Microsoft Word White paper in azeri doc

identikliyin qavranılmasına  əsaslanan bütün növ müxtəlifliklərə hörmətin inkişaf 

etdirilməsində, məsuliyyətli və  fəal vətəndaşların treninqlərində mühüm yer 

tutmalıdır. Tarixin öyrənilməsi Anti-Semit və irqçi ideyaların, ksenofobiya, 

dözümsüzlük və ifrat milliyətçiliyin irəli çəkilməsində istifadə üçün və ya təbliğat, 

ideoloji manipulyasiya üçün vasitə olmamalıdır.  Əgər tarixi araşdırmalar və 

məktəblərdə öyrədilən tarix, tarixdən sui-istifadələri irəli çəkir və ya buna imkan 

verirsə, o heç bir vəchlə AŞ-nın statutları və fundamental dəyərləri ilə uyğun gələ 

bilməz. Tarixin öyrədilməsi, tarixdən sui-istifadələrin, ideoloji nəticələrin yenidən 

mənimsənilməsi və ya tarixi məlumatsızlıq, tarixi səhv, tarixi saxtalaşdırma və 

tarixi faktların inkar edılməsindən irəli gəlib gəlməməsinin tənqidi öyrənilməsi 

yolu ilə, Avropanın tarixi inkişaf dövründə  məktəblər, dinlər və ölkələr arasında 

qarşılıqlı müsbət təsirlərin tədris  planının önə  çəkilməsi yolu ilə, streotiplər və 

mənfi rəylərin aradan qaldırılmasını əhatə etməlidir. 

 

4.3.2 İbtidai və orta təhsil 

 

Çoxmədəniyyətli Avropada təhsil yalnız işçi bazarı üçün hazırlıq,  şəxsi inkişaf 

geniş bilik bazasının  əldə olunmasını  dəstəkləmək deyil: məktəblər  gənclərin 

heyatda fəal vətəndaşlar kimi hazırlanmasında əhəmiyyətli rol oynayır.Onlar digər 

mədəniyyətlərə səmimi stimullaşdırılması  və müxtəlifliklə rəftarın bünövrəsi olan 

insan hüquqlarina hörmət edilməsini  vacib hesab edərək, demokratik həyatı 

destəkləyən dəyərlərin qavranılması  və  əldə edilməsinə imkan yaradılmasında və 

bütün aspektləri və onların  əldə edilməsi metodları ilə  cəmiyyətdə  həyat üçün 

vacib olan şəraitin inkişaf  etdirilməsi və vasitələrin əldə edilməsi üçün gənclərə 

dəstək olunmasında və onlara rəhbərlik edilməsində məsuliyyət daşıyırlar. 

 

(98) Formal təhsil planı daxil olmaqla, mədəniyyətlərarası yanaşmalar  bütün 

mövzuları əhatə edir. 

Tarix, dil təhsili, dini və mübahisəli faktların öyrənilməsi çox guman ki, bura 

aiddir (23). Mədəniyyətlərarası kontekstdə mübahisəli faktlar  və dini təhsil, bütün 

dünya din və inancları  və onların tarixi ilə bağlı biliklərə, fərdin din və inancları 

başa düşməsinə  və onlar haqda olan mənfi rəydən yayınmağa imkan yaradır. Bu 

yanaşma Avropa Şurası Parlament Assambleyası, Avropa İnsan Hüquqları 

Məhkəməsi və ECRİ (24) tərəfindən irəli sürülmüşdür. 2007-ci ildə Avropa təhsil 

nazirləri demokratik və etik vətəndaşlıq prinsipləri bazası  əsasında, məktəblər 

vasitəsilə  mədəni və dini icmalar arasında anlaşmanı inkişaf etdirmək üçün 

tədbirlər görülməsinin vacibliyini vurğulamışdır. Dini təhsil sisteminin üstün 

olmasına baxmayaraq  dini və inanc müxtəlifliyi nəzərə  alınmalıdır. 

 

4.3.3 Ali təhsil və araşdırma 

 

(99) Ali təhsil ocaqları  mədəniyyətlərarası dialoqun tətbiq edildiyi yer və geniş 

cəmiyyətdə aktorlar kimi öz təhsil proqramları ilə mədəniyyətlərarası dialoqa şərait 

yaradılmasında mühüm rol oynayırlar. Ali təhsil və Araşdırma üzrə  Rəhbər 

Komitənin təklif etdiyi kimi, ideal olaraq universallığı ilə müəyyən edilmiş 

---

universitetin dünyaya açıq-fikirlilik və açıqlıq öhdəliyi, maarifləndirmə  dəyərləri 

əsasında müəyyənləşdirilmişdir. Bu yolla universitet ictimai sferada fəal rol 

oynaya biləcək  mədəniyyətlərarası intelektualların inkişaf etdirilməsində böyük 

imkanlara malikdir. 

 

(100) Bunun mədəniyyətlərarası  təlim üzrə araşdırmalar, bütün təhsil 

fəaliyyətlərində  mədəni müxtəliflik və “bir yerdə yaşamağa öyrənmə” nin 

aspektlərinə müraciət olunmasına yardım edilməsinə ehtiyacı var. 

 

4.3.4 Qeyri-formal və qeyri-rəsmi təhsil 

 

(101) Məktəb və universitetlərdən kənarda, xüsusilə gənclərin işində  və mülki və 

könüllü  xidmətlərin bütün formalarında olan qeyri-formal təhsil nəzərə çarpacaq 

dərəcədə  bərabər önəm daşıyır. Avropa Şurası üzv dövlətləri, gənclərin 

mədəniyyətlərarası dialoqu müdafiə edən dəyərlərə töhvə verilməsinə sövq 

edilməsi və eləcə də qeyri-formal təhsilin irəli çəkilməsinə sövq edir. 

 

(102) Dini icmalarla birgə, idman və  gənclər təşkilatları, qeyri-formal təhsil 

kontekstində  mədəniyyəətlərarası dialoqu təşviq etmək üçün yaxşı  təşkil 

olunmuşlar. İş yerləri, məktəb, ailə ilə birlikdə icma mərkəzləri və gənclər qrupları 

sosial birliyin sütunları ola bilər. Bu təşkilatlar öz üzvlərinin öhdəlikləri və 

fəaliyyətlərinin açıq və könüllü təbiəti, öz proqramlarının geniş müxtəlifliyi ilə 

azlıqlara mənsub  şəxslərin dialoqa aktiv cəlb olunması  və imkanların təklif 

edilməsində digərlərindən daha da uğurludurlar. Fəal mülki-ictimai və qeyri-

hökumət təşkilatları, qadın və kişi bərabərliyi və insan hüquqlarına  əsaslanan 

məsuliyyətli demokratik vətəndaşlıq və ictimai əlaqələrdə  fəal iştirakın təşviqi, 

demokratik pluralizmin zəruri elementidir. Buna görə  də miqrant təşkilatlar 

azlıqlara mənsub şəxslər üçün, xüsusilə gənclər üçün cəmiyyətdə olduğu kimi işçi 

bazarında imkanların artırılması  və könüllü xidmətlərin inkişaf etdirilməsi üçün 

miqrant təşkilatlara imkan yaradıla və möhkəmləndirilə bilər. 

 

(103) Qeyri-rəsmi təhsil, digər mədəniyyətlərlə  əlaqə üçün sadə imkanlar təklif 

edən media və yeni komunikasiya xidmətləri vasitəsilə təşviq olunur. 

 

4.3.5 Rəhbərlərin rolu 

 

Gələcək nəsillərin dialoqa hazırlanmasında və  mədəniyyətlərarası dialoqa şərait 

yaradılmasında rəhbərlər (müəllimlər) bütün səviyyələrdə əhəmiyyətli rol oynayır. 

Onlar öhdəlikləri və  tələbə  və  şagirdləri  əldə etdikləri təcrübə vasitəsilə vacib 

model rolunu oynayırlar. 

 

(105)

 

 Təhsilin qeyri rəsmi aspektleri, məktəb atmosferi ve fərdin yazəlmamış 

məsuliyyəti öhdəsinə götürməsini nəzərə alaraq, bundan əlavə tələbə icması 

yaradılması, insan hüquqları ve demokratiya əsasında təşkilati həyat ucun 

qlobal yanaşmaya şərait yaradılması, konfliktlərin sülh yolu ilə həll edilməsi, 

---