19
köçmüşdük. Təzə ev olduğu üçün işıqların tez-tez sönməsi,
qazların kəsilməsi evi qızmağa qoymurdu. Bu qış nənəm də
bizdə idi xoşbəxtlikdən. Amma, sən demə, Naxçıvandan olan
nənəmin bizdə olması əslində bədbəxtlikdən imiş. Bir də ki
nənəm bizə qışda qalmaq üçün gəlməmişdi, yayı qalıb
qayıtmalı idi. Atam şəhid olandan sonra bizi başsız qoymaq
istəmirdi. Amma ermənilərin Qarabağa hücumunun
şiddətlənməsi nəticəsində Xocalı neçə ay idi ki, mühasirədə
idi. Bunun üçün də nənəmin dayımgilin yanına qayıtması
müşkül məsələyə çevrilmişdi. Havanın soyuqluğundan
şikayətlənəndə arvad tez-tez bizə öz kəndlərinin soyuğunu
misal çəkirdi - “bala, siz hələ nə görmüsünüz, Naxçıvanda
“tu” deyirsən, göydə donur”. Bu söz də 6 yaşlı qardaşım
Kənanın ağzına düşmüşdü. Çölə çıxırdı, içəri girirdi “tu
deyiysən, göydə donuy, ee, nənə”,-deyirdi. Bizim
gülüşməyimiz isə nənəmi acıqlandırırdı, hətta uşaq kimi
küsürdü də: “Qoy yollar açılsın, gedəcəyəm, bir də buralara
gəlməyəcəyəm. Rəhmətlik kişi deyirdi axı, allah bizi uşaqların
umidinə qoymasın”. Anam birtəhər könlünü alırdı. Hər şey də
tez yadından çıxırdı. Nənəm bir kitab idi sanki. Hər yadıma
düşəndə elə hey ondan danışmaq istəyirəm.
O sıxıntılı günlərdə, hər an qaçmağa hazır olduğumuz
bir zamanda, atəş səslərinin bizi müşayiət etdiyi bir vaxtda,
qorxumuzdan zirzəmi məqsədilə tikilmiş birinci mərtəbə
adlandırdığımız balaca, həyətə baxan, kiçik pəncərəsi olan,
nənəmin “əldamı” adlandırdığı, əslində isə mətbəx funksiyası
daşıyan otağa sığışdığımız ərəfədə evimizi şənləndirən bir
nənəm, bir də qardaşım Kənan idi. Yəqin ki, bu da nənəmin
dünyagörmüş bir qoca olması, qardaşımın isə uşaq olub ağlı
kəsməməsi səbəbindən idi. Məhz bunlar bizi qorxudan,
təhlükənin ciddilyindən uzaqlaşmağa kömək edirdi.
20
Anamın müharibənin ilk günlərində döyüşdə şəhid olan
atamdan sonra heç eyni açılmazdı. Gözlərində bir kədər var
idi. Həmişə əlləri qoynunda oturar, bizi seyr edər, elə bilərdik
bizə baxır, amma bir şey soruşanda diksinərək hövlnak
yuxudan duran adamlar kimi, “-hə, nə olub, nə deyirsiz?”-
deyərdi. Eşqin nə olduğunu başa düşmədiyi üçün qardaşımdan
başqa, hamımız anamın halını anlayırdıq. Çünki atamla anam
bir-birlərini sevib evlənmişdilər. Ona görə də bu ayrılıq anama
ağır gəlirdi. Üstəlik o, Naxçıvan kimi ənənələrə bağlı olan bir
yerdən ata-anasına qarşı çıxaraq atamla evlənmişdi. Hətta
nənəm deyir ki, babam bir dəfə hirslənib demişdi ki, əgər
Soltanla evlənib, Xocalıya getsən səni qızlıqdan çıxaracağam.
Ailəmizin ilk övladı 8 ildən sonra olmasına baxmayaraq, onlar
bir-birlərindən sarmaşıq kimi yapışmışlar. Bunun üçün də
anam sevginin də, həsrətin də nə olduğunu yaxşı bilirdi. Hətta
mənə elə gəlirdi ki, anam kimi heç kim həsrət çəkə bilməz.
Onun həsrət çəkən gözlərində həmişə bir ümid var idi. Həmişə
bu həsrətin vüsalla bitəcəyindən xəbər verirdi. Bəlkə də, anam
həsrət çəkəndə xoş günlərini xatırlayıb sevgi ilə kədəri o qara
gözlərində birləşdirirdi, qovuşdururdu. Onun üçün də həsrət
anama belə qəşəng yaraşırdı...
Al ələ darağı dara saçları,
Tökülüb gedirlər hara saçları,
Xınayla boyanmış qara saçları,
Xəlvətcə ağardı, anam bilmədən,
Anam da qocaldı, zaman bilmədən.
Son zamanlar da camaat arasında gəzən şayiələr onu
yaman narahat edirdi. Tez-tez dili ilə dodağı arasında,
“görəsən, bu işlərin axırı necə olacaq? Bizə sahib çıxan
olacaqmı? Allah, sən özün kömək ol! Bu qızları sağ-salamat
burdan çıxarım, Əshabul-kəfdə bir qurban kəsəcəyəm”,-
deyərdi.
21
Yazıq anam neyləsin? Gündə bir xəbər gəlirdi, hərə bir şey
deyirdi:
Biri deyirdi,- Xocalını satıblar.
Biri deyirdi,- Ordumuz mühasirəni yarmaq üzrədir.
Biri deyirdi,- Bakıda elə bilirlər artıq Xocalı işğal olunub.
Biri deyirdi,- Ruslar yenidən gəlir.
Bu söhbətlərdə sanki bir ümid var idi, özümüzü təsəlli
edəcək nəsə axtarırdıq. Onun üçün də anam və nənəm hey bu
barədə düşünürdü.
Bir tərəfdən ölüm qorxusu, bir tərəfdən havanın kəskin
soyuqluğu, bir tərəfdən də ərzaq qıtlığı hamı kimi bizim də
başsız ailəmizi yumaq kimi bir yerə yığmışdı. Doğrusu, bütün
qəsəbə bizim kimi idi.
Məndən kiçik bacım Gülcahan isə 13 yaşına təzəcə
girmişdi. Bizim nə düşündüyümüzdən asılı olmayaraq, o
güzgünün qabağından çəkilmir, sarışın uzun saçlarını darayır,
sığal çəkir, göz-gözə vurub biz görməyəndə öz əndamına
baxırdı. Düzü, çox qəşəng idi. Yaraşığı göz oxşayırdı. Atam
həmişə bizə deyirdi ki, ananıza heç oxşamamısınız. Bu
gözəlliyi kimdən almısınız bilmirəm. Bizi tərifləməsi xoşumuza
gəlsə də, anamızı müdafiəyə keçərək, -nə olub ki, anamıza,
deyərdik. Bəzən bu xor halında çıxardı. Amma Gülcahan,
doğrudan da, çox gözəl idi. Gözəlliyi ilə bərabər cazibədarlığı
da var idi. Amma çox heyf...
Mən isə bilmirdim, altı aydır üzünü görmədiyim Ramili
düşünüm, yoxsa anama təsəlli verim, darıxmaması üçün
nənəmlə söhbət edim, ya Kənanla oynayım. Düzdür, anam
ailənin bütün yükünü çiynində daşıyırdı, amma bu, yorulmuş
bir adamın ayaqlarını sürüyərək yeriməsinə bənzəyirdi. Hər
şeyə rəğmən getməli idi, amma çiynindəki yükü yerə
qoymadan, dayanmadan getməli idi. Mənsə anamın yanında
ona kömək etməyə gücü çatmayan, nə isə etmək istəyən bir
22
susuz köməkçi idim. Mən anamla getməli idim, ona kömək
etməli idim. Amma fikrim mənimlə deyildi. Ruhum tez-tez
məndən uzaqlaşırdı. Müharibənin nə olduğunu bilsəm də,
bundan ağır olacağını
ağılıma gətirmədən Ramili
düşünürdüm. Heç atamı, deyəsən, xatırlamırdım da. Ramil
sanki mənim ikinci mənim olmuşdu. Axı o, mərdliyinə,
qüruruna və əsl Azərbaycan kişisinə layiq xüsusiyyətlərinə görə
rəhmətlik atama çox bənzəyirdi... Neçə ay idi ki, ondan nə
məktub ala bilirdim, nə də danışa bilirdim. Qəlbimi gizlin-
gizlin saxladığım şəklinə baxmaqla, bir də axırıncı məktubu
ilə ovudurdum. O şəkli də anamdan gizlətmək üçün
qoymadığım palaz altı, yük altı, şkaf üstü, kitab arası
qalmamışdı.
Sanki bizi, bu eli, Xocalını elə Ramil qurtaracaqdı. Onu bir
dəfə görsə idim, hadisələri danışsa idim, hökmən bizə köməyə
gələcəkdi, məncə... Amma çox gözlədim...
Gecələr silah səsləri ilə yuxuya gedir, səhərlər Ramillə
söhbətlə ayılırdım. Hər dəfə yadıma düşəndə həyəcanlanır, ilk
dəfə əlimdən tutmasını, qəfildən yanağımdan öpüb “səni
sevirəm” deməsini və bu hərəkətindən necə qızardığını unuda
bilmirəm. Həmin gün mən də çox həyəcanlanmışdım, amma o,
o qədər abırlı oğlan idi ki, onun utanması, sanki böyük bir
qəbahət işləməsi kimi özünü aparması mənim qəlbimin
titrəyişinin, yanağımın al laləyə dönməsinin qarşısını aldı.
Həmin gün bir birimizə heç nə demədən ayrılmışdıq. Sanki
böyük günah işlətmişdik. Günahkarın kim olduğunu da
bilmirdik. Mən yataqxanaya çatana qədər əlimi yanağımdan
çəkməmişdim. Elə bilirdim hamı mənə baxır, onlar məni
görüblər. İndi kimsə nəsə deyəcək. Sabahı gün məni
kitabxanada tapması, söhbət etmək üçün yanımda oturmaq
istəməsi, kitabxanaçı qadının da onun başqa yerdə oturmasını
tələb etməsi, bu həngamədə kiçik bir məktub yazıb dünənki
Dostları ilə paylaş: |