- Lakin donuz əti yeməklə şərab içmək arasında fərq yoxdur. Türk
zabitləri açıq-aydın şərab içirlər, onların uniformalarında da xaçlı nişanlar
var.
Dostlarımın mübahisəsini dinləyirdim. Birdən Seyid deyə müraciətlə
soruşdum.
- Çarpayıda yatmaqla və yemək yeyərkən çəngəl bıçaq işlətməklə, yenə
də müsəlman olaraq qalmaq olarmı?
Seyid nəvazişlə güldü:
- Sən həmişə yaxşı bir müsəlman olaraq qalacaqsan. Mən səni Tehranda
Məhərrəm günündə görmüşəm.
Mən cavab vermədim. İlyas bəy hərbi papağını düzəltdi:
- Sən evini müasir mebellərlə və açıq rəngli divar kağızları ilə bəzəyib
Avropasayağı şəklə salmaq istəyirsən, doğrudurmu?
- Bəli, İlyas bəy, doğrudur.
O, qətiyyətlə dedi:
- Bu çox gözəl qərardır. Bakı artıq ölkəmizin paytaxtıdır. Ölkəmizə
əcnəbi səfirlər gələcək. Onları qəbul etmək üçün evlərə və diplomatların
xanımları ilə söhbət edə bilən xanımlara ehtiyacımız vardır. Əli xan, sənin
arzuladığımız formada belə bir arvadın var və tezliklə sənə münasib evin
də hazır olacaqdır. Sən xarici işlər nazirliyində işləməlisən.
Mən güldüm.
- İlyas bəy, sən mənim arvadım və özümlə elə danışırsan ki, elə bil biz
beynəlxalq anlaşma meydanında yarışa hazırlanmış atlarıq. Yoxsa, elə
fikirləşirsən ki, mən öz evimi bizim beynəlxalq mənafelərimiz naminə
yenidən düzəltdirmişəm?
- Əslində belə olmalıdır – deyə İlyas bəy fikrini qəti şəkildə ifadə etdi.
Onun həqiqətən yerdən göyə qədər haqlı olduğunu hiss etdim. Həqiqətən
hər kəs Azərbaycanın yoxsul və qızmar günəşdən yanmış torpaqlarında
qurmaq istədiyimiz bu yeni dövlətə xidmət etməlidir.
Mən evə getdim. Nino yerə parket döşənməsinə, divarlara yağlı boya
çəkilməsinə və rəsm tablolarının divardan asılmasına heç bir etiraz
etmədiyimi görüb ürəkdən güldü və onun gözləri bir vaxt İsa bulağındakı
meşə zolağında keçirdiyimiz gecə olduğu kimi parıldadı.
* * *
Bu vaxtlar mən atla çölə tez-tez gedirdim. Orada yumşaq qumun üzərinə
uzanıb saatlarla günəşin qərbdə batmasını izləyirdim. Türk qoşunları
yanımdan keçib gedirdilər. Türk zabitlərinin sifətini qəm və həyəcan
http://ekitabxana.com sayt
ı
ndan yükl
ə
nilib
bürümüşdü. Yeni dövlətimizin səs-küyü dünya müharibəsinin uzaqlarda
atılan top səslərini batırmışdı. Lakin çox-çox uzaqlarda türklərlə müttəfiq
olan bolqarların qoşunları düşmənin hücumları qarşısında geri çəkilməyə
başlamışdılar.
Türklər: “Cəbhə yarılmışdır” deyirdilər. Onu yenidən bərpa etmək qeyri-
mümkündür. Onlar artıq şampan şərabı içmirdilər.
Cəbhədən hərdən bir xəbər gəlirdi. Xəbər gələndə də ildırım kimi təsir
göstərirdi. Çox uzaqlarda Mondros adlanan bir limanda beli bükülmüş bir
adam İngiltərənin “Aqamemnon” adlı hərbi gəmisinə çıxmışdı. Bu beli
bükülmüş adam Osmanlı imperatorluğunun donanma naziri olan Hüseyn
Rauf bəy idi. O, atəşin dayandırılmasına dair müqavilə bağlamaq barədə
xəlifədən vəkalət almışdı. Rauf bəy masanın üzərinə əyildi və bir kağız
parçasına imzasını qoydu. Bu an şəhərimizin hakimi olan Ənvər paşanın
gözləri yaşla doldu.
Turan imperiyasının marşı bir daha Bakının küçələrində eşidildi. Amma
bu dəfə bu marş elə bil matəm marşı kimi səslənirdi.
Ənvər paşa ən şahanə uniformalarını və ağ əlcəklərini geyib atının
yəhərində dik oturaraq, hərbi hissələrin qabağından keçirdi. Türk zabit və
əsgərlərinin sifətlərində heç bir ifadə yox idi. Osmanlı bayrağı büküldü,
təbillər vuruldu və Ənvər paşa ağ əlcəkli əlini qaldıraraq əsgərlərini
salamladı. Hərbi hissələr şəhərdən çıxırdılar və onlar İstanbul
məscidlərinin, Bosfor boğazındakı gözəl sarayların, xəlifə olan arıq kişinin
və onun əynindəki Peyğəmbər cübbəsinin xəyali mənzərəsini
yaddaşımızda qoyub gedirdilər.
Bir neçə gün sonra sahildə dayanmışdım. Bu anda Nargin adasının
arxasından ingilis işğal qoşunlarını gətirən ilk gəmilər görünməyə başladı.
İngilis qoşunlarının komandanı olan generalın mavi gözləri, nazik bığları,
enli və güclü əlləri var idi. Yeni Zelandiyalılar, kanadalılar və
Avstriyalılar şəhərimizə axışırdılar. İndi şəhərimizin hər yerində bizim
ölkəmizin bayraqları yanında ingilis bayraqları da dalğalanırdı.
Bir gün baş nazir Fətəli xan Xoyski telefon edib, xahiş etdi ki, onun
nazirliyinə gəlim. Ertəsi gün onun yanına getdim. Otağına girdiyim zaman
o, odlu baxışlarını mənə zillədi:
- Əli xan, nə üçün siz indiyə qədər dövlət vəzifəsində deyilsiniz?
- Mən özüm də bunu bilmirəm.
Onun masasının üstündəki xəritəyə baxıb, vicdan əzabı çəkə-çəkə dedim.
- Fətəli xan, mən bütün varlığımla vətənimə bağlıyam.
Əmrinizə hazıram.
http://ekitabxana.com sayt
ı
ndan yükl
ə
nilib
- Eşitmişəm ki, sizdə xarici dilləri öyrənmək istedadı vardır. İngilis dilini
neçə vaxta öyrənə bilərsiniz?
Mən bir az çaşqınlıqla güldüm.
- Fətəli xan, mənim ingilis dilini öyrənməmə lüzum yoxdur, çünki ingilis
dilini bilirəm.
Fətəli xan iri başını kreslonun arxasına söykəyib heç bir şey demədi.
Sonra birdən soruşdu:
- Nino necədir?
Baş nazirin mənim arvadımın necə olmasını soruşması məni
təəccübləndirdi.
- Çox sağ olun, əlahəzrət, arvadım yaxşıdır.
- O da ingilis dilini bilirmi?
- Bəli, bilir.
O, enli bığlarını tumarlayaraq yenə də susdu.
Mən sakit tərzdə dedim:
- Fətəli xan, nə istədiyinizi bilirəm. Mənim evim bir-iki həftəyə hazır
olacaq. Ninonun şifonerində çoxlu axşam geyimləri vardır. İkimiz də
ingiliscə bilirik və nəhayət evimizdə içiləcək şampan şərablarının pulunu
da özüm ödəyərəm.
Baş nazir bığlarının altından gülümsədi və onun gözləri yaşardı:
- Bağışlayın məni, Əli xan. Mən sizi təhqir etmək istəmirdim. Bizim
sizin kimi adamlara böyük ehtiyacımız var. Xanımı avropalı olan, soylu
bir ailədən çıxan, ingilicə bilən və evi də ziyafətlərə uyğun ola biləcək
adamlar ölkəmizdə çox deyil. Məsələn mənim ingilis dilini öyrənməyə heç
vaxt pulum və vaxtım olmayıb, hələ qala ki, evim, yaxud avropalı bir
arvadım olsun.
O, yorğun görünürdü. Qələmi götürüb dedi:
- Bu gündən etibarən siz, Xarici İşlər Nazirliyində Qərbi Avropa
şöbəsinin attaşesi təyin olunursunuz. Xarici İşlər naziri Əsədullanın yanına
gedin. O, sizə vəzifəniz haqqında izahat verəcək. Və... xahiş edirəm
inciməyin... eviniz beş günə hazır olacaqmı? Bu sualla sizə müraciət
etdiyim üçün həqiqətən utanıram.
- Oldu, əlahəzrət! - deyə mən qəti cavab verdim. Mənə elə gəldi ki,
köhnə, güvəndiyim bir dostuma xəyanət edərək, onu tərk edirəm.
Oradan çıxandan sonra evə getdim. Ninonun əlləri boya içindəydi. O,
yağlı boyalı bir tablonu divardan asmaq üçün nərdivana çıxıb divara mıx
vururdu. Əgər Ninoya desəydim ki, bu mıxı vurmaqla vətənə xidmət
edirsən, o, şübhəsiz ki, çox təəccüblənərdi. Ona görə də bunu ona
http://ekitabxana.com sayt
ı
ndan yükl
ə
nilib
Dostları ilə paylaş: |