Microsoft Word X?z? v? Siy?z. ?h tar doc
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
8 «özgələrin boyası»nda daha çox qara boya istifadə edildi. Hör- mətli tarixçimiz Mahmud İsmayıl doğma Azərbaycanımızın ən qədim zamanlardan türk etnoslarının vətəni olduğuna dair bir sıra dəlillər gətirərək yazır: “Bütün bunları görməyib, görmək istəməyib, xalqımızın təşəkkülünü XI-XII yüzilliklərdə səlcuq- ların Azərbaycana gəlmələri ilə bağlayanların elmi səhvə yol vermələri aydındır. Bu bir yana qalsın. Onlar ideoloji düşmən- lərimizin dəyirmanına su tökürlər, belə ki, müasir İran ideoloqları, özü də təkcə onlar deyil, başqaları da belə bir fikir yürüdürlər ki, “İran türkləri, yaxud Azərbaycan tatarları türkcə danışsalar da hər cəhətdən iranlıdırlar. Onlar xalis iranlıların türkmən və tatar qarışığından ibarətdirlər”. Digərləri belə mülahizə yürüdürlər ki, səlcuqların yürüşlərinə qədər Azər- baycan əhalisi farsdilli olmuş, onları Səlcuqlar türkləşdirmiş- lər” (48, s. 102-103). Aydın məsələdir ki, Azərbaycanın gözəl guşələrindən olan Xızı və Siyəzən ərazilərinin əhalisi də bu “qara boyadan” kənarda qalmamışdır. Azərbaycanı etnik, dini və coğrafi cəhətdən qardaş Türkiyədən ayırmaq kimi çirkin siyasi tenden- siyalara xidmət edənlər qədim mənbələrdə olan məlumatları sovet rejiminin bu siyasi xəttinə uyğun şərh etmişlər, biri digərinə istinad edə-edə qapalı bir “tarix məngənəsi” yarat- mışlar. Vətənimizin qədimdən türk etnoslarının məskəni olduğu barədə mövzular 60-cı illərdən başlayaraq tədqiqat obyektinə çevrilmişdir. Lakin Azərbaycan tarixçilərinin fədakarlığını dünyanın vəhşət kabusuna çevrilmiş sovet imperiyasının təbliğat maşınının gücü ilə müqayisə etmək belə mənasızdır. Bu totalitar rejimin təbliğat maşınının gücünü, insan şüuruna təsiretmə qüdrətini tədqiqatlara başladığım ilk çağlardan hiss etdim. 1917-1918-ci illərdə Şaumyanın bolşevik-daşnak qüvvə- lərinə, 1920-1931-ci illərdə sovetin NKVD bölmələrinə qarşı silahlı mübarizə aparmış Xızı əhalisinə günbəgün güclənən imperiyanın rəhbərləri biganə qala bilməzdilər. Ötən günləri mütləq dağlılara “xatırlatmalı” idilər. Azərbaycan Sovet Sosia- 9 list Respublikasının Baş Siyasi İdarəsinin (QPU) arxiv sənəd- lərindən məlum olur ki, 1931-ci ildə Xızı rayonu NKVD qoşunları tərəfindən üzük qaşı kimi mühasirəyə alınmış, yüzlər- lə Xızı sakini “dövlət əleyhinə mütəşəkkil silahlı müqavimət”- də günahlandırılaraq güllələnmiş və həbs edilmişdir. Həbsdən azad edilənlərin isə böyük əksəriyyəti 1937-ci ilin repressiya qurbanları oldular. Ayrı-ayrı qaçaq dəstələri 1947-ci ilə qədər silahlı müqavimət göstərmişlər. 1947-ci ildən başlayaraq hey- vanatı əlindən alınmış əhali səfalı dağ şəraitindən Sumqayıtın, Bakının susuz çöllərinə deportasiya edilməyə başladı. Tarixi boyu tərəkəmə həyatı yaşamış dağlılar üçün bu köçürmə ölümə bərabər idi. Əslən oğuz türkləri olan dağlılar üçün tərəkəmə həyatından birdən-birə tam oturaq həyata keçmək məcburiyyəti çox ağır nəticələr verdi. 1956-cı ildə Xızının rayon statusu ləğv edildi, sakinsiz qalmış böyük kəndlər xarabalıqlara çevrildi. Lakin bolşevik-daşnak törəmələrinin qəzəbi bununla da soyu- madı. Tarixi saxtalaşdıraraq bu camaatı mənsub olduğu oğuz köklərindən ayırmaq üçün hər vasitəyə əl atdılar. Bu vasitələr- dən biri də dağlıların fars dilini bilmələri idi. Halbuki, oğuz- ların fars dilini bilməsi təbiidir. Məlumdur ki, istər Səlcuqilər, istər Səfəvilər, istər Osmanlı, istərsə də Şirvanşahlar dövlət- lərində bir müddət dövlət dili fars dili olmuşdur. Digər tərəf- dən, tərəkəmə dağlılar qonşu tatların dilini, ən azı mal (ət-süd məhsulları ilə əkin-biçin məhsullarının) mübadiləsi üçün bil- mək məcburiyyətində idilər. Bundan başqa, sovet imperiyasının ilk günlərindən ağır təzyiq altında olmuş, nəhayətdə yeri-yurdu xarabalıqlara çevrilmiş tərəkəmə əhali Xızını tərk edərək əsa- sən cənuba doğru üz tutmuş, tam oturaq həyat tərzi yaşayan tat kəndlərində, ayrıca olaraq “dağlı məhəllələri” yaradaraq məs- kunlaşsa da yerli camaatın dilini öyrənmək məcburiyyətində qaldı. Xızı ərazisində yüzdən artıq kənd, binə, bustan, qışlaq, yaylaq yerləri olmuşdur. Göyxan, Qomişər (Gəmişər), Gədik (Gədi), Beşbarmaq, Quşçu mahallarına bölünmüş qədim oğuz 10 yurdu Xızı barəsində Çar Rusiyası dövründə vergi məmurları tərəfindən tərtib edilmiş arxiv sənədlərində də müəyyən məlumat verilmişdir. Sayı yüzdən çox olan yurd yerlərindən Sayad-Xızı, Fındığan, Baxşılı, Əngilan, Sayadlar, Saadan, Təkə-Şıxı, Təkəli kimi böyük kəndlərin və tam şəkildə Qomişər mahalının əhalisinin məhz türk olduğu qeyd edilmişdir. Göy- xan, Gədi, Quşçu mahalları barəsində isə demək olar ki, məlumat verilməmişdir. Cəmi üç kəndin tatdilli olduğu qeyd edilmişdir. Halbuki, bu üç kənd əhalisinin böyük hissəsinin milliyyəti türk (tatar) yazılmış qonşu kəndlərdən gəlməsi hər bir dağlıya məlumdur. Əgər Çar Rusiyası və sovetlər dövründə tarixin saxtalaşdırılması bizə məlum olmasaydı bu “kiçik səhvlər” təəccüb doğurardı. Əvvəl Çar Rusiyası məmurlarının “səhv”indən yüzdən çox kəndlərdən cəmi üçü “təsadüfən” farsmənşəli kimi qeyd edilir, sovetlər dövrünün ilk çağlarında bütün bu kəndlərin farsmənşəli olduğu “ehtimal” edilir, daha sonra isə, əlbətdə ki, iddialar irəli sürülür. Bu mərhələli saxtakarlığın məqsədi məlum idi – ulu Türk millətinin Ana ağacından daha bir budaq sındırmaq! Lakin imperiya siyasətininin bu sahəsində bilərəkdən yaxud bilmədən xidmət göstərənlərin bütün cəhdləri boşa çıxdı və sadə xalqın beynini qısa bir müddət ərzində dumanlandır- maqdan başqa bir şeyə nail ola bilmədilər. Çünki dağlıların yaddaşına nəsildən-nəsilə ötürülərək mənsub olduqları isalu- əfşar, xirək-əfşar, dəlülər-əfşar, xız (quz), qazılu, quzman, saruqlu, quzman-qazaq, gərmiyanoğulları, anasıoğlu, qədirli, çigil, bulaq, muradlu, hacılu, qağalu, atabəylu, quşçu, küş, zəngi kimi oğuz tayfa və nəsil adları əbədi həkk edilmişdir. Yurdlarına türk qövmünün peyğəmbəri Xızır yurdu deyən, ərazisini beş mahala bölərək ən böyük mahalını Oğuz oğlu Göy xanın adı ilə adlandıran, Oğuz oğlu Dağ xanın nəslindən olan və özlərini “dağlu” - yəni “dağoğlu” adlandıran dağlılar doğma Azərbaycanımızın ən qədim sakinlərindəndirlər. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|