(131) Dövlət orqanları mədəni müxtəlifliyi olan əhalinin ümidlərinə qarşı
həssas olmalı, ictimai xidmətlərin qanuni tələblərə cavab verdiyinə əmin
olmalı və cəmiyyətin bütün qruplarının istəklərinə cavab verməyi
bacarmalıdırlar. Bərabərlik və ayrı seçkilik əleyhinə yönəlmiş prinsiplərindən
axıb gələn bu tələb xüsusilə siyasət, sağlamlıq, gənclik, təhsil, mədəniyyət və irs,
ev işləri, ictimai dəstək, ədalət və əmək bazarına sərbəst çıxış məsələlərində
xüsusilə önəmlidir. Xidmətlərin göstərilmə siyasətinin formalaşması və xidmət
sahələrindəki işçi qüvvələrinin bu qruplardan olan şəxslər hesabına artırılması da
daxil olmaqla, ehtiyatların bölüşdürülməsi ilə bağlı danışıqlara hazırlıq müddətində
azlıq və əlverişsiz şəraitdə yaşayan insan qruplarına aid olan şəxslərin
nümayəndələrinin cəlb olunması mühüm məsələlərdəndir.
(132) Mədəni müxtəlifliyə hörmət ictimai debatların əsas müzakirə obyektinə
çevrilməlidir. İnsan hüquqları üzrə Avropa Konvensiyasının müvafiq bəndlərinə
uyğun olaraq irqçilik, ksenofobiya və ya dözümsüzlüyün istənilən digər forması,
dövlət müəssisəsini təmsil edən şəxslər vasitəsilə və ya vətəndaş cəmiyyətində
başlanğıc götürmələrindən asılı olmayaraq rədd edilməli və qəbul
olunmamalıdırlar. Azlıq və əlverişsiz şəraitdə yaşayan qruplara aid olan insanların
şərəfinə toxunulmasının istənilən forması ictimai müzakirədən kənarda qalır.
Mətbuat, xüsusilə müxtəlif etnik, mədəni, linqvistik və dini cəmiyyətlər arasında
anlaşma mədəniyyətinin tərbiyə olunduğu dözümsüzlüyə qarşı aparılan mübarizəyə
müsbət töhfələr verə bilər. Mətbuat işçiləri üzv ölkələrin daim inkişafda olan çox
mədəniyyətli və çox irqli mühitinin dözümsüzlük problemini və onların
dözümlülük, qarşılıqlı anlam və hörməti artırmaq üçün apardıqları təbliğat
vasitələrini əks etdirməlidirlər.
(133) Hər bir dövlət nifrət və təzyiqə təhrik etməni özündə birləşdirən “Müəyyən
bir qrup və ya qrup üzvünü cinsi, irqi və etnik mənsubiyyətinə görə alçaldan və ya
təhqir edən nitq”, həmçinin irqçilik, ksenofobik, homofobik, antisemitik,
islamçılıq, qaraçılar əleyhinə proseslər və digər bu kimi özünü ifadəetmə
xüsusiyyətlərini qanundan kənar elan edə biləcək sağlam və möhkəm
qanunvericiliyə malik olmalıdır. Cinayət mühakimə sisteminin üzvləri belə
qanunvericiliyi yerinə yetirmək və müdafiə etmək üçün yaxşı hazırlanmalıdırlar.
Müstəqil milli ayrı – seçkilik əleyhinə fəaliyyət göstərən orqanlar və ya buna oxşar
strukturlar belə qanunvericiliyin effektivliyini incəliyi ilə öyrənməli, müvafiq
təlimlər aparmalı və irqi təsirlərə məruz qalan qurbanlara dəstək olmalıdırlar.
(134) Siyasi liderlərin üzərinə xüsusi məsuliyyət düşür. Onların mövqeyi,
təzyiqləri mümkün qədər yüngülləşdirən və ya ağırlaşdıran mədəniyyətlərarası
məsələlərlə bağlı ictimai baxışları təsir altına qoyur. İrqçilik və Dözümsüzlük
Əleyhinə fəaliyyət göstərən Avropa Komissiyası bu təhlükələrin üzə çıxarılması və
təcrübə vasitəsilə aradan qaldırılmasında və irqçilik, anti-semitik və ksenofobik
məsələlərlə bağlı siyasi müzakirələrin aparılmasına qarşı mübarizə üçün bir sıra
təcrübi addımlar atır. Şəhər başçıları qarşılıqlı sülhü təmin etmək üçün vətəndaş
cəmiyyəti üzərində rəhbərliyi həyata keçirməklə daha çox şey edə bilərlər. Eyni
zamanda İrqçilik və Dözümsüzlük Əleyhinə fəaliyyət göstərən Avropa Komissiya
həmçinin “Müəyyən bir qrup və ya qrup üzvünü cinsi, irqi və etnik mənsubiyyətinə
görə alçaldan və ya təhqir edən nitq” vasitəsilə irqçiliyi təbliğ edən siyasi
partiyaların ictimai maliyyələşdirilmədən məhrum olunmalarını təklif edir.
(135) Dövlət orqanları, tələb olunan peşəkar bacarıqlara üstünlük verməklə
əlverişsiz şəraitdə yaşayan və ya təzyiq altında olan qruplara aid olan
şəxslərin peşəkar həyat, cəmiyyət, siyasət və yerli və regional dövlət
orqanlarında mühüm yerlərə çıxış əldə etmələrinə dəstək verən müvafiq
pozitiv addımlar atmağa istiqamətləndirilməlidirlər. Müəyyən hallarda milli
azlıqlara və hətta çoxluqlara aid olan şəxslər arasında tam bərabərliyi təbliğ etmək
üçün tələb olunan müvafiq addımların əhəmiyyətlilik prinsipi belə addımların ayrı
seçkilik kimi nəzərdən keçirilməməsi şərti ilə bütün üzv ölkələr tərəfindən
tanınmalıdır. Belə addımlar atılan zaman milli azlıqlara aid olan şəxslərin xüsusi
şəraitləri mütləq nəzərə alınmalıdır.
***
İnsan hüquqları üzrə Avropa Məhkəməsinin mədəniyyətlərarası dialoq üzrə
presedent hüququna çıxışın asanlaşdırılması
Avropa Şurası İnsan Hüquqları üzrə Avropa Məhkəməsinin məqalələrinə məxsus
qərar və hökmlərin ətraflı icmalını nəşr etdirəcəkdir. Bu icmal Konvensiyanın
mədəniyyətlərarası dialoqa aid məsələləri ilə bağlı olacaqdır.
(136) Avropa Şurası özünün qanuni standart və fəaliyyət istiqamətlərini dövlət
orqanları və qərar qəbul edənlər, vətəndaş cəmiyyəti təşkilatları və mətbuat
rəhbərləri, həmçinin cavan nəsil nümayəndələri kimi qrupların hədəfə alındığı
yeni, cəlbedici formalarda yayacaqdır. Bu, mədəni müxtəlifliyin müşahidə
olunduğu cəmiyyətdə insan hüquqlarını özündə birləşdirən və geniş dövretmə
qabiliyyətinə malik olan materialdan, həmçinin İnsan hüquqları üzrə Avropa
Konvensiyasında nəzərdə tutulan “Müəyyən bir qrup və ya qrup üzvünü cinsi, irqi
və etnik mənsubiyyətinə görə alçaldan və ya təhqir edən nitq” və ictimai yerlərdə
dini simvollardan istifadə olunması ilə bağlı arayış kitabçalarından ibarət
olacaqdır.
(137) İnsan Hüquqları üzrə Rəhbər Komitə mədəni müxtəlifliyin müşahidə
olunduğu cəmiyyətdə insan hüquqlarının qorunması ilə bağlı müvafiq addımlar
atacaqdır. Bu, Avropa Şurası siyasi mətninin qəbul olunmasında mühüm rol
oynayacaqdır. O həmçinin, mədəni hüquqlar sahəsində baş verən irəliləyişləri də
nəzərdən qaçırmayacaq.
Avropa Şurası mədəniyyətlərarası dialoq üçün daimi forum kimi