Microsoft Word sna 2014 survey Final Report

6 NEVOJAT PËR TRAJNIM

Trajnimet për të Përmirësuar Aftësitë

Bizneset mund të përdorin lloje të ndryshme trajnimi për punonjësit e tyre me qëllim përmirësimin e aftësive të tyre si edhe mbulimin e neojave të tre për kualifikime Brenda ndërmarrjes. Trajnimi i përdorur varet nga sasia burimeve për trajnim në dispozicion, nga lloji i kompanisë dhe nga prioriteti që kompania ka vendosur në lidhje me trajnimin. Zgjedhja e metodës më të mirë për trajnimin e punonjësve mbetet gjithmonë një sfidë për pronarët e bizneseve.
Format e trajnimit të përdorura më shumë nga bizneset që ushtrojnë aktivitetin e tyre në Shqipëri i gjeni të listuara më poshtë. Gjithshtu, bizneseve ju është kërkuar të shprehen në lidhje me nivelin e rëndësisë së secilës rej tyre. Rezultatet tregojnë që “trajnimi në vendin e punës nga stafi me përvojë i kompanisë” është edhe lloji kryesor i trajnimit i përdorur nga bizneset. Kjo formë e përdorur nga 91.1% e bizneseve dhe 72.1% e tyre e vlerësojnë atë si shumë të rëndësishme.
Më shumë se 70% e bizneseve kanë deklaruar se nuk kanë përdorur ndonjë formë tjetër nga format e listuara të trajnimit, ndërsa ato të cilët e kanë përdorur atë, vetëm në shumë pak raste e vlerësojnë trajnimin e kryer si shumë të rëndësishëm (shtrirja e rezultatit është 2.2% deri 10.6%).
“Trajnimi në shkollat apo qendrat profesionale të kontraktuara nga kompania” përbën vlerën më të ulët me 92.4% (80.8% J/A+11.6% e parëndësishme) të bizneseve të cilat praktikisht as nuk e marrin në konsideratë.
Analiza krahasuese në katër dimensione (sektori, madhësia, rajoni dhe pronësia) nxjerr në pah vetëm një ndryshim të vogël në rezultate nga ajo që po del nga tablloja e përgjithshme mesatare. “Trajnimi nga furnitori i teknologjisë” ka edhe variacionin më të lartë në nëgrupe; prandaj ne po kërkojmë një ide më të gjerë vetëm në lidhje me këtë lloj trajnimi.
Tabela 6.1: Format e trajnimit dhe rëndësia e tyre për bizneset në Kornizë
Shënim: Në kolonën: Përqindjet e frekuencave [1] = I parëndësishëm; [2] = disi i rëndësishëm; [3] = shumë i rëndësishëm

	Përqindjet e frekuencave (të vlefshme%sipas rreshtit)	Përshkruese
Format e Trajnimit	N/A [1] [2] [3]	Mean Median Mode
Trajnimi në vendin e punës nga stafi me eksperiencë i kompanisë	8.5 10.6 72.1 8.9	2.7 3 3
Trajnimi nga furnitori i teknologjisë	8.9 10.5 10.6 70.0	2.1 2 3
Trajnimi, brenda Shqipërisë, nga ekspertë/institucione private trajnimi	12.5 5.8 6.9 74.9	1.8 2 1
Trajnimi në shkolla/qendra profesionale të kontraktuara nga kompania	11.6 5.4 2.2 80.8	1.5 1 1
Trajnimi nga një institucion publik trajnimi	12.6 4.4 6.9 76.1	1.8 1 1
Trajnimi jashtë vendit (përveç se nga furnitori)	12.3 2.5 7.0 78.2	1.8 1 1

Rezultatet tregojnë se “Trajnimi nga furnitori i teknologjisë” është vlerësuar si shumë i rëndësishëm nga bizneset e Mesme dhe ato të Mëdha. Në fakt, studimet e mëparshme kanë treguar që në këto kompani kryhet një pjesë e konsiderueshme e trajnimit në formën e asistencës teknike në kuadrin e kontratave për transferimin e teknologjisë me kompanitë furnitore. Kryesisht ekspertiza ofrohet në ambientet e kompanive në Shqipëri, por ka shumë raste kur ato i ftojnë teknikët shqiptarë për trajnim edhe jashtë vendit^37.

Duke patur parasysh dimensionin e Pronësisë, rezultatet tregojnë që ndërmarrjet me kapital të përbshkët dhe degë të kompanive të huaja kanë aplikuar më shpesh “Trajnimin nga furnitori i teknologjisë” dhe 32.7% dhe 31.9% e këtyre bizneseve kanë deklaruar se ky lloj trajnimi është shumë i rëndësishëm për ta.
Duke analizuar “Trajnimin nga furnitori i teknologjizë” sipas Sektorit Ekonomik, rezulton se përqindja e bizneseve për të cilat ky lloj trajnimi është shumë i rëndësishëm varion shumë duke filluar nga vlera e ulët prej

1.5% ose sektori i “Shërbimit të Hotelerisë dhe Ushqimit” e deri tek vlera e lartë prej 48.7% për sektorin e ‘Energjisë, gazit, avullit…”.

Tabela 6.2: Statistikat për “Trajnimin nga furnitori i teknologjisë”, sipas dimensioneve të ndryshme

	Përqindjet e frekuencave (të vlefshme % sipas rreshtit)	Përshkrues
Nëngrupet	disi i rëndës. sh.i rëndës. parëndës. N/A [1] [2] [3]	Mean Median Mode
Madhësia
Mikro [1-4]	10.1 8.6 6.5 74.8	1.9 2 1
I Vogël [5-19]	7.3 14.0 15.2 63.5	2.2 2 3
I Mesëm[20-79]	5.2 14.4 24.7 55.7	2.4 3 3
I Madh [80+]	3.9 13.3 30.9 51.9	2.6 3 3
Statusi i Pronësisë
Një degë e një kompanie të huaj	4.1 12.2 31.9 51.8	2.6 3 3
100% në pronësi shqiptare	8.8 10.3 9.0 71.9	2.0 2 2
Ndërmarrje e përbashkët	16.1 15.4 32.7 35.7	2.3 3 3
Sektori Ekonomik
Minierat dhe guroret	16.0 34.4 5.7 43.9	1.8 2 2
Prodhimi	16.3 3.8 13.4 66.5	1.9 2 1
Energjia, gazi, avulli…	10.5 0.4 48.7 40.3	2.6 3 3
Furnizimi me ujë, kanalizimet, mbetjet…	8.0 4.5 22.7 64.8	2.4 3 3
Ndërtimi	7.8 9.3 13.0 69.9	2.2 2 3
Tregtia me shumicë dhe pakicë, riparimet..	5.8 16.2 13.6 64.5	2.2 2 2
Transportimi dhe magazinimi	21.7 16.7 5.8 55.8	1.6 2 1
Shërbimi i hotelerisë dhe ushqimit	12.3 4.4 1.5 81.7	1.4 1 1
Informacioni dhe komunikimi	9.0 17.4 19.4 54.1	2.2 2 3
Aktivitetet finnciare dhe të sigurimeve	18.6 20.7 19.0 41.7	2.0 2 2
Aktivitetet e Pasurive të Patundshme	34.9 14.5 50.6	1.6 1 1
Shërbime profesionale,shkencore teknike	0.6 6.1 10.5 82.8	2.6 3 3
Shërbimi administrativ dhe mbështetës	7.3 2.3 16.2 74.3	2.3 3 3
Artet, argëtimi dhe rekreacioni	11.5 6.8 3.6 78.1	1.7 1 1
Aktivitete të tjera shërbimi	15.1 2.1 82.9	2.1 2 2

Kompania vetë rezulton të jetë finacuesi kryesor i trajnimit për të gjitha grupet e profesioneve. Gjithashtu, na rezulton se kur trajnimi financohet nga kompania vetë ai 3 deri në 6 herë më shumë sesa të gjitha alternativat e tjera të financimit të mbledhura së bashku.

³⁷ETF, Analiza e nevojave sektoriale për aftësi në Shqipëri, 2012.
“Punonjësit e shitjeve dhe shërbimeve” përbën grupin me numrin më të lartë të kompanive që lëvrojnë trajnim të financuar nga kompania vetë. 31.6% e bizneseve në Shqipëri organizojnë trajnime për stafin e shitjeve dhe shërbimeve, përveç rreth 10% (ka disa duplikime këtu) nga opsionet e tjera të financimit. Grupi i klasifikuar i dyti përsa i përket numrit të kompanive që kryejnë trajnime është “Specialistë të lartë & nëpunës administrate me arsim të lartë”.
Studimi tregon se numri i bizneseve të cilat kanë trajnuar “Teknikët, artizanët dhe punëtorët e thjeshtë” është rreth 3 herë më i ulët sesa numri i atyre që kanë trajnuar “Punonjësit e shitjeve dhe të shërbimeve”.
Tabela 6.3: Frekuenca e financuesve të trajnimit për secilin grup profesionesh, si përqindje mbi numrin total të bizneseve në Kornizë

Financuesi potencial i trajnimit	Specialistë të lartë & Nëpunës administrate me arsim të lartë	Teknikë dhe specialistë zbatimi	Punonjës shitjesh dhe shërbimesh	Artizanë dhe profesione të ngjashme	Punëtorë montimi, mirëmbajtjeje dhe punëtorë makinerie	Punëtorë (punë elementare)
Ndërmarrja Punonjësit Furnitorët Qeveria Donatorët^*	26.3% 3.9% 1.9% 0.5% 1.7%	12.4% 1.6% 0.4% 0.2% 0.1%	31.6% 8.8% 1.1% 0.6% 0.2%	7.8% 1.5% 0.2% 0.1% 0.0%	11.0% 1.0% 0.3% 0.4% 0.1%	12.1% 2.2% 0.0% 0.2% 0.2%

*)Kjo metodë është rezultat i opsionit me tekst të hapur, prandaj mund të jetë e nënvlerësuar.

21.1% e bizneseve në Shqipëri të cilat kanë punësuar 49.9% të punonjësve kanë ngritur një strukturë trajnimi si pjesë e organikës së tyre, ndërsa vetëm 7.9% e bizneseve kanë buxhet të veçantë për trajnimin. Pikërisht këto biznese kanë të punësuar edhe 25.5% të punonjësve në Kornizë.

Tabela 6.4: Frekuencat e ekzistencës së strukturës dhe buxhetit për trajnim brenda kompanisë

	Kampioni	Korniza
Çështje që lidhen me trajnimin
	Firmat %	Firmat %	Punonjësit %
Ekziston një strukturë trajnimi Ekziston një buxhet i veçantë për trajnimin Ekzistojnë të dyja (struktura dhe buxheti)	701 46.2 335 22.1 305 20.1	7,557 21.1 2,845 7.9 2,448 6.8	159,588 49.9 81,650 25.5 74,667 23.4
Bizneset në total në Shqipëri (ose 100%)	1,518 100.0	35,816 100.0	319,739 100.0

Tashmë mbi 50% e bizneseve që ushtrojnë aktivitetin e tyre në sektorët e “Shërbimeve administrative dhe mbështetëse” dhe në “Miniera dhe gurore” kanë ngitur një strukturë trajnimi në kompaninë e tyre. Gjithshtu, këto sektorë kanë edhe përqindjen më të lartë të bizneseve me një buxhet të veçantë për trajnimin, përkatësisht 30.0% dhe 26.0%.

Tabela 6.5: Frekuencat e ekzistencës së strukturës dhe buxhetit për trajnim brenda kompanisë, sipas Sektorit Ekonomik, në Kornizë

	Ekziston një strukturë trajnimi		Ekziston një buxhet trajnimi
Sektori Ekonomik
	Firmat	% në Sektor	Firmat	% në Sektor
B Minierat dhe guroret C Prodhimi D Elektriciteti, gazi, avulli… E Furnizimi me ujë, kanalizimet, mbetjet F Ndërtimi G Tregtia me shumicë &pakicë, riparime H Transporti dhe magazinimi I Shërbimi i hotelerisë dhe ushqimit J Informacioni dhe komunikimi K Aktivitetet financiare dhe sigurimet L Aktivitetet e pasurive të patundshme M Profesionale, shkencore dhe teknike N Shërbime administrative dhe mbështetëse R Artet, argëtimi dhe rekreacioni S Aktivitetet e tjera të shërbimit	161 54.2 1,211 27.2 33 13.4 40 42.3 814 33.1 2,704 21.2 108 16.8 569 7.6 229 29.2 140 28.4 5 6.1 449 19.4 409 51.0 45 21.7 640 24.2		77 407 16 13 189 764 68 258 72 110 1 289 241 26 313	26.0 9.2 6.3 14.1 7.7 6.0 10.7 3.4 9.2 22.3 0.6 12.5 30.0 12.6 11.9
Totali	7,557	21.1	2,845	7.9

Shënim: Të gjitha përqindjet janë përllogaritur mbi numrin total të firmave në nëngrupin e Sektorit Ekonomik
Ashtu siç edhe pritet, pjesa më e madhe e kompanive të Mesme dhe të Mëdha kanë të ngritur një strukturë për trajnimin dhe rreth një e treta e tyre kanë një buxhet të veçantë për trajnimin.
Struktura e trajnimit ekziston edhe në 13.5% (ose 3,185 biznese) të bizneseve Mikro, dhe nga analiza krahasuese e tre pyetjeve rezulton se pothuajse 100% e 3,185 bizneseve kanë deklaruar se ato përdorin “Trajnimin në vendin e punës nga stafi me përvojë i kompanisë” dhe e vlerësojnë si shumë të rëndësishëm për ta. Kështu, kjo dëshmi provon se në këtë rast stafi me eksperiencë perceptohet si ‘struktura e trajnimit”.
Tabela 6.6: Frekuencat e ekzistencës së strukturës dhe buxhetit për trajnim brenda kompanisë, sipas grupit të Madhësisë, në Kornizë

	Ekziston një strukturë trajnimi		Ekziston një buxhet trajnimi
Madh.ësia
	Firmat	% në Madhësi	Firmat	% në Madhësi
Mikro [1-4] I Vogël [5-19] I Mesëm [20-79] I Madh [80+]	3,185 13.5 2,862 29.8 1,184 55.3 326 68.6		917 1128 632 169	3.9 11.7 29.5 35.5
Totali	7,557	21.1	2,845	7.9

Shënim: Të gjitha përqindjet janë përllogaritur mbi numrin total të firmave në nëngrupin e Madhësisë.
Rezultatet në këndvështrimin rajonal tregojnë se bizneset që e ushtrojnë aktivitetin e tyre në rajonin e Jugut kanë një qasje paksa të ndryshme nga pjesa tjetër e Shqipërisë. Në rajonin e Jugut gjendet një përqindje relativisht e lartë kompanish të cilat kanë një strukturë trajnimi por nga ana tjetër përqindja e kompanive që kanë buxhet për trajnimin është e ulët.
Tabela 6.7: Frekuencat e ekzistencës së strukturës dhe buxhetit për trajnim brenda kompanisë, sipas Rajonit

	Ekziston një strukturë trajnimi		Ekziston një buxhet trajnimi
Rajoni
	Firmat	% në Rajon	Firmat	% në Rajon
Veri Qendër (TR+EL) Jug	1,363 16.9 3,609 18.9 2,585 30.0		757 1,701 387	9.4 8.9 4.5
Totali	7,557	21.1	2,845	7.9