Microsoft Word Qezenfer pashayev net son doc
Yüklə 1,43 Mb. Pdf görüntüsü
|
B i b l i o q r a f i y a 19 gətirilmişdir. Nəticə etbarilə Qəzənfər Paşayev tarixi, adət-ənə- nələri, folkloru, görkəmli elmi-ədəbi şəxsiyyətləri ilə bütövlükdə İraqın Azərbaycana iraq olmadığını, yaxın, doğma, dost ölkə olduğunu elmi cəhətdən əsaslandırır. Qəzənfər Paşa- yev özü də yarım əsrdən çoxdur ki, Azərbaycan-İraq əlaqələri- nin möhkəmlənib inkişaf etməsinə şərəflə və məsuliyyətlə xid- mət edir. Onun Bakıda yaratdığı “İraq-türkman kitabxanası” bu qədim Şərq ölkəsinin Azərbaycanda öyrənilməsinə, təbliğinə, əlaqələrin inkişaf etdirilməsinə geniş imkan yaradır. Ələlxüsus, Qəzənfər Paşayev-Əbdüllətif Bəndəroğlu dostluğu Azərbay- can-İraq əlaqələri tarixində böyük körpü olmuşdur. Qəzənfər müəllimin sözləri ilə desək, “xalqının, ədəbiyyatının, mədəniy- yətinin layiqincə öyrənilməsi, araşdırılması və yayılması yo- lunda alışmaq istedadına” malik olan rəhmətlik Əbdüllətif Bəndəroğludan bəhs edən “Qan və qələm qardaşımız” və “Heyf sənə, Bəndəroğlu” məqalələri xeyli vaxt bundan əvvəl yazılmasına baxmayaraq, indi də İraq-türkman ictimai-ədəbi fikrinin görkəmli nümayəndəsi olan bu fədakar şəxsiyyətdən söz açan mənalı və təsirli epitafiya təsiri doğurur. İraq-türkmən folklorunun görkəmli tədqiqatçısı Əta Tərzibaşını yarım əsr bundan qabaq ilk dəfə Azərbaycan ictimaiyyətinə təqdim edən professor Qəzənfər Paşayev 2017-ci ildə bu böyük folklorşüna- sa həsr etdiyi monoqrafiya ilə bütün zamanlarda Kərkük sevda- sına sədaqətli olduğunu bir daha nümayiş etdirir. Qəzənfər Pa- şayev-Abbas Zamanov-Ayaz Vəfalı-Əbdüllətif Bəndəroğlu dostluğu və əməkdaşlığı Azərbaycan-İraq ədəbi əlaqələrinin ta- rixində xüsusi mərhələ təşkil edir. Çətin şəraitdə “İraqda yaşa- yan vətəndaşlarımızla sıx əlaqə saxlayan” böyük vətəndaş alim, professor Abbas Zamanovun da, görkəmli şərqşünas Va- sim Məmmədəliyevin də bu istiqamətdəki xidmətlərini nəzərə alsaq, həmin mərhələnin mühüm bir tarixi dövr səviyyəsinə çatdığını düşünməyə əsas verər. Qəzənfər Paşayevin çoxcildli- Qəzənfər Məhəmməd oğlu Paşayev 20 yinin şah damarını təşkil edən Kərkük-türkmən ədəbiyyatına və İraq-Azərbaycan əlaqələrinə həsr olunmuş cild-cild kitablar ölkələrarası əlaqələrin, xalqlararası daxili-mənəvi bağlılığın və münasibətlərin həmin tarixi dövrdəki tam mənzərəsini elmi su- rətdə canlandırır. “Altı il Dəclə-Fərat sahillərində” əsəri pro- fessor Qəzənfər Paşayevin tərcümeyi-halının və çoxcəhətli fəa- liyyətinin əfsanəsidir. Bu, Bağdad cəmiyyətinin, İraqdakı türkman elatının Qəzənfər Paşayev tərəfindən yaradılmış das- tanıdır. XX əsrin səksəninci illərinin əvvəllərində yazılmış “Altı il Dəclə-Fərat sahillərində” kitabı İraq haqqında mükəm- məl bir publisist-bələdçi kitabdır. Bütövlükdə Azərbaycan cə- miyyəti Bağdad-İraq elləri ilə bu əsər vasitəsilə yaxından tanış olmaq imkanı qazanmışdır. Ölkəmizdə böyük əks-səda doğur- muş həmin əsər vaxtilə əldən-ələ gəzmiş, öz müəllifinin cə- miyyətə sanballı təqdimatına çevrilmişdir. Məhz bu əsərlə Qə- zənfər Paşayevin Azərbaycan miqyasında ədəbi-ictimai mühit- də özünəməxsus imkanlara malik yazıçı-tədqiqatçı və fərqli bir publisist olması birdəfəlik isbat olunmuşdur. “Altı il Dəclə-Fə- rat sahillərində” əsəri, əslində, Qəzənfər Paşayevin dərin mə- nalı və cəlbedici İraq-türkman dastanının proloqu kimi meyda- na çıxmışdır. Lakin illər keşdikcə bu möhtəşəm əsər yeddicild- likdə Qəzənfər Paşayevin Kərkük sevdasının epopeyası kimi görünür. Sanki müəllifin İraq-türkman mövzusuna həsr olun- muş digər sanballı əsərləri “Altı il Dəclə-Fərat sahillərində” ki- tabından doğulmuşdur. İraq ellərini geniş miqyasda əhatə et- mək, cəmiyyət həyatının bütün əsas sahələrinə işıq salmaq ba- xımından bu kitab geniş ümumiləşdirmə imkanlarına malik olan ədəbi-ensiklopedik əsər təəssüratı yaradır. Tam halda “Al- tı il Dəclə-Fərat sahillərində” əsəri professor Qəzənfər Paşaye- vin İraq-türkman serialının ümumiləşdirilmiş adı kimi də görünür. Məhz bu əsər Qəzənfər Paşayevin İraq-türkman mövzusunda yazılmış əsərlərini öz mahiyyətində cəmləşdirə- B i b l i o q r a f i y a 21 rək epopeyaya çevirir. Bütövlükdə Kərkük dünyası Qəzənfər Paşayevin elmi araşdırmalarının baş mövzusudur. Fikrimizcə, Qəzənfər müəllimin Azərbaycan folkloruna, aşıq sənətinə ya- xınlıq və doğmalığının da əsasında doğulub boya-başa çatdığı Qazax-Tovuz mühiti ilə eyni səviyyədə, həm də Kərkük sevda- sı dayanır. Alimin “Sazlı-sözlü dünyamızdan” başlığı altında təqdim olunmuş folklorşünaslıq nümunələri sanki Kərkük do- laylarına həsr olunmuş tədqiqatların davamıdır. Azərbaycan folkloruna həsr olunmuş əsərlərində, daha çox aşıq şeirindən, xüsusən sağlığında klassikləşən ustad aşıq-şair Mikayıl Azaflı- dan, “aşıq sənətinin memarlarından biri” kimi dəyər verdiyi Dədə Şəmşirdən, Aydın Çobanoğludan bəhs edən tədqiqatla- rında, o, geniş dünyagörüşlü müdrik bir folklorşünas olaraq us- tad alim sözü deyə bilir. Aşıq şerinin poetikasını şərh edən əsərlərində Qəzənfər Paşayev folklorda sənətkarlıq məsələləri- ni nəzəri cəhətdən açıqlayan professional, təcrübəli bir folk- lorşünas sözünü elmi mühitə təqdim edir. Bu gün Qəzənfər Pa- şayev Azərbaycan folklorşünaslarının ön cərgəsində “A” qru- punda təmsil olunur. Qəzənfər Paşayevin Azərbaycan klassik ədəbiyyatına dair tədqiqatlarında da Kərkük motivi görünmək- dədir. Ədəbiyyatşünaslıq elmimizdə ilk dəfə olaraq “Nəsimi divanının İraq nüsxəsi”ni o aşkara çıxarıb nəşr etdirmiş və təd- qiq edib öyrənmişdir. İmadəddin Nəsimiyə həsr olunmuş araş- dırmalarında Nəsimi-İraq notları üstünlük təşkil edir. Klassik Azərbaycan və Kərkük ədəbiyyatına dair əsərlərində Qəzənfər müəllim mövzunu dərindən öyrənməsi, materiala yaxından bə- lədliyi, səviyyəli şəkildə təqdim etməsi ilə yadda qalır. Müasir Azərbaycan ədəbiyyatının tədqiqi məsələlərinə həsr olunmuş əsərlər də professor Qəzənfər Paşayevin tədqi- qatlarında geniş yer tutur. Xalq yazıçısı Elçin haqqındakı araş- dırmaları sistemli monoqrafik elmi əsərdir. O, görkəmli yazıçı və ədəbiyyatşünas Elçin haqqında müasir ədəbiyyatşünaslığın Qəzənfər Məhəmməd oğlu Paşayev 22 yüksək tələbləri səviyyəsində sanballı elmi söz demişdir. El- çindən bəhs edən məqamlarda da müəllif Kərkük motivinin mövzuya dair məqamlarına diqqət yetirir. Baş nazirin müavini Elçin Əfəndiyevin rəhbərliyi ilə İraqda Füzuli günlərinin keçi- rilməsi hadisəsinə, xalq yazıçısının əsərlərinin İraq nəşrlərinə də diqqət yetirən Qəzənfər Paşayev bütövlükdə müasir Azər- baycan ədəbiyyatının əsas yaradıcılarından biri olan bu sənət- karın yaradıcılıq özünəməxsusluğunu müəyyən edən ana xətlə- ri seçib ayırmışdır. Xalq şairləri Səməd Vurğuna, Rəsul Rzaya, Bəxtiyar Vahabzadəyə, Hüseyn Arifə, Nigar Rəfibəyliyə, Fik- rət Qocaya, Hüseyn Kürdoğluya, Zəlimxan Yaquba, nəsr us- tadları Fərman Kərimzadəyə, İsi Məlikzadəyə, yazıçı Qərib Mehdiyə və başqalarına aid məqalələr çağdaş ədəbiyyatımızın inkişaf yollarına, təkamül proseslərinə gur işıq salır. Çağdaş ədəbiyyatdan bəhs edəndə Qəzənfər Paşayev müasirliyi, vətən- pərvərliyi, milli düşüncəni, sənətkarlıq özünəməxsusluğunu araşdırmaların mərkəzinə çəkir. Hər sənətkardan bəhs edərkən həmin yazıçının ədəbiyyatdakı yerini və mövqeyini doğru- dürüst müəyyənləşdirməsi, tərcümeyi-hal faktları ilə ədəbi pro- sesləri üzvi surətdə əlaqələndirməsi Qəzənfər Paşayevin müa- sir ədəbiyyata dair araşdırmalarının səciyyəvi xüsusiyyətləri- dir. Ədəbiyyatşünaslar haqqında yazılarında Qəzənfər Paşayev Azərbaycanda ədəbiyyat haqqında elmin tarixində və taleyində görkəmli yeri olan elm xadimlərinin xidmətlərinin ictimaiyyə- tin diqqət mərkəzinə çəkilməsinə, onların yüksək vətəndaşlıq xüsusiyyətlərinin yeni nəsillərə çatdırılmasına xüsusi fikir ve- rir. Akademik Bəkir Nəbiyevdən söz açan “Ədəbiyyatşünaslıq elminin patriarxı” monoqrafiyası müasir ədəbiyyatşünaslıqda yaşanan proseslərlə yaradıcı şəxsiyyətin münasibətinin əlaqəsi, tarazlığı, elmi nəticələri kimi məsələlərin fonunda açılır. Böyük vətəndaş-alim, professor Abbas Zamanova, “ədəbiyyat- şünaslıq elmimizin iftixarı” Yaşar Qarayevə, professor Yavuz Yüklə 1,43 Mb. Dostları ilə paylaş:
|