Microsoft Word X?z? v? Siy?z. ?h tar doc
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
21 verilmişdir. Surədə Xızır peyğəmbərin adı çəkilmir. Lakin 1987 -ci ildə Ankarada nəşr edilmiş “Mirati Kainat. Dünya və islam tarixi” kitabında yazılır ki, həzrəti Muhəmməd (s.) peyğəmbər- dən Musa peyğəmbərin kiminlə görüşdüyü sual ediləndə o, de- mişdir: “Musa peyğəmbərin görüşdüyü şəxs Xızır olmuşdur. Xızır Bəlya Məlkan oğlu” (98, s. 225). İlk baxışda “Bəlya” sözünün qeyri-türk sözü olduğu düşünülür. Lakin bu söz yalnız türk dilində açıqlanaraq öz məntiqi mənasını verir. Bu barədə bir qədər sonra danışacağıq. İncildə Musa qayası adlandırılan Beşbarmaq qayasını xalqımız “Xızır baba piri” kimi tanıyır. Aydın məsələdir ki, xaçpərəstlərin və yəhudilərin Musanın adı ilə tanıdığı qayanı biz azər-türklər qövmümüzün peyğəmbəri Xızırın adı ilə tanıyırıq. Beşbarmaq qaya nəinki Azərbaycanda, vətənimizdən çox-çox uzaqlarda məhz Xızır baba ziyarətgahı kimi tanınır. Sonralar qaya inzibati bölgüyə görə Siyəzən rayonunun tərkibinə daxil edilsə də bu qaya indi Xızı rayonu adlanan, mərkəzi Xızı şəhəri olan Xızır yurdunun “Xızı-Beş- barmaq” mahalının ərazisindədir. Xızır yurdunun Gədi (Gədik) mahalında Xızırçay sahilində Xızırkənd adlı kəndin xarabalıq- ları indi də mövcuddur. Azərbaycan tarixçisi T.Məmmədovun “Qafqaz Albaniyası” kitabında “Böyük Qafqaz dağları silsiləsinin Xəzər dənizinə ən yaxın ətəklərindəki dağın Beşbarmaq adı bu günə qədər qoru- nub saxlanmışdır” yazılmış sözlər adi bir fikrin ifadəsi deyildir. Bu sözlər əsrlər boyu işğalçılarla amansız müharibələrə, fitnə- karlıqlara, saxtakarlıqlara sinə gərərək mənliyini qoruyb saxla- mış xalqımızın mübarizliyindən, əyilməzliyindən, dilinə, keç- mişinə, yurduna, adətlərinə sədaqətindən xəbər verir. Ərəb coğrafiyaçıları əl-Bələzuri və Yaqubi bu Beşbarmaq qayanı İncildəki “Musa qayası” ilə eyniləşdirmişlər. V əsr tarixçisi Şirakatsi bu qayanı “Xosr vem” adlandırmışdır (116, s. 166), bu da erməni dilindən tərcümədə “Xızır qayası” deməkdir. “Müqəddəs görüş” adlı tarixi poemada (“Cənnət qapıları” kitabında) Xızır peyğəmbərlə Musa peyğəmbərin görüşündən 22 danışılır (68, s. 100-222). İncildə “Musa qayası” adlandırılan bu qayadan müqəddəs Quranın “Kəhf” surəsində bəhs edilir. Beşbarmaq qaya “Xızır qayası” adlandırılmalıdır. Çünki “... onunla (Xızırla) görüşmək üçün aylarla yol gedərəm” deyən Musa peyğəmbər 65 günlük səfərdən sonra Xızır peyğəmbəri Beşbarmaq qayada tapır. Musa bir növ qonaq, Xızır peyğəm- bər isə ev sahibidir. “Kəhf” surəsinin 60-cı ayəsindən 82-ci ayəsinə qədər bu görüşdən danışılır. 79-cu ayədə “... onları arxadan hər bir saz gəmini zorla ələ keçirən hökmdar güdürdü” deyilir. Deməli, peyğəmbərlərin görüşü zamanı Beşbarmaq dağının daxil olduğu ərazidə dövlət var idi, dövlətin hökmdarı var idi. Bu görüş nə vaxt olmuşdur? 1822-ci ildə “Rozetta” daşı üzərindəki yazıları oxumağa mü- vəffəq olmuş Jan-Fransua Şampolyon misirologiya elminin əsasını qoydu. Alman alimi Rixard Lepsius qədim Misir tarixinin tədqiq edilməsində Şampolyonun birbaşa davamçısı sayılır. Misirologiya elminin təməlini möhkəmlədən, bu elmi sistemləşdirən Qeorq Ebers R.Lepsiusun tələbəsidir. Arxeoloq, tarixçi, çoxsaylı elmi, ədəbi əsərlərin müəllifi olan Qeorq Ebers “Uarda” adlı kitabında Misir fironu II Ramzesin baş kahini Ameni, baş kahinin tələbələri Musa və Pentaur barəsində yaz- mışdır. II Ramzes, Quranda haqqında danışılan firon, baş kahin Ameni isə Quranda adı Haman kimi yazılmış tarixi şəxsiyyətlərdir. Pentaur II Ramzesin qızı Bent-Anatın əri olmuşdur. II Ramzes miladdan 1301il əvvəl taxta çıxmışdır. Əslində II Ramzesin atası I Seti oğlunu dünyaya gəldiyi gündən, miladdan öncə 1323-cü ildə Misirin fironu elan etmişdi. Bu barədə Abidos yazılarında deyilir ki, “ bələkdə olarkən firon təyin edildi” (108, s.416). Səbəbi nədir? Səbəbini böyük alim Qeorq Ebers “Uarda” adlı əsərində tam açıqlamış- dır. Belə ki, hakimiyyətdə olan fironun (II Ramzesin) babası I Ramzes qanuni hakim sülaləni devirmiş, zor tətbiq edərək taxt- taca sahib olmuşdu. O, əslən, hiksos tayfalarını qovduqdan sonra Misirdə qalmış və Tutmosun, Aminhotepin dövründə 23 hərbi şücaəti ilə şöhrətlənmiş semit ailəsindən idi. I Ramzesin ölümündən sonra taxt-taca vərəsəlik üzrə onun oğlu Seti sahib olmuşdu. Seti taxta sahibliyini qanunlaşdırmaq məqsədi ilə III Aminhotepin Tua adlı nəvəsini özünə arvad etmişdi. O qadın- dan olan oğluna babasının (Ramzes) adını vermişdi. Anası qanuni hökmdar nəslindən (misirli qızı) olan bu vərəsə şahza- dənin, yəni II Ramzesin (atası yəhudi olsa da) taxt-taca tam namizədlik hüququ vardı. Çünki Misirdə əsilzadə ailələr və hətta fironlar öz şəcərələrini təkcə ata xətti ilə deyil, həm də ana xətti ilə davam etdirirdilər. Seti, Ramzesi öz həmidarəçisi elan etdi ki, özünün taxt-taca hüquqlarının qanuniliyinə olan bütün şübhələri aradan qaldırsın. II Ramzes m.ö. 1323-cü ildə dünyaya gəlib, 1301-ci ildə taxta çıxıb. Baş kahin Ameni firon II Ramzesə “Sən taxta çıxdığın ildə yəhudi (aamu) tayfasında bir oğul dünyaya gələcək, nəticədə səni öldürüb yəhudiləri azad edəcək” demişdi. Fironun əmri ilə Misirdə doğulan yəhudi oğlan uşaqları öldürülür, qız uşaqları isə zorla kəniz edilirdilər. Musa peyğəmbər II Ramzes taxta çıxdığı ildə, Misirin Fiv şəhərində, yəhudi ailəsində dünyaya gəldi. Anası Yukabid körpəni beşiyə qoyub Nil çayına atdı. Beşik suvarma kanalı ilə düz fironun sarayına gəldi. Fironun arvadı Asya körpəni öv- ladlığa götürdü. Beləliklə Musa fironun öz sarayında böyüdü. 29 yaşı olarkən Tanis şəhərinə gəldi. Təsadüf nəticəsində adam öldürdü, qaçıb Şam (Dəməşq) yaxınlığında Mədyən adlı ərəb qəbiləsinin peyğəmbəri Şüeybin evində sığınacaq tapdı. Onun qızı ilə ailə qurub on il Mədyəndə yaşadı. Qırx yaşının tama- mına bir neçə gün qalmış Şüeybin izni ilə ailəsini götürüb Misirə yollandı. Tur dağının zirvəsində, tam qırx yaşında, yəni m.ö. 1261-ci ildə Allahdan ona peyğəmbərlik verildi. Musa Misirdə uzun müddət Allahın vahid tanrı olduğunu təbliğ etdi və eyni zamanda qul kimi yaşayan qövmünü azadlığa səslədi. Nəhayət, m.ö. 1235-ci ildə qövmünü götürüb “Vəd olunmuş torpağa” tərəf hərəkət etdi. Onları təqib edən II Ramzesin qoşunu Aralıq dənizində boğuldu, fironun özünü isə dalğa Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|