29
Məhkəmənin fərdi əmək mübahisəsi ilə bağlı qərarının və
qətnamələrin icrası qaydaları
Əmək Məcəlləsinin 301-ci maddəsinə əsasən fərdi əmək
mübahisəsi ilə bağlı məhkəmənin çıxardığı qərarda başqa hal
nəzərdə tutulmayıbsa, onda o qərar qanuni qüvvəyə mindiyi
gündən dərhal icra edilməlidir. Bu o deməkdir ki, birinci
instansiya məhkəməsinin qərarı (qətnaməsi) Mülki Prosessual
Məcəllədə nəzərdə tutulmuş müddətdən sonra qüvvəyə minir.
Bu müddət qərarın (qətnamənin) tərəflərə təqdim edilməsindən
sonra bir ay təşkil edir. Lakin cavabdeh tərəf apellyasiya
şikayəti verərsə onda birinci instansiya məhkəməsinin qərarı
apellyasiya instansiyasının qərarından asılı olaraq qüvvəyə
minir. Yəni Apellyasiya məhkəməsi qərarı qüvvədə saxlasa,
qismən qüvvədə saxlasa və ya ləğv edib mahiyyəti üzrə başqa
qərar qəbul etsə onda həmin qərar tətbiq edilir.
Əgər birinci instansiya məhkəməsinin qərarı (qətnaməsi) işçini
təmin etmirsə onda o qərarı (qətnaməni) əldə etdikdən 1 ay
müddətində birinci instansiya məhkəməsi vasitəsi ilə
apellyasiya şikayəti verə bilər.
Apellyasiya məhkəməsinin qərarı tərəflərə təqdim edilən andan
icra olunmalıdır.
Əgər apellyasiya məhkəməsinin qərarı işçini təmin etmirsə o
kassasiya qaydasında Ali Məhkəmənin Mülki İşlər üzrə
Məhkəmə Kollegiyasına şikayət verə bilər.
Ali Məhkəmənin Mülki İşlər üzrə Məhkəmə Kollegiyasının
qərarı işçini təmin etmədikdə o, Ali Məhkəmənin Plenumuna
əlavə kassasiya şikayəti verə bilər. Lakin artıq Ali
Məhkəmənin Mülki işlər üzrə Məhkəmə Kollegiyasının Qərarı
çıxdıqdan sonra şəxs 6 ay müddətində İnsan Hüquqları üzrə
Avropa Məhkəməsinə şikayət verə bilər. Lakin bu zaman
nəzərə almaq lazımdır ki, Avropa Məhkəməsi sosial iqtisadi və
mədəni hüquqların pozulması ilə bağlı şikayətlərə baxmır.
30
İstisna mülkiyyət hüquqları təşkil edir ki, bu da İnsan
Hüquqlarının və Əsas Azadlıqların Müdafiəsinə dair Avropa
Konvensiyasına əlavə olunan 1 saylı Protokolun 1-ci maddəsi
ilə tənzimlənir.
Əmək hüquqları pozulmuş şəxs yalnız bu halda Avropa
Konvensiyasının 6-cı maddəsinin -ədalətli məhkəmə
hüququnun pozulması ilə əlaqədar İnsan Hüquqları üzrə
Avropa Məhkəməsinə şikayət verə bilər. Şəraitdən asılı olaraq
şikayət zamanı Konvensiyanın 13 və 14-cü maddələrinə də
istinad etmək olar.
Əgər işçi hesab etsə ki, onun əmək hüquqlarının pozulması hər
hansı normativ hüquqi aktın tətbiq edilməsi ilə bağlıdır və bu
akt onun konstitusion hüquqlarını pozur, bu zaman o daha bir
hüquq müdafiə mexanizmdən istifadə edə bilər. Bu mexanizm
də konstitusiya Məhkəməsinə şikayət verməkdən ibarətdir.
Lakin məhkəmyə iddia verən hər kəs yadda saxlamalıdır ki,
pozulmuş hüquqların təmin olunmasında məhkəmə ən effektiv
mexanizm olsa da belə, ondan istifadə etməyin bir sıra
çətinlikləri vardır. Belə ki, məhkəməyə iddia və şikayətlər
qanunvericiliyin tələblərinə uyğun olaraq hazırlanmalıdır,
ikincisi iddia və şikayətlər hüquqi baxımdan savadlı və
məntiqli olmaldır, üçüncüsü yaxşı olar ki, məhkəmədə vəkilin
xidmətindən istifadə edilsin. Nəzərə almaq lazımdır ki, Ali
Məhkəməyə və Konstitusiya Məhkəməsinə şikayət yalnız
vəkillər kollegiyasının üzvü olan vəkil vasitəsi ilə verilməlidir.
Məhkəmə prosesləri həmçinin məhkəmə xərcləri tələb edir.
Odur ki, məhkəməyə müraciət etmək istəyən hər bir kəs,
əvvəlcədən şanslarını düzgün qiymətləndirməlidir.
31
Məhkəmə qərarının icrasından sonra icraya dönüşün
məhdudlaşdırılması
Əmək Məcəlləsinin 302-ci maddəsinə əsasən fərdi əmək
mübahisələri üzrə icrada dönüşə məhdudiyyət qoyulmuşdur.
Maddədə göstərilir ki, “Fərdi əmək mübahisələri üzrə
məhkəmənin qəbul etdiyi qanuni qüvvəyə minmiş qərarı,
qətnaməsi icra edildiyi gündən 6 ay keçdikdən sonra nəzarət
icraatı qaydasında işçinin zərərinə ləğv edilə bilməz.
Məhkəmənin qərarının (qətnaməsinin) icrasının dönüşünə, bu
qərar yalnız işçinin, işəgötürənin, şahidlərin verdiyi yalan
məlumatlara və ya təqdim etdiyi saxta sənədlərə əsaslanaraq
qəbul edildiyi hallarda yol verilə bilər”.
Qeyd: «İcrada dönüş» dedikdə, məhkəmə qətnaməsinin,
qərarının icraya yönəldilməməsi, icraya yönəldilmiş
qətnamənin, qərarın icrasının dayandırılması və ya icra
edilmiş
qətnamənin, qərarın ləğv edilərək tərəflərin
münasibətlərinin, maraqlarının, maddi və digər mənafelərinin
əmək mübahisəsi ilə əlaqədar iddia verilən andakı vəziyyətə
qaytarılması başa düşülməlidir.
Əmək Məcəlləsi ilə müəyyən olunan fərdi əmək
mübahisəsinin həlli qaydalarının şamil edilmədiyi şəxslər
Əmək Məcəlləsinin 303-cü maddəsinə görə “Əmək Məcəlləsi
ilə müəyyən edilmiş fərdi əmək mübahisələrinin həlli
qaydaları Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasında
nəzərdə tutulmuş qaydada vəzifəyə təyin edilən və Azərbaycan
Respublikasının Prezidenti tərəfindən vəzifəyə təyin
olunan şəxslərə şamil edilmir”.
32
ƏLAVƏLƏR
Əlavə 1.
ƏMK haqqında əsasnamə (Azərbaycan Nümunəsi)
Müəssisələrin, idarələrin, təşkilatların
həmkarlar ittifaqları kоmitələri nəzdində
Fərdi əmək mübahisələrinə baхılması
haqqında
2
Ə S A S N A M Ə
I.Ümumi müddəalar
1.1. Fərdi əmək mübahisələri - işəgötürənlə işçi arasında əmək
müqaviləsinin (kоntraktın), kоllеktiv əmək müqaviləsinin
(sazişin) şərtlərinin, əmək qanunvеriciliyinin tətbiqi zamanı
anlaşıqlı danışıqlar yоlu ilə aradan qaldırıla bilinməyən,
Azərbaycan Rеspublikası qanunvеriciliyində nəzərdə tutulmuş
fərdi əmək mübahisələri оrqanlarında araşdırılmalı оlan və
yalnız nоrmativ - hüquqi və ya lоkal aktlar ilə həll еdilən fikir
ayrılığıdır.
1.2. Işçinin məhkəməyə müraciət еtmək hüququ saхlanılmaqla
müəssisələrin kоllеktiv müqaviləsində nəzərdə tutulmuş
qaydada həmkarlar ittifaqı kоmitəsinin nəzdində məhkəməyə
qədər əmək mübahisələri kоmissiyaları yaradılır. (FƏMK)
1.3. HIK nəzdində FƏMK-nin yaradılması və fəaliyyət qaydası
qüvvədə оlan Azərbaycan Rеspublikası qanunvеriciliyinə
müvafiq оlaraq tərtib еdilmiş, Fеdеrasiyanın Icraiyyə
2
Azərbaycan Mеtal Işçiləri Həmkarlar Ittifaqı Fеdеrasiyası tərəfindən
hazırlanmışdır
Dostları ilə paylaş: |