sahələrində Avropa Şurasının razılığı çərçivəsində mədəniyyətlərarası dialoqun
inkişafı yollarını tədqiq edir.
(123) Avropa Şurası kimi təşkilat, ona üzv ölkələrin bəzilərinin dünyanın digər
xüsusi ölkələri ilə mövcud olan oxşarlıqları və əməkdaşlıq formalarından da
istifadə edə bilər. Daimi olaraq Avropa Şurası tərəfindən dəstəklənən transsərhəd
əlaqələrin mühüm mədəniyyətlərarası dəyəri var.
(124) Qeyri-hökumət təşkilatları, fondlar və dini birliklər kimi beynəlxalq şəkildə
təşkil olunmuş qeyri-dövlət aktorları transmilli mədəniyyətlərarası dialoqda əsas
rola malikdirlər – onlar həqiqətən də bu sahədə novator ola bilərlər. Belə təşkilatlar
uzun müddət ərzində öz xidməti fəaliyyətləri çərçivəsində mədəni müxtəliflik
problemlərinin həlli ilə məşğul olmuşlar. Onlar birliklər arasında, hökumətlərarası
razılaşmaların asanlıqla təmin edə bilməyəcəyi şəbəkə əlaqələri yaradır.
(125) Burda fərdlər üçün də rol peyda olur. Mədəniyyətlərarası konteksdə yaşayıb
işləməyə adət etmiş şəxslər, xüsusilə də miqrantlar dövlət sərhədləri boyunca
çöxtərəfli əlaqələr qura bilərlər. Onlar inkişafın istiqaməti, təkanverici innovasiya
və ideyaların çarpazvarı ilhamlandırma rollarını da oynaya bilərlər. Onlar qrafiki
olaraq, mənsubluğun mürəkkəbliyi və mövzuya uyğun xüsusiyyətini təcəssüm
etdirir və mədəniyyətlərarası dialoqun banisi ola bilərlər.
5. Gələcək fəaliyyət üçün rəy və siyasi orientasiyalar: mərkəzi aktorların
ümumi məsuliyyətləri
(126) İnsan hüquqları, demokratiya və hüquq normalarını ümumi tanıma
dəyərlərimizi təbliğ etmək şərtilə mədəniyyətlərarası dialoqun möhkəmləndirilməsi
və bununla da böyük Avropa Birliyinə dəstək verilməsi bütün səhmdarların ümumi
məsuliyyətidir. Bundan əvvəlki paraqrafda qeyd olunan beş siyası ərazidə fəaliyyət
göstərənlərin hamısının fəal şəkildə bir yerə cəlb olunması hamıya bizim bugünki
mühitimizdən və zəngin mədəni irsimizdən mənfəət götürməyə imkan verəcək.
Özünün mədəni müxtəliflik və mədəniyyətlərarası dialoq konsepsiyası, eyni
zamanda uzunmüddətli təcrübəsi əsasında Avropa Şurası növbəti ümumi rəy və
prinsipləri qısaca və dürüst ifadə edə və gələcək fəaliyyəti üçün siyasi
orienyasiyaları inkişaf etdirə bilər.
5.1 Mədəni müxtəlifliyin demokratik idarə olunması
(127) Mədəni müxtəlifliyin çiçəklənməsi üçün onun demokratik idarə olunması hər
bir səviyyədə inkişaf etdirilməlidir. Yüksək səviyyəli milli siyasətçilər və digər
dövlət orqanları bu istiqamətdə öz fəaliyyətlərini genişləndirməlidirlər.
(128) Mədəniyyətlərarası dialoq Avropa Şurasının insan hüquqları
standartlarına cavab verən, demokratiya və qanun normaları üzərində
qurulan milli və yerli səviyyədə fəaliyyət göstərən neytral institusional və
qanuni formalaşmaya ehtiyac duyur. Bunun üçün - cins, irq, rəng, dil, din,
siyasi
və digər fikir, milli və ictimai mənşə, bununla yanaşı Məhkəmənin presedent
hüququna uyğun olaraq milli azlıq, mülkiyyət, doğum günü və cinsi oriyentasiya,
yaxud da İnsan Hüquqları üzrə Avropa Konvensiyasının 12 nömrəli Protokolunun
izahat məruzəsinə uyğun olaraq yaş və ya fiziki və əqli əlillik kimi digər statuslarla
uyğunluq əsasında formalaşan ayrıseçkilik əleyhinə yürüdülən siyasət və
qanunvericilik olmalıdır. İrqçilik və Dözümsüzlük Əleyhinə Avropa Komissiyası
irqçilik və irqi ayrı – seçkiliyə qarşı mübarizə aparmaq üçün milli qanunvericiliyə
uyğun göstərişlər hazırlayıb. Dövlət və din arasındakı münasibətlər elə formada
təşkil olunmalıdır ki, fikir, vicdan, yaxud dinindən asılı olmayaraq, həmçinin
vicdan və dini azadlığına hər bir yerdə tam hörmət ediləcəyi nəzərə alınmaqla, hər
bir kəsin bərabər hüquq və öhdəlikləri təmin olunsun.
(129) Maneələri aradan qaldıran və ya yaradn müxtəlif siyasi istiqamətlər
arasında formalaşan daxili bağlılıq zamanı mədəniyyətlərarası dialoq
sığortalanmalıdır. Buna nail olmanın yeganə yolu müəssisələrarası komitə,
inteqrasiya üzrə xüsusi nazirlik və ya Baş Nazirin Ofisində fəaliyyət göstərən bir
bölmə kimi ənənəvi müəssisə sərhədlərində kəsişən birgə yanaşmanın qəbul
olunmasından ibarətdir. Avropa Şurasına aid olanlar da daxil olmaqla, beynəlxalq
insan hüquqları standartları əsasında və bu Ağ Kağızın rəylərini özündə əks
etdirəcək “Milli Fəaliyyət Planı”nın hazırlanıb həyata keçirilməsi öz üzvlərinin
müxtəlifliyini qoruyan inteqrasiya olunmuş cəmiyyətin ətrafa baxışına təsirli
töhfələr verməyə, eyni zamanda proqramlara köçürülə biləcək və ictimai
monitorinq üçün açıq olacaq məqsədlər müəyyən etməyə yardımçı ola bilər.
Avropa Şurası belə Milli Fəaliyyət Planlarının inkişaf etdirilməsi və onların yerinə
yetirilməsinin qiymətləndirilməsinə yardım etməyə hazırdır. Yüksək səviyyəli
siyasi rəhbərlik uğur üçün əsasdır. Azlıqlar və miqrant birlikləri daxil olmaqla,
ictimai cəmiyyət bu məsələdə mühüm rol oynaya bilər. İnteqrasiyanı gücləndirmək
üçün məşvərətçi orqanlar elə formalaşmalıdırlar ki, müxtəlif aidiyyəti
əməkdaşların nümayəndələrini cəlb edə bilsinlər. Milli Fəaliyyət Planları hazırkı
miqrant və uzun müddət fəaliyyət göstərən azlıq qruplarını da özlərində
birləşdirməlidirlər.
(130) Avropa Şurası araşdırma və konfransları özündə birləşdirəcək tamamlama
təşəbbüsünün həyata keçirilmə
məsuliyyətini öhdəsinə götürərək,
mədəniyyətlərarası dialoqun əsas komponent kimi çıxış etdiyi mədəni
müxtəlifliyin idarə olunması üçün mədəniyyətlərarası yanaşmanın geniş anlamını
işləyib hazırlaya bilər. Bu iş xüsusilə müxtəlifliyin idarə olunmasına yönəlmiş
mədəniyyətlərarası yanaşma ilə inteqrasiya siyasəti arasında olan qarşılıqlı bağlılıq
və birgə fəaliyyəti tədqiq etməlidir. Bundan sonra Avropa Şurasının ərazisi
boyunca inteqrasiya da daxil olmaqla mədəni müxtəlifliyin idarə olunması üçün
Mədəniyyətlərarası yanaşma anlamının təbliğ olunması istiqamətində bir sıra
aksiyalar həyata keçiriləcəkdir.