29
alınmamışdır
14
. Adıçəkilən sorğu keçirilən zaman Ədliyyə Nazirliyinin nümayəndəsi qeyd etdi
ki, bir müddət bundan əvvəl İnzibati Xətalar Məcəlləsinin 60.1-ci maddəsinə seksual qısnamaya
məruz qalmış və öz idarə rəhbərindən şikayət etmiş işçiyə təzyiq göstərilməsini qadağan edən
düzəlişlər edilmişdir
15
. Ədliyyə Nazirliyi Qadınlara Qarşı Ayrı-Seçkiliyin Bütün Növ
Formalarının Ləğv Edilməsi Haqqında BMT Konvensiyası və seksual qısnama halları ilə
mübarizə aprmağın mütləq olması haqqında məlumatlandırılmanı artırmaq məqsədilə hakimlər,
hüquq mühafizə orqanlarının əməkdaşları və təcrübə keçən vəkillərlə hazırlıq kursları keçirir.
Seksual qısnamaya məruz qalmış qadınların əksəriyyəti iş yerlərini itirmək qorxusu, işlədikləri
kollektivin neqativ münasibəti və gələcək karyeralarını sual altına qoymaq məsələlərinə görə baş
vermiş bu hadisə haqqında şikayət etmək istəmirlər. Demək olar ki, iş yerində seksual qısnamaya
məruz qalma hallarına görə real məsuliyyətə cəlb edilmə faktları yoxdur. Şüurlarda formalaşmış
ictimai fikirlərin və ən-ənəvi xurafatların təzyiqi nəticəsində, seksual qısnamalara məruz qalmış
qadınların böyük əksəriyyəti bu haqda susmağı özlərinə borc bilirlər. “Seksual qısnamalara
məruz qalmış qadınlar onlara edilən əxlaqsız təkliflər haqqında danışmaq istəmirlər, çünki
cəmiyyətin və yaxınlarının, qohum-əqrəbalarının neqativ münasibətlərindən ehtiyat edirlər
16
”.
Azərbaycan GİM-nin məlumatlarına görə, qadın QHT-ları əmək və məşğulluq sahələrində
baş verən seksual qısnamaların ayrı-seçkiliyin bir forması kimi yayıldığını qeyd edirlər. Əmək
bazarında hökm sürən qeyri-sabit vəziyyət (işsizliyin yüksək səviyyədə olması, məhdud
işəgötürmə imkanları) onu göstərir ki, işdən qovulmaq çox qadınlar üçün real bir təhlükədir.
“Azərbaycan qadınları iş yoldaşları və rəhbərləri tərəfindən seksual qısnama halılarına məruz
qalmaları faktları barədə susmağı məqbul sayırlar. Qadınlar bu mövzunu müzakirə etməkdən
çəkinirlər. İşləyən qadınlar hesab edirlər ki, seksual qısnamalar onlara mənəvi zərbə vurur və
peşəkar karyaraları üçün mənfi təsir göstərir”. Qadınlar seksual qısnamalara məruz qaldıqları
hallarda, özləri üçün başqa iş yeri tapmaq məcburiyyətində qalırlar, belə vəziyyətlə barışmayaraq
sosial mübarizə aparan qadınlarsa sıxışdırılır və sonda müxtəlif bəhanələrlə işdən azad edilir. İş
yerində seksual qısnama faktlarına məruz qalmaları səbəbilə qadınların məhkəmələrə müraciət
etməmələri bu cür halların baş vermə faizini durmadan artırır
17
. Bizim fikrimizcə, müxtəlif
14
Qadınlara Qarşı Ayrı-Seçkiliyin Bütün Növ Formalarının Ləğv Edilməsi Haqqında BMT Konvensiyası
/C/SR.892(B): 14 Avqust 2009-cu il: Diskriminasiyanın Qarşısının Alınması üzrə Komitə. Qadınlara Qarşı Ayrı-
Seçkiliyin Bütün Növ Formalarının Ləğv Edilməsi Haqqında Azərbaycan Respublikasının dördüncü Hesabatı
www2.ohchr.org/english/bodies/cedaw/docs/SR/CEDAW-C-SR-892.pdf
15
Qadınlara Qarşı Ayrı-Seçkiliyin Bütün Növ Formalarının Ləğv Edilməsi Haqqında BMT Konvensiyası
/C/SR.892(B): 14 Avqust 2009-cu il: Diskriminasiyanın Qarşısının Alınması üzrə Komitə. Qadınlara Qarşı Ayrı-
Seçkiliyin Bütün Növ Formalarının Ləğv Edilməsi Haqqında Azərbaycan Respublikasının dördüncü Hesabatı
16
Ədliyyə Nazirliyində müsahibə 02.12.2009
17
Ədliyyə Nazirliyində müsahibə 02.12.2009
30
dövlət qurumlarının bu istiqamətdə səylərinin koordinasiya edilməsi və əmək müfəttişliklərinin,
hüquq mühafizə orqanlarının, məhkəmələrin, hüquq müdafiəsi ilə məşğul olan ictimai
təşkilatların, qadın QHT-nın, təhsil müəssisələrinin iş yerlərində qısnama hallarının aradan
qaldırılması məsələsində qüvvələrinin birləşdirilməsinə ehtiyac vardır.
Ədliyyə Nazirliyinin fokal mərkəzinin verdiyi məlumatlara görə ölkədə fəaliyyət göstərən
məhkəmə hakimlərinin 12% qadındır. Onlardan beş nəfəri məhkəmə və kollegiyalara rəhbərlik
edir. Vəkillər Kollegiyasının 700 üzvündən 105 nəfəri də həmçinin qadındır. Ədliyyə
orqanlarında 876 nəfər qadın çalışır. Onlardan vəzifəli şəxslər sırasında qeydiyyat şöbələrinin
rəisləri, notariuslar və digər şöbə rəisləri vəzifələrində çalışanları mövcuddur. Prokurorluq
orqanlarında çalışan qadınların sayını müəyyən etmək mümkün olmadı. Bizim fikrimizcə,
göstərilən məlumatlar bir daha sübut edir ki, qadınlar ədliyyə orqanlarına işə qəbul edilərkən
yenə də ayrı-seçkiliyə məruz qalırlar.
Daxili İşlər Nazirliyi
Hüquq mühafizə orqanlarında ciddi gender ayrı-seçkiliyi müşahidə edilir. Daxili İşlər
Nazirliyindən alınan məlumatlara görə, bu dövlət qurumunun strukturlarında 615 nəfər qadın
fəaliyyət göstərir, onlardan 219 nəfəri zabit rütbəsindədir. Zabit rütbəsində xidmət edən 19 nəfər
qadın rəhbər vəzifələrin sahibidir. İdarə rəisinin müavini, idarə rəisinin köməkçisi, kafedra
rəisləri, poliklinikaların baş həkimləri və başqa şöbə rəisləri. Daxili İşlər Nazirliyində, son
vaxtlar işə qəbul edilən qadın-əməkdaşların sayının artdığını qeyd edirlər, amma onu da etiraf
edirlər ki, rayonlarda fəaliyyət göstərən daxili işlər orqanlarında xidmət edən qadınların sayı
olduqca azdır.
Təhsil Nazirliyi
Təhsil Nazirliyinin nümayəndəsi bizə məlumat verdi ki, ictimai elmlər üzrə olan milli
dərsliklərin gender ekspertizası keçirilmişdir, lakin bu ekspertizanın nəticələrinə aid olan
məlumatların açıqlanması hələ ki, mümkün deyil. Nazirlik, beynəlxalq strukturların erkən
nigahların qarşısının alınması üzrə layihələrində iştirak edir. Telefon müsahibəsində bizə verilən
məlumatda bildirildi ki, gender bərabərliyi üzrə fəaliyyətində, adıçəkilən nazirlik Gender
Bərabərliyi Haqqında Qanunun 14-cü maddəsini özünə əsas götürür. Dövlət təhsil müəssisələrinə
qəbul zamanı, dərs planlarının tərtib edilməsi və bilik səviyyəsinin yoxlanılması zamanı kişilər
və qadınlara qarşı müxtəlif tələblərin irəli sürülməsini qadağan edir (14.0.1). Bundan əlavə təhsil
sahəsinin seçimi zamanı kişilər və qadınlar üçün fərqli imkanların yaradılması da qadağan