Microsoft Word milli inkishaf doc

 
ƏL İ  H ƏS ƏNOV  
 
136 
  yanacaq-enerji kompleksinin müasir tələblərə uyğun 
inkişafını müəyyənləşdirmək və təmin etmək; 
  yanacaq-enerji kompleksinə daxil olan sənaye sahələ-
rinin fəaliyyətində  səmərəliliyin artırılması üçün mü-
vafiq elmi-texniki və  təşkilati tədbirlər həyata ke-
çirmək; 
  enerji ehtiyatlarının istehsalı, emalı, nəqli, saxlanması, 
uçotu və istehlakı üzrə mütərəqqi texnoloji tədbirlərin 
həyata keçirilməsini təmin etmək; 
  yanacaq-enerji sektorunda sağlam rəqabət mühiti 
formalaşdırmaq; 
  yanacaq-enerji kompleksinin inkişafına cəlb edilən 
sərmayələrin həcmini artırmaq; 
  yanacaq-enerji kompleksində ekoloji təhlükəsizliyi 
təmin etmək; 
  yanacaq-enerji ehtiyatlarının istehlakına görə ödəniş-
lərin daha dolğun yerinə yetirilməsini təmin etmək və s. 
Enerji təhlükəsizliyini təmin etmək üçün ötən illərdə 
Azərbaycan hökuməti həm də xarici siyasət sahəsində, trans-
milli və regional aləmlə sistemli iş aparmış, bu istiqamətdə 
aşağıdakı əsas tədbirləri həyata keçirmişdir: 
  Xəzərin Azərbaycan sektorunda xarici investorların 
imkanlarından istifadə etməklə, enerji ehtiyatlarının 
istehsalı və satışı sahəsində səmərəli fəaliyyətin təşkil 
edilməsi, dünya yanacaq-enerji bazarında layiqli yer 
tutmaq üçün rəqabətə davamlı məhsul çıxarılması; 
  ölkənin neft-qaz istehsalı və ixracının regional təhlü-
kəsizliyinin təmin edilməsi və bu istiqamətdə bey-
nəlxalq aləmin təminatının alınması; 
 AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ MİLLİ İNKİŞAF VƏ 
TƏHLÜKƏSİZLİK  SİYASƏTİNIN  ƏSASLARI
 
 
137 
  Azərbaycanın milli yanacaq-enerji tarazlığının yara-
dılması  və daxili enerji təminatının xarici asılılıqdan 
çıxarılması; 
  enerji sektorunda çevik elmi-texniki və innovasiya 
fəaliyyətinin təmin edilməsi, dünyada mövcud olan 
qabaqcıl texnoloji yeniliklərin tətbiq olunması və s.  
Azərbaycanın son illərdə nümayiş etdirdiyi dinamik iqti-
sadi inkişaf ölkənin enerji ehtiyatlarına olan məxsusi tələbatını 
əhəmiyyətli dərəcədə artırmışdır. Bu isə öz növbəsində iqtisadi 
baxımdan səmərəli və dinamik inkişaf edən, ekoloji standartla-
ra uyğun, qabaqcıl texnologiyalarla və yüksək ixtisaslı kadr-
larla təchiz olunmuş yanacaq-energetika kompleksinin forma-
laşdırılmasını və modernləşdirilməsini tələb edir.  
İqtisadiyyatın və ölkə əhalisinin enerjinin bütün növləri ilə 
uzunmüddətli və sabit təmin olunması elmi cəhətdən əsaslandı-
rılmış enerji siyasəti ilə sıx şəkildə bağlıdır. Bu siyasətin əsas 
məqsədi həm də  təbii yanacaq-enerji ehtiyatlarından iqtisa-
diyyatın inkişafı  və  əhalinin həyat səviyyəsinin yüksəldilməsi 
üçün səmərəli şəkildə istifadə olunmasına yönəlmişdir. 
Azərbaycanın enerji təhlükəsizliyinin təmin olunması ölkə 
səviyyəsində davamlı  şəkildə  aşağıdakı  vəzifələrin həyata 
keçirilməsini nəzərdə tutur: 
  ölkə iqtisadiyyatının və  əhalinin uyğun qiymətlərlə 
enerji ehtiyatları ilə davamlı təmin olunması; 
  ölkənin enerji təminatı sahəsində risklərin azaldılması 
və baş verə biləcək böhran hallarının qarşısının 
alınması; 
  enerji ehtiyatlarından faydalı istifadə olunması  və 
itkilərə yol verilməməsi;  

---

 
ƏL İ  H ƏS ƏNOV  
 
138 
  enerji daşıyıcılarının istehsalı, neft-qaz məhsullarının 
çıxarılması, emalı  və  nəqli zamanı itkilərin azaldıl-
ması; 
  enerji sektorunun potensialından istifadə zamanı  sə-
mərəliliyin artırılması; 
  müasir texnoloji vasitələrdən istifadə etməklə energe-
tikanın ətraf mühitə texnogen təsirinin azaldılması və s.  
Hazırda neft-qaz sənayesi ölkəmizin makroiqtisadi göstə-
ricilərinə, xüsusilə, iqtisadi artım surətinə, sənaye istehsalının, 
ixracatın və investisiyaların həcminə, büdcə  gəlirlərinə böyük 
təsir göstərməkdədir. Neft-qaz gəlirlərindən qaynaqlanan iqti-
sadi inkişaf regional infrastrukturların yeniləşməsinə, qeyri-
neft sektorunun tərəqqisinə  və yeni iş yerlərinin açılmasına 
güclü stimul verir. Azərbaycan ildə istehsal etdiyi təxminən 28 
milyard kub metr qazın yarıdan bir qədər azını, 50 milyon 
tondan çox neftin beşdə birini daxili ehtiyacların ödənilməsinə, 
qalanını isə xarici ölkələrə ixraca yönəltmişdir. Hər iki istiqa-
mətdə mövcud vəziyyət ölkənin tamamilə  nəzarəti altındadır 
və xarici geoiqtisadi amillərdən asılılıq, demək olar ki, yox 
dərəcəsindədir.  
Qeyd etmək lazımdır ki, Azərbaycan ərazisində indiyədək 
71 neft və qaz yatağı istifadəyə verilmişdir. Onlardan 43-ü 
quruda, 28-i Xəzərdəki milli sektorda yerləşir. Hazırda 54, o 
cümlədən quruda 36, dənizdə 18 yatağın dövriyyəyə daxil edil-
məsi ilə bağlı işlər davam etdirilir, 9 yataq isə kəşfiyyat mərhə-
ləsindədir. Azərbaycanda yataqların işlənməyə başlanmasından 
hazırkı dövrədək 1,5 milyard ton neft (kondensatla birlikdə) və 
480 milyard kub metrdən artıq qaz hasil edilmişdir, o cümlə-
dən dəniz sahəsindəki yataqlardan 0,5 milyard ton neft (kon-
densatla birlikdə) və 352 milyard kub metr qaz çıxarılmışdır.  
 AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ MİLLİ İNKİŞAF VƏ 
TƏHLÜKƏSİZLİK  SİYASƏTİNIN  ƏSASLARI
 
 
139 
Ölkənin yanacaq-enerji kompleksini daha da inkişaf etdir-
mək məqsədi ilə neft və qaz hasilatı sahəsində qarşıdakı illərdə 
aşağıdakı işlərin aparılması nəzərdə tutulur: 
  yeni yataqların axtarışı və kəşfiyyatı; 
  aşkar edilmiş yataqların tammiqyaslı  işlənməyə  cəlb 
edilməsi; 
  işlənməkdə olan yataqlarda yeni quyuların qazılması 
və fəaliyyətsiz quyuların bərpası; 
  işlənməkdə olan yataqlar üzrə neftvermə əmsalının ar-
tırılması məqsədi ilə yeni texnika və texnologiyaların 
tətbiqi;  
  neft-qaz hasilatı, nəqli və emalı sistemlərinin tikilmə-
si, yenidən qurulması və modernləşdirilməsi; 
  elm və texnikanın nailiyyətlərindən və qabaqcıl təcrü-
bədən geniş istifadə edilməsi və s.  
Azərbaycanın enerji təhlükəsizliyinin  əsas istiqamətlərin-
dən biri də ölkənin elektrik enerjisinə olan daxili ehtiyacının 
fasiləsiz təmin edilməsindən ibarətdir. Bu məqsədlə son illərdə 
qarşıya qoyulmuş əsas vəzifələr milli elektrik enerjisi sistemi-
nin yenidən və müasir texniki tələblərə uyğun  şəkildə quru-
laraq Avropa standartları səviyyəsinə çatdırılması, daxili enerji 
tələbatının tam ödənilməsi və qonşu ölkələrə elektrik enerjisi 
satışının artırılmasından ibarətdir.  
Müstəqillik illərində, xüsusən də 2001-ci ildən başlayaraq 
Azərbaycanın milli elektrik enerji sistemi, enerji istehsal edən 
əksər strukturları yenidən qurulmuş, ölkədaxili və Azərbaycanı 
xarici ölkələrlə birləşdirən magistral elektrik xətləri yeniləşdi-
rilmiş,  şəhər və rayonlarda onlarla böyük və kiçik elektrik 
stansiyaları tikilmişdir. Bu da nəinki ölkənin elektrik enerjisinə 
olan illik təxminən 18 milyard kvt/saat daxili tələbatını ödəmə-

---