Microsoft Word natiq mirzeyev dissertasiya doc
Yüklə 0,53 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 1.3. car
19
1.3. carəyə verən müəssisədə cari icarə şərtləri ilə icarəyə verilmiş torpaq, tikili və avadanlıqların uçotu Cari icarə şərtləri ilə torpaq, tikili və avadanlıqların ayrı-ayrı əşyaları, yaşayış binaları, digər obyektlər icarəyə verilir. carəyə təhvil verilmiş əmlakın mülkiyyətçisi, icarəyə verənlər qalırlar. Həmin əmlakın istifadəsi zamanı icarəyə götürən tərəfindən əldə edilən məhsullar və gəlirlər isə onun mülkiyyəti hesab olunur. carəyə verən və icarəyə götürənin qarşılıqlı münasibəti müqavilə ilə nizama salınır. carənin müddəti qurtardıqdan sonra əmlak icarəyə verənə qaytarılır. carəyə təhvil verilmiş əmlakın ayrı-ayrı obyektlərini icarəyə verən özünün balansında 111 saylı “Torpaq, tikili və avadanlıqlar” hesabında uçota alır. Analitik uçotda idarəyə təhvil verilmiş obyektləri icarədə olan torpaq, tikili və avadanlıqların ayrıca qrupunda birləşdirirlər və yaxud da 111 saylı “Torpaq, tikili və avadanlıqlar-Dəyər” hesabında (“ carədə olan torpaq, tikili və avadanlıqlar” subhesabı) ayırırlar. carəyə verən cari icarə zamanı icarəyə təhvil verilmiş əmlakı, torpaq, tikili və avadanlıqların uçotu üzrə inventar kartoçkasında onların çıxmasının müvafiq qeydiyyatını aparmaqla, xüsusi əmlakın tərkibində, özünün balansında uçota alır. Cari icarəyə təhvil verilmiş obyektlərin miqdarı çox olan zaman, belə kartoçkaları ayrıca qrup üzrə qruplaşdırılırlar. Ə mlakın icarəyə verilməsi icarə müqaviləsi üzrə həyata keçirilir və qəbul- təhvil aktı ilə rəsmiləşdirilir. Əmlakın faktiki köhnəlməsini və amortizasiya ayırmalarının qüvvədə olan normalarını, habelə icarə ödənilməsinin qədərini nəzərə almaqla əmlakın qiymətləndirilməsindən asılı olaraq hesablanır, icarə edilən obyektlərin gələcək xidmət müddəti müqavilədə qeyd olunur.
Ə
ayırma normaları ilə amortizasiyanı və tikili və avadanlıqların təmirinə məsrəflərin 20
smetası ilə nəzərdə tutulan vəsaitləri və icarəyə verənə mənfəətin bir hissəsini daxil edir.
Ə mlakın icarəyə təhvil verilməsindən maliyyə nəticələrini icarəyə verən gələcək dövrlərin gəlirlərində və ya mənfəətində əks etdirilir. carəyə verilmiş tikili və avadanlıqlar üzrə amortizasiya məbləğlərinin hesablanmasını icarəyə verən mənfəətin azalmasına aid edir və belə yazılışla rəsmiləşdirilir: 801 saylı “Ümumi mənfəət və (zərər)” hesabının debeti; 112 saylı “Torpaq, tikili və avadanlıqlar- Amortizasiyası” hesabının 1-ci “Xüsusi torpaq, tikili və avadanlıqların köhnəlməsi” subhesabının krediti. Yuxarıda qeyd olunandan başqa icarəyə verən icarəyə verilmiş əsas vəsaitlərə aşağıdakı kimi yazılış tərtib edir: 1) Cari icarəyə təhvil verilmiş torpaq, tikili və avadanlıqlara 111 saylı “Torpaq, tikili və avadanlıqlar-Dəyər” hesabınnın debeti. 111 saylı “Torpaq, tikili və avadanlıqlar-Dəyər” hesabınnın “ carəyə verilmiş torpaq, tikili və avadanlıqlar”subhesabının krediti. 2) Hesabat dövrünə görə hesablanmış icarə ödəməsinə: 177 saylı “Digər uzunmüddətli debitor borcları” hesabının debeti 801 saylı “Uzunmüddətli mənfəət (zərər)” hesabının krediti. 3) carə ödəməsinin daxil olmasına: 223 saylı “Bank hesablaşma heabları” hesabının debeti 177 saylı “Digər uzunmüddətli debitor borcları” hesabının krediti. Ə gər müqavilədə gələcək hesabat dövrləri üçün bir neçə hesabat dövrlərinə görə hesablanmış icarə ödəməsindən ötəri əvvəlcədən (avans formasında) icarə ödəməsinin alınması nəzərdə tutulubsa, uçotda aşağıdakı yazılışla əks etdirilir: 177 saylı “Digər uzunmüddətli debitor borcları” hesabının debeti; 442 saylı “Gələcək hesabat dövrlərinin gəlirləri” hesabının krediti. Müvafiq dövrlər üçün icarə ödəmələrinin sonrakı daxil olmaları aşağıdakı yazılışla əks etdirilir: 442 saylı “Gələcək hesabat dövrlərinin gəlirləri” hesabının debeti;
21
801 saylı “Ümumi mənfəət (zərər)” hesabının krediti. Məlum olduğu kimi, icarə obyekti kimi torpaq, tikili və avadanlıq şəklində ə mlak çıxış edir. O, müəssisənin balansında ilk dəyərlə uçota alınır. Əmlakın cari icarəyə verilməsi icarə müqaviləsi və qəbul-təhvil sənədləri ilə rəsmiyyətə alınır. Bu zaman müəssisənin mühasibatlığında aşağıdakı daxili yazılış verilir. 111 saylı “Torpaq, tikili və avadanlıqlar-Dəyər” hesabınnın “ carəyə verilmiş torpaq, tikili və avadanlıqlar”subhesabının debeti; 111 saylı “Torpaq, tikili və avadanlıqlar-Dəyər” hesabınnın “ stismarda olan torpaq, tikili və avadanlıqlar” “Ehtiyatda olan torpaq, tikili və avadanlıqlar subhesabının krediti. Bu zaman obyektlərin verilməsi uçotda balans dəyəri ilə göstərilir. Qısamüddətli cari icarə zamanı tikili və avadanlıqlara amortizasiya (köhnəlmə) hesablanması icarəyə verən tərəfindən ümumi qəbul edilmiş qaydada həyata keçirilir. Bu əməliyyat uçotda aşağıdakı mühasibat yazılışı ilə əks etdirilir: 801 saylı “Ümumi mənfəət (zərər)” hesabının debeti; 112 saylı “Torpaq, tikili və avadanlıqlar- Amortizasiyası” hesabının krediti. carəyə verilmiş torpaq, tikili və avadanlıq obyektlərinin köhnəlmiş məbləği icarəyə verənə icarə haqqından ödənilir və buna görə də məhsulun maya dəyərinə daxil edilməyərək uçotda mənfəətin azalması kimi göstərilir. carə haqqın hesabat dövrü ərzində hesablanır və bu müəssisənin satışdan kənar mənfəəti sayılır. carə müqaviləsinin şərtlərinə uyğun olaraq icarə haqqı hər ay üçün ayrıldıqda və ya avans qaydasında bir neçə ay üçün qabaqcadan hesablana bilər: carə haqqı hər ay hesablandıqda, 177 saylı “Digər uzunmüddətli debitor borcları” hesabının debeti; 801 saylı “Ümumi mənfəət (zərər)” hesabının krediti. Bir neçə ay üçün qabaqcadan hesablandıqda, 177 saylı “Digər uzunmüddətli debitor borcları” hesabının debeti; 442 saylı “Gələcək hesabat dövrlərinin gəlirləri” hesabının krediti. carəçidən icarə haqqı daxil olduqda, 221 saylı “Kassa” hesabı və ya 223 saylı “Bank hesablaşma hesabları” hesablarının debeti;
Yüklə 0,53 Mb. Dostları ilə paylaş:
|