77
MÜASİR DƏRS VƏ QİYMƏTLƏNDİRMƏ
Şagird-müəllim ənənələrinin ən mühüm ənənələrindən
biri qiymətləndirmədir. Bu elə bir məqamdır ki, şagird həm əldə
etdiyi biliklərin səviyyəsini anlayır, həm də gələcək fəaliyyətinin
istiqamətini müəyyənləşdirir. Qiymətləndirmə müəllimi də,
valideyni də, şagirdi də eyni dərəcədə maraqlandırır. Çünki
müasir qiymətləndirmə sistemi təkcə şagird nailiyyətlərinə deyil,
həm də müəllim fəaliyyətinə yekun vurur. Bir qədər geniş
götürdükdə hər bir şagirdin nailiyyəti bütün sinfin, məktəbin
nailiyyətlərinə təsir göstərir.
Müəllim dərsə başladığı ilk gündən sonu (nəticəni)
görməyə can atır. Buna görə də o, birinci gündən dərsə başlamaq
üçün xüsusi plan tərtib edir. Buna dərsin planlaşdırılması deyilir.
Məsələn, “Anamızdır Azərbaycan” mövzusunu birinci
sinifdə tədrisi müəllim Təhsil Problemləri İnstitutunun
Kurrikulum mərkəzinin əməkdaşı Nazilə Mehdiyevanın təqdim
etdiyi dərs nümunələri 2 variantdan ibarətdir.
SƏİDƏ İSMAYILOVA
Neftçala rayonu S. Kərimov adına Qədimkənd orta məktəbinin
ibtidai sinif müəllimi
Ana dili (I sinif)
Mövzu: Q səsi və hərfi
Standart: 2.1.3; 2.1.4; 2.2.1; 2.2.2; 2.2.3; 4.1.2.
Məqsəd:
1. Q səsi və hərfini tanımaq.
2. Q səsi və hərfindən hecalar düzəltmək.
3. Q səsinin sait və ya samit olduğunu
müəyyənləşdirmək.
4. Q səsi və hərfi olan hecalardan sözlər düzəltmək
78
5. Q səsi və hərfinin sözün əvvəlində, ortasında və
axırında işlənməsi, (q) səsinin tələffüzü haqqında məlumat
vermək.
6. Q səsi və hərfi olan sözlərdən cümlə qurmaq.
İnteqrasiya: Mus., Həyat bil., Rəsm.
Əsas anlayışlar: Səs, hərf, heca, söz, cümlə.
İş forması: Böyük və kiçik qruplarla iş.
İş üsulu: Müzakirə, beyin həmləsi.
Resurslar: Şəkillər, iş vərəqləri, kəsmə əlifba, dərslik,
heca cədvəli, maqnitafon.
Dərsin gedişi
Motivasiya, problemin qoyuluşu
Yazı taxtasının bir tərəfində qarğalar, qazlar və
qurbağalar təsvir olunub. Digər tərəfdə isə “Qar...qar...qar!!!”,
“Qa,.. qa... qa!!!”, “Qur... qur... qur!!!” sözləri yazılıb.
Moqnitofondan ardıcıl olaraq qarğaların, qazların,
qurbağaların səsləri eşidilir.
- Bu nəyin səsidir? (qarğaların)
- Qarğaları göstərin və onları uyğun səsləri əks etdirən
sözlərlə birləşdirin. Qarğalar nə edir? (qarıldayır –
Qar...qar...qar!!!)
- Bu nəyin səsidir (qazların)
- Qazları göstərin və onları uyğun səsləri əks etdirən
sözlərlə birləşdirin. Qazlar nə edir? (qaqqıldayır – Qa... qa...
qa!!!)
- Bu nəyin səsidir? (qurbağaların)
- Qurbağaları göstərin və onları uyğun səsləri əks
etdirən sözlərlə birləşdirin. Qurbağalar nə edir? (quruldayır –
Qur... qur... qur!!!)
- Bu səslərdə hansı səs daha çox eşidilir?
(q) səsi).
- Gəlin, (q) səsinin yazılışı ilə tanış olaq (kitabdakı «q»
hərfinin yazı və çap şəklini şagirdlərə nümayiuş etdirirəm).
79
Tədqiqat sualı: (Q) səsi necə səsdir? O, sözün hansı
hissələrində işlənir?
Şagirdlərin fərziyyələri dinlənilir və yazı taxtasında
qeyd olunur.
Tədqiqatın aparılması
Şagirdlər qruplara bölünür. Hər qrupa iş vərəqi təqdim
edilir.
I qrup
1. Verilmiş sxemdə saitlərdən istifadə edərək hecalar
düzəldin və onların tələffüzünə fikir verin.
2. Verilmiş hecalardan
istifadə edərək sözlər düzəldin:
Qa, la, ya, yu, yıq, qu
II qrup
1. Nöqtələrin yerinə müvafiq hərfi qoyun:
İl... ar, bayra... , balı..., ... ab,
Ora... , ton... al.
“Q” hərfi sözün hansı hissələrində işlənə bilər?
2. “Balıq”, “quyu” sözlərini hecalara ayırın.
III qrup
1. Atalar sözlərini oxuyun və “q” hərfinin işləndiyi
sözlərin altından xətt çəkin.
Yaz dumanı bar gətirər, qış dumanı qar.
Qışın qarı, yayın barı.
2. Bayraq şəklini rəngləyin.
IV qrup
Verilmiş şəkilləri (qaz, quzu, balıq, qarağat, qutu,
qarğıdalı, qurbağa, yarpaq, oraq, bayraq, vaqon, toqqa) (q)
80
səsinin sözlərdə işlənmə yerinə görə cədvəldə uyğun gələn
qrafaya yapışdırın.
Sözün əvvəlində Sözün
ortasında Sözün
sonunda
İnformasiya mübadiləsi
Tədqiqat işi başa çatdıqdan sonra qrup üzvləri işlərini
təqdim edirlər. İş vərəqləri lövhədən asılır.
İnformasiyanın müzakirəsi və təşkili
Müzakirə sualları:
1. (Q) səsi sözün hansı hissələrində işlənir?
2. Səslə hərfin fərqi nədir?
3. Sözlər necə əmələ gəlir?
4. Sözlər birləşib nə əmələ gətirir?
Şagirdlərin mümkün cavabları:
1. (Q) səsi sözün əvvəlində, ortasında, sonunda işlənə
bilər.
2. Səsləri deyirik və eşidirik, hərfləri isə yazırıq və
görürük.
3. Sözlər hecalardan əmələ gəlir.
4. Sözlər birləşib cümlə əmələ gətirir.
Nəticə və ümumiləşdirmə
Deyilən fikirlərə əsaslanaraq şagirdlərin cavablarını
aşağıdakı sxem vasitəsilə ümumiləşdirirəm.
Ev tapşırığı. Adlarının tərkibində “q” hərfi olan şəkillər
çəkin.
Qiymətləndirmə. Qiymətləndirmə hazırlanmış meyar
cədvəli əsasında aparılır.