Təbiəti, suyu saf olan rayon camaatı elə mühitdə yaşayırlar ki, onların
tərbiyəsi də
ayna kimi şəffaf, mənən pak olur. Doğrudan da dünyanın mürəkkəb fəlsəfəsini öyrəndikcə
elə bu həyat həqiqətinin şahidi oldum ki, bütün paklıqlar, düzlüklər olduğu kimi ancaq
kənd həyatında mümkün imiş. Balaca bir məkanda düz necə varsa elə, əyri isə olduğu
kimidir. Hər şey göz qabağında olduğundan kimisə aldatmağa
nə ehtiyac var, nə də
insanlar bir-birinə kələk gəlmək fikrinə düşürlər. Yediyi qidalar, içdiyi su kimi, danışığı,
sözü də təmiz olur, rayon camaatının.
Bəlkə ona görədir ki, Nic kəndindəki “həftə bazarı”nın ömrü belə uzundur. Alış-satış
mərkəzi olsa da burada insanlar ticarətdən başqa həm də baş verən olaylardan tez xəbər
tuturlar. İldırım sürətiylə yayılan xəbərlər müxtəlif olsa da maraqla dinlənilir. Toyu
olanlar dəvətnamələrini elə orada paylayıb, xeyir məclisindən kənd əhlini hali edir, yaxud
qəfil yas yerinin ünvanı bilməyənlərə bəlli olur. Nə isə xeyir və şər işi ilə qapılarının dolu
olduğu Qəbələ camaatı üçün bura həm də ünsiyyət mərkəzi sayılır.
Bu “həftə bazarı” bizə tarixdən ərmağandırsa,
“Gilan Holdinq” ticarət
mərkəzi
müasir səviyyədə inşa edilmiş, yerli əhali ilə bərabər turistlərin də alış-veriş etdiyi ən
böyük məkanlardan biridir. Burada bazar kompleks şəkildə qurulub. Bir-birinin yanında
silsilə şəkilində olan obyektlər həm zövqlə tikilib, həm də spesifik xüsusiyyətləri özündə
cəmləşdirdiyindən zəngin mağazalar şəbəkəsi ilə müştərilərə xidmət göstərir.
Qəbələyə yolu düşənlər yol kənarındakı
“vedrə bazarı”ndan da xəbərdardırlar. Digər
ticarət məkanlarından fərqi odur ki, burada tərəzi ilə mal satılmır. Rayonun təbii nemətləri
yol kənarında sanki nümayiş etdirilir. Meyvələri vedrələrdə, bəhməzi şüşələrdə,
mürəbbələri balonlarda müştərilərə təklif olunur. Bir neçə dəqiqə ərzində ürəyin
istəyən
hər nə varsa və o da Qəbələdə bitirsə burada onu tapmaq, dadına baxmaq mümkündür.
Gül suyu, mürəbbələr, əllə çəkilən şərablar və dadlı meyvələr yolla ötənləri bir anlıq da
olsa ayaq saxlamağa vadar edir ki, Qəbələ təbiətindən soraq verən bu açıq səma altındakı
sərgiyə tamaşa etsinlər...
ŞƏHƏRDƏN GƏLƏN OVÇU VƏ ANAMIN
TƏBİƏT DƏRSİ
İndiyədək analar haqqında yazılanlar, deyilən kəlamlar kifayət qədər çox olsa da mənə
elə gəlir ki, bu müəmmalı qadın obrazının daxili aləmini insan övladı tam açmaq
iqtidarında deyil. Qadın başdan-başa yaradanın özü qədər sirrdir. Ola bilsin ki, əksər
keyfiyyətləri özündə birləşdirdiyindən ümumi obraz yaratmaq mümkündür və ana
surətinə
xas cəhətlər eyni olduğundan bu incə məxluq haqqında model anlayış qəbul etdiyimiz
kimidir. Qadın ömrünü vərəqləyəndə, bir-birindən fərqli hadisələrin təhlili araşdırılanda,
anaların iç dünyası açılanda, qəlbində tanrının böyüklüyü qədər ulu hisslərin olduğu
aşkarlanır. Canından can ayrılanda, nəfəs verdiyi insan həyata göz açanda ana olduğundan
elə qururlanır ki, bu hisslər də o anda baş qaldırır. Yəni analara fəhm də, ülvi duyğular da
ilahidən gəlir, qəlbindəki yeni cücərtiləri də tanrı səpir və yer üzünün yeni səcdəgahı
yaranır...
Haqqında danışacağım qadın adi insanlardan biridir. Vaxtından qabaq ailə həyatı
qurduğundan
özü deyir ki, qarşıdakı illərin ağırlığına tab gətirə biləcəyini gümanına
gətirməzmiş. On beş yaşın tamamında gəlinlik paltarı geyinib, özgə ocağının çırağını
yandırıb. Bir-birinin ardınca doğulan körpələr isə başını elə qarışdırıb ki, gənc ananın ev
qayğıları gözünü açmağa imkan verməyib. Ər evinə gəlişinin heç on ili tamam olmamış
cavan ərinin qəfil ölümü, vaxtsız əcəl ailəni başsız qoyanda beş körpəsi ilə birlikdə
qəbiristanlığın elə beş addımlığında yaşamağa məhkum olub. Üzərinə düşən ağır yükü
daşımağa bəlkə də bu hala düçar olan hər bir ana qadir ola bilərmiş...
Həyətimiz balaca olsa da, kol-kos basmış ata yurdumuz geniş idi və anamın əlindən
məngal, yaba düşməzdi, biz də onunla birlikdə torpaqda çalışır, bağımızı kolluqdan
təmizləyirdik. Özümüzlə bərabər bağımızdakı yeni ağaclar da böyüyürdü. Anamın
çiyinlərinə götürdüyü meyvə dolu kisələr isə çəkisindən bəlkə də daha ağır idi, 50
kiloluq tayaları bazara aparardı və evin dolanışığını təmin edərdi...
Uşaqlıq illərindən sonrakı həyatımızın da bələdçisi olduğundan şam kimi əriyən ömrü
yolumuza işıq salıb...
Ailəmiz kimi kəndimiz də problemlərlə dolu idi. Dağ kəndi sayıldığından geridə qalan
yurd yerlərindən olub...
1990-cı ilin 20 yanvar hadisəsi baş verəndə Bakıda təhsil alan qızından nigarançılığı,
rayon mərkəzindəki poçtda
səhə-rəcən növbə gözləməsi, telefon-danışıq məntəqəsində
keçirdiyi həyəcan, eyni hadisədən təlaş keçirən digər insanların da nəzərindən qaçmır.
Qızı ilə danışdıqdan sonra necə sevindiyinin şahidi olanlar “gözün aydın, ay gəlin” deyə
gözaydınlığı verirlər... Həmin məlum hadisədən sonra, Rusiya ordusunda hərbi qulluğun
azərbaycanlılar üçün çətin olduğu vaxtda oğlanlarının sağ-salamat geri qayıtması üçün
əlləri tanrıya açılı qalır. Bu illər ərzində ən çox getdiyi yer, üz tutduğu məkan həmin
danışıq məntəqəsidir ki,
ana bura gəlişindən, övladları ilə əlaqə saxladıqdan sonra özündə
təsəlli tapır, qismən də olsa nigarançılıqdan qurtulur...
Yurdumuza baharın gəlişi hiss olunanda anam bağımızdakı Novruz gülünü və
bənövşəni elə köklü köməcli qaba qoyub Bakıya gətirir. Şəhərin soyuq-sazaq martında
qəfil qonağımız olan dağ çiçəklərinin görünüşü, dörd tərəfində öz əliylə hazırladığı
nemətlər mənim üçün dünyanın ən qiymətli bəxşişidir. Xüsusən də yerindən, yurdundan
olan bənövşənin yazıq görkəmi, döşlərdə bitən bu ağ çiçəyi görəndə kəndimizin qoxusunu
hiss edirəm və duyğusal anamın bu çiçək sovqatını hazırlayarkən
qəlbinin döyüntülərini
eşidirəm. Qardaşlarım əsgər olanda da anam bağımızda gördüyü ilk bənövşəni zərfə yığıb
Rusiyaya yola salardı. Universitetdə oxuyanda da ilbəil aldığım bahar güllərinin qurumuş
maketi indi də kitablarımın arasındadır.
Ümidlər gətirən, arzuları işardan bu fəsli çox sevirik və onun hər ilindən gözlədiyimiz
nə varsa hamısı çin olur... Qardaşlarım sağ salamat uzaq ellərdən geri döndü, odun alovun
içindən qurtulan vətən oğullarından biri el yolunda göstərdiyi şücayətilə fəxr edir və bütün
bunlardan qürur duyan qadın nəvələrinin əhatəsində əvvəllər olduğu kimi yenə özünü çox
xoşbəxt sayır. Tanrıdan aldığı ən şirin nemətlərə görə “dünyanın ən bəxtəvər anasıyam”-
deyə öyünür...