Microsoft Word qurani-kerim-de-qida-kinci-n-r-2015. doc
Yüklə 2,75 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- "Ölü torpaq onlar üçün
- "Biz orada xurma v ə üzüm ba ğları əm əl ə g ətirir, bulaqlar qaynadırıq ki," "Onların meyv əl ərind
- TAXIL B TK L ƏR V Ə ÇÖR ƏK HAQQINDA
- bar g ətir ər.”
174
Yağışın yağması ilə meyvələrin bar verməsi və həmin barlardan insanların yemələri haqqında aşağı- dakı ayələri oxumaq lazımdır:
Bitkiçilikdən söhbət getdikdə əsasən taxıl bitkiləri və meyvə-tərəvəzlər haqqında oxucuları məlumatlan- dırmaq yerinə düşür.
Taxıl bitkiləri qədimdən insanların qidalandığı ə sas məhsullardandır. El arasında belə bir deyim hələ də mövcuddur. Buğdanı yeyib cənnətdən çıxıb. Bu sözün yaranmasına səbəb Adəmlə (ə) Havvanın ş eytanın vəsvəsəsinə uyub Allahın onlara qadağan etdiyi ağacın meyvəsindən yemələri və buna görə Cənnətdən qovulmalarıdır. Bir çox mənbəələrdə bunun buğda olduğu güman edilir. Taxıl bitkilərinin üyüdülməsilə un əldə edilir, un ə sasında da hələ qədimdən çörək və digər qida məhsulları hazırlanır. “Qurani-Kərim”in 10 surəsinin 21 ayəsində bitki və taxıl haqqında Allah kəlamları buyurulmuşdur.
175
“Qurani-Kərim”də bitki və taxıl haqqında ayələr Sıra Sayı Surənin nömrəsi Surənin adı Ayələrin nömrəsi 1 10
Yunus 24
2 13
ə r-Rəd
3, 35 3 15
ə l-Hicr
15, 19, 22 4 20
Taha 53
5 22
ə l-Həcc
5 6 26
əş -Şuəra
7 7 27
ə n-Nəml
60 8 36
Yasin 33, 34, 35, 36 9 50
Qaf 7, 9, 1 0 10 80
Ə bəsə
24-27
Sən yer üzünü qupquru görür- sən. Biz ona yağmur endirdiyimiz zaman o, hərə- kətə (cana) gəlib qabarar (yaxud xəmir kimi acıyar) və hər növ gözəl (meyvədən, bitkidən) bar gətirər.” (əl-Həcc, 22/5). “Məgər onlar yer üzünə baxıb orada növbənöv gözəl (bitkilər və meyvələr) yetişdirdiyimizi görmür- lər?” (əş-Şuəra, 26/7). “Biz göydən bərəkətli su endirdik, sonra onunla bağlar və (arpa, buğda və s. bu kimi) biçilən taxıl dənələri yetişdirdik.” (Qaf, 50/9). “ nsan hələ bir yeməyinə baxsın! (Görsün ki, ona necə ruzi verdik). Həqiqətən, Biz yağışı bol yağdırdıq. Sonra yeri gözəl yaratdıq (yaxşı yardıq), Belə ki, orada dən (dənli bitkilər) göyərtdik;” (Əbəsə, 80/24-27). Bu ayəti-kərimələrdən göründüyü kimi Allah Tə- barəkə Təala öz bəndələrini yaşatmaq üçün növbənöv 176
bitkilər, eləcə də taxıl (arpa, buğda və s.) yaratmışdır. Dənli bitkilər botaniki xüsusiyyətlərinə, kimyəvi tərkibinə, təyinatına və digər əlamətlərinə görə əsasən 3 qrupa ayrılır. 1. Taxıl cinsinə mənsub olan dənli bitkilər 2 yarımqrupa ayrılır. 1.1. Əsas taxıl tipli bitkilərə buğda, çovdar, arpa və vələmir aiddir. 1.2. Darıyabənzər tipli taxıl bitkilərinə darı, çəltik və qarğıdalı aiddir. 2. Qarabaşaq bitkisi. 3. Paxlalı-dənli bitkilər - noxud, nut, lobya, mərci, lərgə, paxla və soya. Buğdanın tərkibcə orta
hesabla 84%-ni
endosperm, 14%-ni kəpək və 2%-ni rüşeym təşkil edir. Taxıl birdəfəyə və təkrar üyütmə üsulu ilə üyüdülür. Birdəfəlik üyütmə sadə üyütmə adlanır və alınan məhsul nisbətən aşağı keyfiyyətli olur. Təkrar üyütmə iki müxtəliflikdə olur: aşağı dərəcəli üyütmə, yüksək dərəcəli üyütmə. Yüksək dərəcəli üyütmə sortlu üyütmə adlanır. Sortlu üyütmə – mürəkkəb üyütmədir. Təkrar sadə üyütmədə 95-96%-li kəpəkli buğda unu, 85-87%-li kəpəksiz və 63%-li ələnmiş çovdar unu alınır. Sortlu üyütmədə əla, o cümlədən dənəvər un, 1-ci, 2-ci sort buğda unları əldə edilir. Bu unlar tərkibinə görə fərqlənirlər. Müasir un dəyirmanlarında dən üyüdülərkən kə- pək hissə tamamilə ələnib kənar edilir. Kəpək hissədə vitamin, minerallı maddələr və protein endospermdə- kindən çoxdur. Ona görə də unda proteinin miqdarı Yüklə 2,75 Mb. Dostları ilə paylaş:
|