consulting  Group 

firmasını  (1979)  bir  sahə  daxilində  rəqabətli  ətraf  mühitin  müxtəlif 

növlərini  təsnifləşdirməyə  imkan  verən  üstünlüklər  matrisini  hazır-

lamasına  səbəb  oldu.  Bu  struktur  iki  parametri  fərqləndirir:  bazarda 

üstünlüyün  əldə  edilməsi  üçün  metodların  sayı  və  həcmdən  potensial 

üstünlük.  Şəkil  5.6-da  üstünlük  matrisinin  sektorlarında  nisbi  həcm  və 

aktivlərin  gəlirliiyi  arasında  arasında  əlaqənin  necə  müxtəlf  olduğu 

göstərilib. 

 

 

---